در سال‌هاي اخير سلطه صنعت مد و تشريفات، الگوبرداري‌هاي غلط، تجمل‌گرايي و هزينه‌هاي کمرشکن در امر ازدواج خواسته و ناخواسته راه دشوار و پيچيده‌اي براي ازدواج ساده در پيش پاي جوانان قرار داده است.بگذاريد اين طور بگوييم که بعد از ماه ها و يا حتي سال‌ها موفق مي شويد نيمه گمشده خود را پيدا کنيد. اما خوشحالي حاصل از آن دوام چنداني نخواهد داشت چرا که تجمل گرايي سبب مي شود، غول هاي مراحل بعد بي صبرانه شما را به هماوردي سخت دعوت کنند. اگر هر يک از مراحل تشکيل خانواده را به غولي تشبيه کنيم به راستي شکستن شاخ اين غول ها رستم دستان مي طلبد و تازه بايد ديد آيا در مرحله آخر جاني براي جواني که پا در اين عرصه گذاشته است باقي مي ماند يا خير؟

اما يکي از سخت ترين اين غول ها، غول اقتصادي است. اين غول بزرگ و ترسناک که اين روزها سايه اش بر سر تمام خانواده هاست براي جوان هايي که قصد جدايي از خانواده هايشان را دارند بيش از ديگران خودنمايي
مي کند و شاخ و شانه مي کشد، به خصوص اگر اهل تشريفات و تجمل باشند. داماد از همان جلسه اول خواستگاري بايد دست در جيب شود و اين دست کي از جيب بيرون بيايد خدا مي داند و بس! البته يک دست فايده ندارد و خيلي مواقع اگر پدر داماد هم دست در جيب نشود کارها چنان که بايد پيش نمي رود. از گل و شيريني هايي که خانواده داماد بايد در هر جلسه حضور در منزل عروس خانم همراه ببرند بگيريد تا حلقه نشان که لابد اگر آن هم چيز چشم گيري نباشد بعدا حرف و حديثي از آن در مي‌آيد تا مراسم بله برون، حنابندان،عروسي و پاتختي و به انضمام سرويس طلا و هداياي اعياد مختلف از شب يلدا بگيريد تا عيد نوروز و روز زن و … .
از آن طرف خانواده عروس خانم هم که قطعا در روز خواستگاري نبايد از پذيرايي چيزي کم بگذارند چرا که آبرويشان در گرو آن چيزي است که روي ميز چيده مي شود و اگر کم و کسري باشد بعدها برايشان حرف در مي آورند و بخشي از هزينه مراسمات و هداياي اهدايي به داماد در اعياد مختلف که با توجه به ارزش هديه دريافتي تهيه مي شود و غولي به نام جهيزيه که کمر پدر عروس خانم زير آن خم مي شود و تا سال‌ها بايد اقساط وسايل مصرفي در خانه دختر و دامادش را بپردازد.
تازه بعد از جان سالم به در بردن از تمام اين ها پاي اجاره يک واحد مسکوني براي شروع زندگي به ميان مي آيد. خيلي از پسرها براي شروع، زندگي در طبقه بالا و يا همکف خانه پدري را مناسب ترين حالت مي دانند. البته راضي کردن عروس به اين امر خود حديث مفصلي است. اما خانه همه پدرها که اين گزينه را ندارد در نتيجه داماد بايد کمر همت ببندد و در کش و قوس گرفتن وام، لباس فولادين بر تن کند و وعده بردن عروسش را به خانه با وعده گرفتن وام گره بزند. گيريم شاخ اين يکي غول هم شکسته شد تازه عروس و داماد فولاد زره بايد کفش آهني هم به پا کنند وخيابان ها را گز کرده و از اين بنگاه به آن بنگاه دنبال يک خانه پنجاه شصت متري مناسب با جيبشان بگردند.
اما به راستي چه ميزان از اين موارد جزو ضروريات تشکيل خانواده است؟ چه ميزان از اندوخته چندين ساله يک پسر که قصد ازدواج دارد صرف سنت هاي دست و پاگير مي شود؟ چه ميزان از ازدواج ها به خاطر همين سنت ها به سرانجام نرسيده است و دختر و پسر جوان با حسرت از هم جدا شده اند؟ چه تعداد جوان در حالي که از سن ازدواجشان گذشته همچنان اين امر را رويايي دست نيافتني مي دانند؟
ندا يک‌سالي از عقدش مي گذرد هنوز نتوانسته جهيزيه اش
را کامل کند. وي به ما مي گويد: پدرش بازنشسته يکي از ادارات دولتي است و غير از خودش دو خواهر و يک برادر ديگر در خانه دارد که محصل هستند. با اينکه مادر ندا توانسته مقداري از جهيزيه را از مدت ها
قبل و کم کم فراهم کند ولي هنوز وسايل برقي اش را نخريده است.
