معصومه شمسيني غياثوند|
پاي درد دل معلولان که مي‌نشينيم، بيشتر از آن که به مشکلات شان اشاره کنند، نسبت به بي‌تفاوتي برخي از مسئولان گلايه دارند. آن‌ها مي‌گويند به دليل اينکه معلول هستند بايد آلام فراواني را متحمل شوند درحالي‌که از آن‌ها اين توقع وجود دارد که نجيبانه رفتار کنند و نسبت به مشکلاتي که بر سر راهشان وجود دارد هيچ اعتراضي نکنند.
اما اين روزها شاهد هستيم که اين قشر نجيب به دليل فشار و تنگناي ناشي از مشکلات اقتصادي تاب و تحمل‌شان به سرآمده است، آن‌ها در کمپيني خودجوش براي دفاع از حقوق خود گرد هم آمدند و با تجمع در مقابل نهاد رياست جمهوري نسبت به عدم‌حمايت از قانون معلولان خواستار رسيدگي به مشکلاتشان شدند.
*تصويب لايحه حمايت از معلولان در بودجه امسال
بهروز مروتي، مسئول کمپين حمايت از معلولان در گفت‌وگو با «رسالت» با بيان اينکه بيش از سه سال از راه‌اندازي اين کمپين مي‌گذرد، مي‌گويد: «يکي از دستاوردهاي اين کمپين تصويب لايحه قانون حمايت از معلولان در بودجه سال جاري بود که توانست بودجه يک هزار و صد ميليارد توماني را به اين قشر اختصاص بدهد.»
مسئول کمپين حمايت از معلولان با اشاره به تلاش‌هاي کمپين و نامه‌نگاري به مسئولان براي تحقق بودجه اعلام‌شده، گفت: «دولت عزم و اراده‌اي براي اجراي اين قانون ندارد و هنوز جوابي دراين‌باره داده نشده. حتي اختصاص بودجه مربوط به وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامي، سازمان صداوسيما و سازمان تبليغات اسلامي هم مانند سال‌هاي گذشته اجرايي نشده است.»
مروتي بابيان اينکه از سال گذشته تاکنون اين چهارمين تجمع در حمايت از معلولان است که برگزار مي‌شود، خاطرنشان کرد: «سال گذشته در مقابل مجلس، سازمان برنامه‌وبودجه، امسال هم در مقابل وزارت بهداشت، براي اجراي قانون
ماده ششم تجمع کرديم. اين بودجه مربوط به حمايت از بيمه توان‌بخشي، گفتاردرماني و فيزيوتراپي است كه تاکنون محقق نشده است. »
وي با انتقاد از عدم مناسب‌سازي شهر تهران براي حمايت از جامعه معلولان اظهار داشت: «شهرداري تهران هم دراين‌باره همان بهانه کسر بودجه را مطرح مي‌کند. جلسه‌اي هم با حضور مسئولان شوراي شهر تهران برگزار شد اما اين جلسات تنها جاي شعار دادن است و نتيجه‌اي ندارد براي همين در مقابل نهاد رياست جمهوري تجمع کرديم تا حداقل صدايمان را به گوش رئيس‌جمهور برسانيم.»
مسئول کمپين حمايت از معلولان با اشاره به مشکلات معلولان گفت: «بيشتر مشکل معلولان در شهر مربوط به عدم مناسب‌سازي معابر و اماکن شهري و بخش حمل‌ونقل عمومي است، بسياري از ايستگاه‌هاي اتوبوس مناسب‌سازي نشده‌اند. براي ورود يک فرد معلول به اتوبوس بايد چهار نفر ويلچر را بلند کنند تا داخل اتوبوس بگذارند که به دليل عدم مهارت اين موضوع هم براي شهروندان و هم فرد معلول خطرناک است.»
