|حسن شجاعي|
جايزه قلم زرين در حالي به کار خود پايان خواهد داد که به نظر مي‌رسد بار ديگر در اميدوار کردن آرزوهاي اهالي ادبيات انقلاب موفق نبوده است.
هفدهمين دوره جايزه ادبي قلم زرين روز سيزدهم تيرماه سال جاري در باغ کتاب تهران برگزيدگان خود را معرفي مي‌کند.
جايزه قلم‌زرين رويايي محقق نشده براي تجليل از سرآمدان ادبيات داستاني انقلاب اسلامي به شمار مي‌رود. رويايي که از دل آرزويي براي انتخاب روزي براي پاسداشت فرهنگ مقاومت در کشورهاي مسلمان در تقويم ملي ايران زاييده شد و حالا پس از ۱۷ سال مي‌توان از آن به جايزه‌اي از سوي انجمن قلم به عنوان يکي از تشکل‌هاي صنفي نويسندگان ايراني به برترين آثار ادبي سال به پسند هيئت مديره انجمن تقليل پيدا کرد. اما چرا اين جايزه در تمامي سال‌هاي برگزاري خود نتوانسته به يک حرکت ادبي تاثيرگذار مبدل شود. در پاسخ به اين سوال مي‌توان موارد متعددي را بازشماري کرد که شايد نخستين آن خارج نشدن دايره فکري داوران اين جايزه از طيف نويسندگاني است که به تفکر فعلي و حاکم بر انجمن است که به هر تقدير سال‌هاست ادامه داشته و به رکود اين تشکل دامن زده است. سال‌هاي سال است که پس از انتشار اسامي داوران اين جايزه و منطق حاکم بر داوري آنها، نوعي تفکر بسته و البته بدون استراتژي و مبتني بر سليقه صرف اعضايي از درون ترکيب آن خودنمايي مي‌کند و حاصل چنين اتفاقي البته دهان کجي به ضروريات و بايسته‌هاي تقويت جريان انقلابي نشر و نيروهاي جوان و فعال و آينده ساز ادبيات داستاني در ايران است. اين تفکر در اين دوره از جايزه نيز خود را به شکلي نمايش داده است که به عنوان مثال در بخش شعر تمامي نامزدها به جز يکي از يک موسسه نشر انتخاب شده‌اند يا در بخش کودک و نوجوان تعداد آثار معرفي شده از سوي همان ناشر که ياد شد يا نشر يکي از ديگر از نهادها چنان خودنمايي مي‌کند که گويي ساير نهادهاي خصوصي و غيرخصوصي فعال در عرصه ادبيات متعهد انقلاب اسلامي هيچ توفيقي نداشته‌اند. اين روند در سال‌هاي قبل نيز با انتخاب نکردن آثاري که نويسندگانش مي‌توانستند از اميدهاي ادبيات انقلاب باشند خود را به شكل ديگري نشان داده بود.
موضوع ديگر در به ثمر ننشستن اين جايزه عدم توفيق انجمن در بسترسازي و جريان سازي خبري پيرامون اين رويداد بوده است. سال‌هاست که رسانه‌ها اين اجازه را نداشته‌اند که پيش از برگزاري اين رويداد و در فضايي صريح درباره اين اتفاق با دبير و مجموعه برگزار کننده انجمن به صحبت بپردازند و در دوره فعلي که امروز اختتاميه آن برگزار خواهد شد نيز دبير جايزه ترجيح داده است از ابتداي صدور حکم خود تنها با يک رسانه خود را دمخور ببيند و حتي نشست رسانه‌اي خود را با محور آن برگزار کند. اين حرکت‌هاي جزمي در نهايت چيزي جز مهجور گذاشتن اين رويداد ادبي را به همراه ندارد و فضاي اطلاع رساني صحيح درباره اين رويداد را بسته و امکان هر نوع نيت‌خواني درباره آن را فراهم مي‌سازد. مسئله سوم را نيز بايد در برگزاري مراسم‌هاي تقدير در حاشيه اين جايزه جست‌وجو کرد که به هر تقدير در سال‌هاي اخير باب بوده است و منجر به تقدير و سپاس برخي از چهره‌هاي ادبي نيز شده است. بنا بر اعلام برگزار کنندگان اين مراسم امسال نيز براي تقدير از وجهه فرهنگي يک چهره سياسي برپا مي‌شود اما بسياري از رسانه‌ها کماکان درباره معيارهاي انتخاب افراد براي تجليل در چنين مراسمي سوالاتي دارند که البته به نظر نمي‌رسد با رويکرد حاکم بر ذهنيت دبير و برگزار کنندگان اين جايزه بتوان به زودي درباره آن پاسخي پيدا کرد. به هر تقدير جايزه قلم‌زرين امروز در حالي با برگزاري مراسمي به هفدهمين دوره کاري خود پايان خواهد داد که به نظر مي‌رسد بار ديگر در کم‌سو کردن و نااميد کردن اميدهايي که براي ارتقا ادبيات متعهد و انقلابي از دل اين جريان به وجود آمده بود موفق عمل کرده است.
احمد عربلو نويسنده آثار کودک و نوجوان در گفت و گو با رسالت ضمن اشاره به اين نکته که جشنواره قلم زرين نسبت به ساير جشنواره هاي حوزه کتاب از اهميت و کيفيت خوبي برخوردار است خاطرنشان کرد: اعتقاد من اين‌است که جشنواره ها بايد کارکرد مربوط به خود را داشته باشند و کتب معرفي شده در آنها به درستي بررسي و داوري شود.
وي با تاکيد بر اين نکته که توجه به حوزه کتاب و حمايت از نويسندگان کمک مي کند تا فرهنگ ايراني اسلامي به خوبي در کشور تقويت شود افزود: در جشنواره قلم زرين توجه خوبي به ادبيات انقلاب اسلامي شده و اين فرصت مناسبي است تا بتوانيم ناشران و نويسندگان ارزشي را مورد حمايت قرار دهيم.عضو هيئت داوران هفدهمين جشنواره قلم زرين ادامه داد: يکي از مسائلي که در جشنواره امسال خيلي به چشم آمد ارائه آثار و کتاب هاي بازاري بود و کمتر شاهد نمونه هاي فاخر و کيفي بوديم.
عربلو با تاکيد بر اين نکته که در سال هاي گذشته شاهد ارائه کتاب هاي کيفي و فاخر در تمامي حوزه ها به ويژه حوزه کتاب کودک و نوجوان بوديم، تصريح کرد: امسال متاسفانه از نظر سوژه يابي و کيفيت فني متون شاهد افت محسوسي نسبت به گذشته بوديم و اين براي جامعه نشر و کتاب ما برازنده نيست.
وي افزود: شايد يکي از دلايل اين امر توجه ناشران به موضوع فروش هرچه بيشتر کتاب فارغ از کيفيت لازم آن است. اما اعتقاد من بر اين است که اين مسئله آسيب هاي جدي را به جامعه فرهنگي کشور وارد مي کند و مردم ديگر شاهد بروز و ظهور آثار فاخر نخواهند بود. اينکه فضاي اقتصادي جامعه به ويژه حوزه نشر دچار چالش و مشکلات عديده اي است شکي نيست اما اين موضوع نبايد موجب شود تا به محتوا و کيفيت آثار لطمه وارد شود.
اين نويسنده حوزه کتاب کودک و نوجوان تصريح کرد: من در اين دوره از جشنواره بيش از دوهزار عنوان کتاب را مطالعه کردم اما به جرات مي گويم که هيچ اثر برجسته اي را مشاهده نکردم و اين موضوع نگران کننده اي است.