وي ادامه مي دهد: پدرش توانسته وام مختصري را از اداره متبوع بگيرد ولي با اين حال با قيمت هاي نجومي اين وام به هيچ کجاي کارمان نمي رسد. به گفته ندا تهيه حداقل ها آن هم از برندهاي معموليِ ايراني هزينه اي
در حدود پنجاه ميليون مي طلبد، ولي اگر دختري بخواهد جهيزيه بهتري را با خود به خانه شوهر ببرد بايد چيزي بالاي صد ميليون تومان هزينه کند. وقتي از ندا مي پرسيم که چرا وام ازدواج نمي گيرد، آهي مي کشد و مي گويد شرايط گرفتن وام سخت است به علاوه اقساط اين وام به دوش پدرم مي افتد که دوست ندارم چنين باشد.
علي هم منتظر دريافت وام است از دوندگي هايي که براي دريافت وام کرده شاکي است و از امروز و فردا کردن هاي بانک ها براي در اختيار قرار دادن اين تسهيلات به تنگ آمده است. به گفته وي وقتي با نامزدش مي نشينند و هزينه ها را برآورد مي کنند کلافه و دلزده همه چيز را رها مي کنند. علي مي گويد بار بيشتر اين هزينه ها به دوش خودش است هر چند پدرش هم کمک ناچيزي کرده است و البته که بيشتر از اين مقدار در توانش نبوده. علي مي گويد با حقوق زير دو ميليون تومان تا عمر دارد بايد زير بار قسط و قرض بماند.
ايمان نيز به تازگي توانسته کاري را در يک شرکت خصوصي دست و پا کند. وي مي گويد با حقوقي که ماه به ماه به تأخير مي افتد توان گرفتن مراسم عروسي را ندارد. ايمان حداقل قيمت يک تالار عروسي را در تهران ۲۵ تا ۷۰ هزار تومان به ازاي هر مهمان مي داند. وي همچنين مي گويد ارزان ترين پکيج آتليه چيزي حدود ۳ ميليون تومان مي شود. تزيين ماشين عروس، کرايه و يا خريد لباس عروس و آرايشگاه هم در ارزان ترين
حالت ممکن در مجموع چيزي حدود پنج ميليون
مي شود. به گفته ايمان اينها جدا از سرويس طلايي است که قرار است در مراسم به عروسشان هديه کنند. و اين گونه است که علي‌رغم مخالفت هاي خانواده هاي
دو طرف ايمان و نامزدش تصميم دارند از خير مراسم عروسي بگذرند و هزينه اش را براي اجاره بهاي يک واحد مسکوني هزينه کنند. به گفته ايمان رهن يک واحد ۴۰ تا ۵۰ متري در منطقه اي معمولي در شهري مثل تهران از ۲۰ ميليون تا ۱۰۰ ميليون متغير است و اجاره بها هم بسته به وديعه معمولا بالاي يک ميليون تومان است.
آمار از افزايش سن ازدواج و روند کاهش سالانه آن در بين جوانان مي گويد. بي ترديد مشکلات اقتصادي و ناتواني در تأمين هزينه هاي ازدواج را مي توان يکي از دلايل آن ذکر کرد.
سيف الله ابوترابي سخنگوي سازمان ثبت احوال کشور به نقل از باشگاه خبرنگاران جوان درباره آمار ازدواج و طلاق در سال ۹۷ و ۹۸ اظهار کرد: « ۵۵۰ هزار و ۵۶۵ رويداد ازدواج در سال ۹۷ تا ۱۵ تيرماه سال ۹۸ ثبت شده است و ميانگين سن مردان در اولين ازدواج ۵/۲۷ و ميانگين سن زنان در اولين ازدواج ۴/۲۳ است.» باتوجه به ثبت ۶۰۸ هزار و ۹۷۷ مورد ازدواج در سال ۹۶ شاهد کاهش اين آمار هستيم. رئيس اداره سلامت جمعيت، خانواده و مدارس وزارت بهداشت نيز به نقل از خبرگزاري فارس گفت: « در هشت سال گذشته ازدواج در کشور ۳۰ درصد کاهش يافته است. سيد حامد برکاتي رئيس اداره سلامت جمعيت، خانواده و مدارس وزارت بهداشت با اشاره به کاهش ازدواج طي سال‌هاي اخير اظهار داشت: در سال ۸۹، ۸۹۰ هزار ازدواج در کشور ثبت شد که متأسفانه سالانه حدود ۶ درصد کم شده و در سال ۹۶ تعداد ازدواج‌ها به ۶۶۰ هزار ازدواج رسيده است.» وي افزود: « بايد توجه داشته باشيم که در يک بازه زماني هشت ساله از سال ۸۹ تا سال ۹۶ ازدواج در کشور ۳۰ درصد کم شده است».
