|محسن رفیعی‌| 
سال های زیادی بود که پژوهش گران نیاز به کمّی سازی اوضاع صنعت در کشورهای توسعه یافته و در حال توسعه داشتند تا بتوانند به صورت لحظه ای و آنی اوضاع اقتصادی را در سه حوزه صنعت، خدمات و ساختمان تحلیل کنند. به همین منظور شاخصی را تحت عنوان PMI (Purchasing Manager’s Index ) که در زبان فارسی آن را با کد “شامخ” می شناسند را معرفی کردند. شامخ، شاخصی است که می توانیم بوسیله آن اوضاع صنعت و اقتصاد کشورمان را در بهمن ماه (قبل از کرونا ) و اسفند ماه
 ( بعد از شیوع کرونا ) تحلیل کنیم و حتی پیش بینی واقعی تری از شرایط ماه های آینده داشته باشیم. حال عدد شامخ دقیقا چگونه به دست
 می آید؟ در شامخ چه سوال هایی از صنعتگران پرسیده می شود؟ اعداد شامخ چه معنا و مفهومی را می رسانند؟ و در آخر کرونا چه تاثیری بر آن گذاشته است؟ درحال حاضر شاخص شامخ برای حدود ۲۹۰۰۰ بنگاه بخش خصوصی در بیش از ۴۰ کشور دنیا  محاسبه و منتشر می شود. در ایران نیز اجرای این طرح توسط اتاق بازرگانی ایران در بخش صنعت از مهرماه سال ۹۷ آغاز گردید. در طرح شامخ، از پاسخ دهندگان خواسته می شود به ۱۲پرسش مطرح شده در قالب سه معیار وضعیت نسبت به ماه پیش ( بهتر شده، بدتر شده و یا تغییری نکرده است)، پاسخ دهند. انتخاب هر یک از این گزینه ها یک امتیازی دارد که در نهایت یک عددی بین ۰ تا ۱۰۰ به صنعت مورد نظر تعلق می گیرد. به این عدد، شامخ می گویند. اگر شامخ زیر پنجاه باشد، به معنای رکود در آن بخش و اگر این عدد بالای ۵۰ باشد این معنای رونق در آن بخش است. هرچه این عدد از ۵۰ فاصله بگیرد، میزان شدت رکود و رونق را نشان می دهد. برای مثال بادقت به جدول زیر که توسط مرکز پژوهش های اتاق ایران منتشر شده است، نگاه کنید. این جدول اوضاع صنایع کشورمان را در سه ماه آخر سال ۹۸ نشان می دهد. در سمت راست جدول، سوال هایی که از مدیران صنایع مختلف پرسیده شده است را مشاهده می کنید که این سوال ها بر اساس استاندارد بین المللی PMI است. حال تحلیل این جدول: شاخص کل صنعت در دی و بهمن بالای پنجاه است ( ۵۶ ) که نمایانگر مقدار بسیار کمی رونق در صنعت می باشد. اما متاسفانه در اسفند ماه که باید این رونق بیشتر شود در عمل شاهد افت ۱۴ واحدی هستیم و رونق به رکود تبدیل شده است. در بین مولفه های مهم شامخ، مولفه  ” انتظارات تولید در ماه آینده” به کمترین مقدار خود رسیده است (۵۰ درصد کاهش نسبت به ماه قبل) که از آن می توان رکود سنگین در بخش صنعت در فروردین ماه و ماه های بعد را به راحتی پیش بینی کرد. البته برخی این کاهش چشمگیر را به علت تعطیلی های نوروزی می دانند که به نظر این نگاه اشتباه است، چراکه افت شاخص شامخ در اسفند به علت سایه سنگین کرونا بوده است و پیامدهای منفی آن در ماه های ابتدایی سال ۹۹ کاملا قابل انتظار است. با توجه به مطالب گفته شده دورنمای وضع اقتصادی و صنعتی ایران در ماه‌های آینده مساعد نیست زیرا عدد شامخ کل اقتصاد ایران به پایین‌ترین سطح ممکن از مهرماه پارسال رسیده است. البته این را هم باید اضافه کنم که شامخ صنعت در کشورهای بزرگ صنعتی نیز حال و روز خوبی ندارد؛ برای مثال آلمان ۴۸، ژاپن ۴۷/۸ ترکیه ۴۸/۱، روسیه ۴۸/۲ و مالزی ۴۸/۵ واحد در ماه مارس سال جاری میلادی برآورد شده است که همگی زیر ۵۰ هستند و در شرایط رکود بسر می برند. با توجه به شرایط موجود، وظیفه بسیار سنگینی بر دوش نماینده های جدید الورود مجلس خواهد بود تا بتوانند با تصویب قوانین راهبردی، کشور را از پیچ تاریخی رکود عبور دهند تا سایه ناکارآمدیِ دولتِ همیشه غافلگیر و کرونا، سنگینی کمتری بر اوضاع معاش مردم داشته باشد. در آینده بیشتر در این رابطه خواهم نوشت تا بتوانیم خودمان را برای شرایط بحرانی تر و سخت تر آماده کنیم و راهکارهایی که نجات بخش هستند را نیز معرفی کنم.

​​​​​​​