زیر تیغ سپاه
ابتدا پروژه خروج از برجام كليد خورد اما پس از به نتيجه نرسيدن و سرخوردگي در آن، حالا طرح موضوعي غيرقانوني، با عنوان قراردادن سپاه در ليست گروه‌هاي تروريستي از سوي ترامپ خبرسازشده، اقدامي كه نه تنها وجاهت قانوني ندارد بلكه اصولا قوانين بين‌المللي نيز چنين اختياري را به يك كشور براي طرح اين موضوع نداده‌اند و صلاحيت تشخيص اينكه گروه يا نهادي تروريستي است با سازمان‌هاي بين‌المللي مانند سازمان ملل متحد و شوراي امنيت است.
سناريو خروج از برجام به خوبي پيش‌بيني شده بود و انتظار سران آمريكايي هم اين بود كه اروپا و متحدانشان به خوبي آمريكا را در اين راه ياري كنند هرچند كه به زور تهديد و جريمه توانست اندكي از كشورها را متقاعد كند، اما برخي نيز از وي تبعيت نكردند و راه خود را پيش گرفتند.
حالا نيز عزم خود را جزم كرده تا با قرار دادن سپاه پاسداران جمهوري اسلامي ايران در ليست گروه‌هاي تروريست، نقشه به انزوا كشاندن ايران را عملي كند. هرچند باز هم راه را به بيراهه رفته است.
اين اقدام غيرقانوني آمريكا كه واكنش‌هاي جهاني بسياري به همراه داشت در حالي مطرح شده است كه سپاه به عنوان نيروي نظامي رسمي كشور بوده و در قانون اساسي نيز، به رسميت شناخته شده‌است و اصولا طبق قوانين بين‌المللي تلقي كردن گروهي به عنوان تروريست داراي شاخصه‌ها و مولفه‌هايي است كه سپاه پاسداران به دليل اينكه رسمي است و از بودجه كشور استفاده مي‌كند فاقد آنهاست.
اصل يکصد و پنجاهم قانون اساسي در اين زمينه اشعار مي‌دارد:«سپاه پاسداران انقلاب اسلامي که در نخستين روزهاي پيروزي اين انقلاب تشکيل شد، براي ادامه نقش خود در نگهباني از انقلاب و دستاوردهاي آن پابرجا مي‌ماند. حدود وظايف و قلمرو مسئوليت اين سپاه در رابطه با وظايف و قلمرو مسئوليت نيروهاي مسلح ديگر با تأکيد بر همکاري و هماهنگي برادرانه ميان آنها به وسيله قانون تعيين مي‌شود.»
اما آنچه مهم است اينكه نبايد فراموش كنيم ترامپ به‌واسطه خروج يك‌جانبه از برجام نتوانسته به اهداف خود برسد و حال تلاش دارد با طرح اين‌گونه موضوعات، زمينه‌هاي خروج ايران از برجام را فراهم كند به عبارت ديگر ايران را نيز در بازي كه خود شروع كرده، وارد كند و به اروپا و متحدانش اثبات كند كه ايران نيز به برجام پايبند نبوده و نيست.
اما راهكارهاي بين‌المللي در برابر اين اقدام خصمانه آمريكا چيست؟ هرچندكارشناسان حقوق بين‌الملل بهترين راهكار را اقدام متقابل مي‌دانند اما اين اقدام متقابل تا چه ميزان مي‌تواند قابليت اجرايي داشته باشد؟ و آيا در قوانين بين‌الملل راهكارهاي ديگري نيز در برابر اين اقدام پش‌بيني شده است؟ در اين زمينه و براي روشن شدن هرچه بهتر موضوع، با علي بهادري كارشناس حقوقي به گفت‌و‌گو نشستيم و ابعاد حقوقي اين اقدام را از ايشان جويا شديم.