به نقل از ايسنا سردفتران ازدواج و طلاق در مناطق مختلف پايتخت از کاهش ۳۰ تا ۴۰ درصدي آمار ثبت ازدواج و افزايش ۱۰ تا ۱۵ درصدي آمار ثبت طلاق در دفاتر خود در سال‌هاي اخير خبر مي‌دهند. محمد احساني، سردفتر ازدواج و طلاق در منطقه يک در اين‌ باره مي‌گويد: از سال ۹۰ تا امروز آمار ازدواج در اين منطقه روند کاهشي داشته که رقمي حدود
۴۰ درصد است. او معتقد است با اينکه مشکلات اقتصادي در پايين آمدن اين آمار مؤثر است اما در مناطق بالاي شهر که مردم کمتر با مشکلات معيشتي دست به گريبان هستند، نمي‌توانيم اقتصاد را عامل اصلي بدانيم، چرا که در اين مناطق به‌ دليل تغيير فرهنگ و سطح تحصيلات جوانان، سن ازدواج بالا رفته است، تا جايي که ميانگين سن ازدواج در پسرها و دخترها بين ۳۰ تا ۳۵ سال است که در مقايسه با سال‌هاي گذشته افزايش چشمگيري داشته است. سيدمحمدعلي مقدسي سر دفتر منطقه پيروزي تهران نيز مي گويد تعداد مراجعان بر‌اي ازدواج به اين دفتر در سال‌جاري نسبت به سال‌هاي گذشته ۴۰ درصد کاهش داشته است.
شايد اقتصاد و مشکلات ناشي از آن تنها دليل عدم تمايل جوانان به ازدواج نباشد ولي به تنهايي مسئله کوچکي نيست. اين روزها شاهد آن هستيم که خيلي از جوانان از ترس هزينه هاي ازدواج و تشکيل خانواده پا پيش نمي گذارند و اين امر مهم را به تعويق مي اندازند که اين خود سبب بروز مشکلات عديده مي شود. بلاتکليفي و سردرگمي، تغييرات رفتاري و اخلاقي از جمله افسردگي، اضطراب و يا پرخاشگري، افزايش تمايل به ازدواج هاي سفيد و اختلاف سطح فرهنگي کودکان با والديني که در سنين بالا ازدواج کرده اند از جمله اين مشکلات است. امروزه فاصله بين داشته ها و خواسته ها به معضلي در بين جوانان و خانواده ها تبديل شده است. بسياري از جوانان الگويشان در سبک ازدواج برگرفته از فيلم هاي هاليوودي و متأسفانه خيلي از توليدات وطني است. حال آنکه واقعيت جامعه و خانواده اي که در آن زندگي
مي کنند چيز ديگري است. در نتيجه عدم فراهم شدن زمينه چنين ازدواجي يا آنان را از ازدواج منصرف مي کند و يا در صورت ازدواج به شيوه اي نازل تر عمري در حسرت باقي مي گذارد. اما ايستادن در مقابل سنت هاي هزينه زا
و از طرفي تقويت روحيه قناعت و ساده گيري که در احکام ما بسيار به آن تأکيد شده است چيزي است که در وهله اول رسانه ها و نهادهاي ذي ربط بايد در جهت ترويج آن تلاش کنند و از طرفي جوانان تحصيلکرده خود بايد در جهت اين فرهنگ سازي در بين هم نسلان خود گام بردارند. امروزه هستند دختر خانم هاي جواني که درخواست مهريه هاي پايين مي کنند و يا پسراني که از همسر خود جهيزيه طلب نمي کنند و مي گويند خودمان با هم و کم کم وسايل زندگي مشترک را فراهم مي کنيم. در شرايط فعلي فضاهاي مجازي بستر مناسبي براي ترويج ازدواج آسان شده است و زوج هاي جوان در اين فضا از ازدواج هاي ساده خود مي گويند.