|فاطمه فلاح زاده|
بررسی‌های سال جاری کشور نشان می‌دهد که حجم سپرده‌های جاری ۶۷ درصد افزایش‌یافته و سهم سپرده‌های سرمایه‌گذاری مدت‌دار از کل سپرده‌ها ۲٫۷ درصد کاهش‌یافته است. به گفته مشاور پژوهشکده پولی بانک مرکزی این تغییرات به وجود آمده  ناشی از اصلاح تعاریف و کارکرد حساب‌های جاری و کوتاه‌مدت است.در بررسی اثرات جایگزینی ماه‌شمار با روزشمار بر تغییر ترکیب سپرده‌ها چیست و چگونگی کاهش هزینه تأمین مالی با حذف سود روزشمار به گفت‌وگو با ایمان اسلامیان ،کارشناس و تحلیلگر مسائل بانکی کشور پرداختیم.
*بازنده روزشمار کردن نرخ سود ،   تولیدکنندگان و فعالان عرصه اقتصادی هستند
ایمان اسلامیان ،کارشناس و تحلیلگر مسائل بانکی کشور در خصوص بررسی این روند و گفت‌وگو با «رسالت» بیان کرد: «برای بررسی این امر ،نخست باید موضوع تجهیز منابع در سیستم بانکی را در نظر گیریم .نظام بانکی با استفاده از روش و ابزارهای مختلف وجوه مردمی را جمع‌آوری کرده و درنهایت در قالب ابزارهای تخصیص منابع نسبت به تأمین مالی نیازهای خانوارها و بخش اقتصادی اقدام می‌کند.»
وی افزود: «سپرده‌های مدت‌دار در نظام بانکی ایران منابع وکالتی هستند یعنی بانک‌ها به وکالت از سپرده‌گذاران ،سپرده‌های بانکی را در بخش‌های مختلف سرمایه‌گذاری می‌کنند.به‌طور مثال در نظام بانکی ایران سپرده‌های سرمایه‌گذاری به‌صورت عام را داریم و در نظام بانکی کشوری همچون مالزی ،سپرده‌ها را مبتنی بر عقود مشخص می‌بینیم مانند سپرده سرمایه‌گذاری مضاربه،هنگامی‌که سپرده را باز می‌کنیم ،نرخ مضاربه را به‌صورت غیرمشخص در فروش نرخ و میزان پرداخت سود است.»
وی همچنین ادامه داد: «در چهل سالی که سیستم بانکی به‌طور اسلامی و بدون ربا است چندین بار شاهد تغییرات کلیدی در رفتار سپرده‌گذاران و مشتریان بانکی بودیم. یکی از آن تغییرات مقطع واریز سود بود ،در بحث مقطع واریز سود ،دو حالت را طی این چهل سال تجربه کردیم ،نخست حداقل ماده ماه و سپس حداقل ماده روز است ،در حداقل ماده روز سپرده‌های کوتاه‌مدت برای هر روز میزان سودی در نظر گرفته و جمع‌آوری می‌شود یعنی مطابق تراکنش‌های مالی مختلف روی حساب بانکی شخص ،کمترین ماده روز برداشته می‌شود و پس از اعمال نرخ سود ،واریز می‌شود.»
*در نظام بانکی ایران سپرده‌های سرمایه‌گذاری به‌صورت عام است 
تحلیلگر مسائل بانکی کشور اظهار کرد: «در حداقل سود در ماه،میزان کل تراکنش‌های ۳۰روز بررسی و کمترین مانده به‌عنوان ملاک در نظر گرفته می‌شود و آن مانده را برای ۳۰روز محاسبه می‌کنند.اگر سود را به‌صورت روزشمار حساب کنیم و مبنای سود را حداقل مانده روز در نظر گیریم ،موجب می‌شود که مشتری منابع سیال و زودگذر خود را در سپرده‌های مدت‌دار نگه‌داری کند چرا که به دریافت سود خود اطمینان دارد. به‌موجب چنین اتفاقی جذابیت نزد مشتری بیشتر می‌شود.»
او خاطرنشان کرد: «با چنین صورت‌پذیری هزینه‌ها برای بانک بیشتر می‌شود و ضرر را برای تولیدکنندگان و فعالان اقتصادی بالا می‌برد درنهایت بازنده روزشمار کردن نرخ سود سپرده‌های بانکی، تولیدکنندگان و فعالان عرصه اقتصادی می‌شوند.برای بررسی این امر ،نخست باید موضوع تجهیز منابع در سیستم بانکی را در نظر گیریم .نظام بانکی با استفاده از روش و ابزارهای مختلف وجوه مردمی را جمع‌آوری کرده و درنهایت در قالب ابزارهای تخصیص منابع نسبت به تأمین مالی نیازهای خانوارها و بخش اقتصادی اقدام می‌کند.»
این کارشناس بانکی تصریح کرد: «سپرده‌های مدت‌دار در نظام بانکی ایران منابع وکالتی هستند یعنی بانک‌ها به وکالت از سپرده‌گذاران سپرده‌های بانکی را در بخش‌های مختلف سرمایه‌گذاری می‌کنند.به‌طور مثال در نظام بانکی ایران سپرده‌های سرمایه‌گذاری به‌صورت عام را داریم و در نظام بانکی کشوری همچون مالزی ،سپرده‌ها را مبتنی بر عقود مشخص  رامی‌بینیم مانند سپرده سرمایه‌گذاری مضاربه،هنگامی که سپرده را باز می‌کنیم ،نرخ مضاربه به‌صورت غیر مشخص در فروش نرخ و میزان پرداخت سود است.»
* گامی مثبت برای عقلایی سازی نظام بانکی کشور
او گفت : «در چهل سالی که سیستم بانکی به‌طور اسلامی و بدون ربا است ،چندین بار شاهد تغییرات کلیدی در رفتار سپرده‌گذاران و مشتریان بانکی بودیم. یکی از آن تغییرات مقطع واریز سود بود ،در بحث مقطع واریز سود ،دو حالت را طی این چهل سال تجربه کردیم ،نخست حداقل ماده ماه و سپس حداقل ماده روز است ،در حداقل ماده روز سپرده‌های کوتاه‌مدت برای هر روز میزان سودی در نظر گرفته و جمع‌آوری می‌شود یعنی مطابق تراکنش‌های مالی مختلف روی حساب بانکی شخص ،کمترین ماده روز برداشته می‌شود و پس از اعمال نرخ سود واریز می‌شود.»
اسلامیان افزود :«در حداقل سود در ماه،میزان کل تراکنش‌های ۳۰روز بررسی و کمترین مانده به‌عنوان ملاک در نظر گرفته می‌شود و آن مانده را برای ۳۰روز محاسبه می‌کنند.اگر سود را به‌صورت روزشمار حساب کنیم و مبنای سود را حداقل مانده روز در نظر گیریم ،موجب می‌شود که مشتری منابع سیال و زودگذر خود را در سپرده‌های مدت‌دار نگه‌داری کند چرا که به دریافت سود خود اطمینان دارد. به‌موجب چنین اتفاقی جذابیت نزد مشتری بیشتر می‌شود.»
او در پایان این گفت‌وگو بیان کرد : « آنچه در مجموع این امر‌ می‌توان گفت ،این است که به موجب چنین طرحی ، به‌طور حتم گامی مثبت برای عقلایی سازی نظام بانکی کشور برداشته می‌شود.»