آيا طبق قوانين بين‌الملل و منشور ملل متحد آمريکا مي‌تواند سپاه پاسداران جمهوري اسلامي ايران را به عنوان گروه تروريستي تلقي کند؟
در حال حاضر تروريسم يکي از معضلات جامعه‌جهاني است که البته براي مقابله با آن، اولين قدم اين است که تعريف روشني از آن داشته باشيم و مصدايق آن مشخص باشد. هرچند که متاسفانه جامعه جهاني در هيچ يک از کنوانسيون‌هاي بين‌المللي تعريف روشني از تروريسم ارائه نکرده و مصاديق آن مشخص نشده است. دليل آن هم اين است که بسياري از کشورهايي که نظام حقوقي جهاني را مديريت مي‌کنند مي‌خواهند اين تعريف در اختيارخودشان باشد تا با بهره‌گيري از اين واژه به اهداف مورد نظر خود برسند.
طبق قوانين بين‌المللي چه نهاد يا سازمان بين‌المللي اين اختيار را دارد كه گروهي را به عنوان تروريسم اعلام كند؟ آيا هر کشوري که داراي قدرت اقتصادي و نظامي است مي‌تواند به دلايل شخصي خود،گروهي را تروريست معرفي کند؟
طبق قوانين برخي از نهادها مانند شوراي امنيت، سازمان ملل متحد اين صلاحيت را دارند که افرد، گروه يا نهادهايي كه مانع صلح و امنيت در جهان هستند را به عنوان تروريسم معرفي کنند كه البته اين اقدام شرايط و ضوابط خاصي دارد به عبارت ديگر اين نهادها نمي‌توانند يک دولت يا نهاد حاکميتي را به عنوان تروريسم تلقي كنند اصولا يكي از شاخصه‌ها براي تروريست بودن، غيررسمي بودن آن گروه است. براي مثال گروه‌هاي تروريستي يونيفرم مخصوصي ندارند، از بودجه هيچ دولتي استفاده نمي‌کنند و…. كه با توجه به اين موضوعات شوراي امنيت يا سازمان ملل متحد مي‌تواند با توجه به اينكه اين گروه مي‌تواند مخل امنيت و صلح در جهان باشند، آن را تروريستي معرفي كند.
آمريكا با استناد به چه قوانيني مي‌خواهد سپاه پاسداران جمهوري اسلامي ايران را به عنوان تروريسم معرفي كند؟
اينکه ايالات متحده بخواهد مجموعه سپاه را به عنوان گروه تروريستي معرفي کند از دوجنبه ماهوي و جدي داراي ايراد حقوقي است، اول اينکه طبق قوانين‌بين‌الملل اين كشور صلاحيتي براي معرفي گروه‌هاي تروريستي ندارد و نهايتا آمريكا مي‌تواند در نظام داخلي و در چارچوب سرزميني خود، گروهي را تروريستي تلقي کند و باز البته تكرار مي‌كنم فقط و فقط در چارچوب سرزمين خود براي آن گروه، قواعدي را درنظر بگيرد و هرگز حق ندارد يک وجب خارج از سرزمين خود براي اين گروه محدوديتي اعمال کند، زيرا نظام حقوقي اين کشور بين‌المللي نيست. نکته دوم اين است که با اين فرض که آمريكا براي خودش قاعده‌گذاري کرده و بخواهد گروهي را در خاك كشور خود تروريست معرفي كند، بايد طبق شاخصه‌هاي بديهي و ضروريات پذيرفته جهاني اين كار را انجام دهد و در اين راستا حق ندارد نيروي نظامي و رسمي كشوري را به عنوان تروريست تلقي کند زيرا در اين‌صورت يک دولت و حکومت را تروريست اعلام کرده‌است. پس تلقي كردن سپاه پاسداران به عنوان تروريست داراي وجاهت قانوني نيست زيرا طبق قانون اساسي کشورما، سپاه به عنوان نهاد نظامي به رسميت شناخته و هرگز نمي‌تواند با تعاريف تروريست منطبق باشد.
حال در صورتي كه به صورت جدي اين امر توسط كشور آمريكا صورت گرفت چه اقداماتي لازم است از سوي كشور و دستگاه ديپلماسي صورت گيرد؟
در اين گونه رفتارهاي خصمانه دولت‌ها تنها مي‌توانند به اقدام متقابل متوسل شوند. به عبارت ديگر مجلس و دولت کشور ما نيز مي‌توانند متقابلا ارتش رسمي کشور آمريكا را گروه تروريستي اعلام کنند. البته مطابق قانون مبارزه با تامين مالي تروريسم، اين اقدام در صلاحيت شوراي عالي امنيت ملي است. پس بايد هرچه سريع‌تر به عنوان اقدام متقابل اين شورا ارتش اين کشور را به عنوان تروريست معرفي کند.
اقدام متقابل تا چه ميزان مي‌تواند قابليت اجرايي داشته باشد؟
اين اقدام براي كشور ما در چارچوب سرزميني قابليت اجرايي خواهد داشت، براي مثال ما تجربه دستگيري سربازان آمريكايي را در سال‌هاي قبل داشتيم وقتي سربازي به عنوان نيروي رسمي ارتش يک کشور تلقي شود به يک صورت با وي رفتار مي شود، اما اگر اين سرباز از منظر جمهوري اسلامي ايران وابسته به گروه تروريستي تلقي شود، طبيعتا برخورد متفاوتي با وي اعمال خواهد شد.
آقاي بهادري چه اقدامات حقوقي قضائي ديگري را کشور ايران در اين خصوص مي‌تواند انجام دهد؟
در اين گونه موارد راهکار رايج در نظام حقوقي جهاني همين اقدام متقابل است. اما به دليل اينکه هنوز اقدام عملياتي قضائي از سوي آمريكا صورت نگرفته است نمي‌توان اقدامات قضائي متقابل انجام داد. کشور آمريکا در چارچوب سرزمين خود قانوني وضع كرده است. زماني ما مي‌توانيم از اقدام آمريكا شکايت کنيم که اقدامي عليه ما صورت گرفته باشد در مرحله بعد اقدامي متناظر با آن بايد اتخاذ شود. براي مثال در صورتي كه با عنوان تروريستي بودن، منافع سپاه در يکي از نقاط جهان مورد خدشه قرار گيرد در اين صورت مي‌توان در نهاهاي بين‌المللي مانند ديوان کيفري و ديوان دادگستري طرح دعوي کرد. در حال حاضر به دليل اينکه يک نوع قاعده‌گذاري در نظام حقوقي آمريکا در حال شکل‌گيري است، مناسب است که کشور ما نيز در همين جهت گام بردارد و طبيعي است که دستگاه ديپلماتيک و سياسي نيز جايگاه ويژه‌اي در اين زمينه خواهند داشت. به عبارت ديگر دستگاه ديپلماسي با ارتباط قوي و هماهنگ شدن با کشورهاي مختلف مي‌تواند از انجام اين کار جلوگيري کند. براي مثال بنده مشاهده کردم که کشورهايي مانند ژاپن، انگلستان و برخي کشورهاي ديگر در اين زمينه اعلام موضع کردند و اعلام كردند در صورتي که آمريکا سپاه را به عنوان تروريست معرفي كند از اين اقدام تبعيت نخواهند کرد. دستگاه ديپلماسي ايران هم بايد با اين موضوع به صورت فعال‌تر برخورد کند تا جامعه جهاني واکنش جدي‌تري نشان دهد.
در اين زمينه شوراي امنيت و سازمان ملل متحد چگونه مي‌توانند مداخله كنند؟
بايد متذكر شوم كه اين اقدام آمريكا بدعت جديدي است و در تاريخ سابقه نداشته است به همين دليل سازمان ملل متحد مي‌تواند اين اقدام آمريكا را در جهت نقض صلح در جهان تلقي کند. به نظر مي رسد شوراي امنيت اگر واقعا مدافع صلح و امنيت در جهان است است بايد به اين موضوع ورود کند و ايران هم مي‌تواند از اين شورا يا سازمان ملل تقاضا کند تا مانع شود آمريكا با تصميمات يک طرفه خود منافع جمهوري اسلامي و صلح جهاني را مورد خدشه قرار دهد.
ايران , ترامپ , سپاه , كشور ايران
- دیدگاه های ارسال شده توسط شما، پس از تایید توسط رسالت در وب منتشر خواهد شد.
- پیام هایی که حاوی تهمت یا افترا باشد منتشر نخواهد شد.
- پیام هایی که به غیر از زبان فارسی یا غیر مرتبط باشد منتشر نخواهد شد.