*موانعي که براي تردد معلولان محدوديت ايجاد مي‌کند
مروتي با انتقاد از نصب موانع براي عدم حضور موتورها در پياده‌روها گفت: « شهرداري متقاعد نشده است که اين موانع را بردارد. درباره مصوباتي که شوراي شهر در سال ۹۵ تصويب کرد که ۶۰ دستگاه ون به سامانه حمل‌ونقل ويژه معلولان اضافه شود اما شهرداري تمرد مي‌کند و هنوز از خودروهاي فرسوده استفاده مي‌شود.»
وي بابيان اينکه شهرداري طي دو سال گذشته مي‌توانست با بودجه‌اي که تصويب شد ۶۰ دستگاه ون خريداري کند و به سامانه حمل‌ونقل معلولان اضافه کند اما کوتاهي کرد، اذعان داشت: «مبلغ چهار و نيم ميليارد به اين امر اختصاص داده شد اما با افزايش تورم با اين مبلغ نمي‌توان تعداد ون‌هايي که سال گذشته مي‌توانستيم خريداري کنيم را تهيه کنيم.»
يکي از مهم‌ترين مسائلي که معلولان نسبت به آن گلايه دارند نگرش فکري است که برخي مسئولان نسبت به آن‌ها دارند. دبير کمپين حمايت از معلولان با انتقاد از اين نگرش اظهار داشت: «در برنامه رونمايي از بزرگ‌ترين طومار معلولان جهان يکي از مسئولان، معلولين را به‌عنوان قشر نجيب معرفي کرد اما اين نگرش را داشت که آنها در مقابل مشکلات نبايد اعتراض کرده و حق‌وحقوق خود را مطالبه کنند.»
وي ادامه داد: «بيشترين فشار معلولان بر دوش خانواده‌هاي آن‌ها است. بسياري از پدر و مادرهايي که فرزند معلول دارند به دليل نبود تجهيزات مناسب حمل‌ونقل و جابه‌جايي فرزندان معلول خود با مشکلاتي ازجمله بيماري قلبي و عروقي و ديسک کمر مواجه شده‌اند.»
مروتي با انتقاد از اينکه معلولان در جامعه از خدمات توان‌بخشي به ميزان کافي برخوردار نيستند، گفت: «قشر معلول ما در کشور به دويست هزار تخت نياز دارد که تنها صد و شصت تخت در کل ايران وجود دارد، براي خريد ويلچر نيز اين قشر با مشکلات فراواني مواجه هستند و قيمت ويلچري که سابق بر اين بين دو تا سه ميليون تومان بوده است به پانزده ميليون تومان افزايش‌يافته است درحالي‌که ميزان مبلغ وامي که براي خريد ويلچر کمک مي‌شد تغييري نکرده است.»
*شرايط سخت معلولان در مناطق محروم و دورافتاده
وضعيت و شرايط زندگي افراد معلول‌ در مناطق محروم و دورافتاده کشور به‌مراتب سخت‌تر از زندگي ساير معلولان در پايتخت است، مروتي دراين‌باره مي‌گويد: «قشر معلول در پايتخت شرايط سختي براي زندگي دارند و شهرداري از مناسب‌سازي سامانه حمل‌ونقل معلولان تمرد مي‌کند اما در نقاط محروم و دورافتاده کشور افراد معلول همين خدمات شهري را هم ندارند، آن‌ها در شرايط سختي زندگي مي‌کنند و چاره‌اي جز زنداني شدن در خانه ندارند.»
دبير کمپين حمايت از معلولان با انتقاد از برگزاري جلسه‌اي در شوراي شهر تهران به‌منظور رسيدگي به وضعيت معلولان در فضاي شهري، گفت: «اين جلسه با حضور گلپايگاني، معاون معماري شهرسازي شهرداري تهران و خانم نژادبهرام عضو شوراي شهر تهران برگزار شد. از قشر معلول براي حضور در اين مراسم دعوت نشده بود درحالي‌که پايان اين جلسات خروجي و نتيجه‌اي به همراه نداشت.»
مروتي بابيان اينکه در دوران شهرداري آقاي قاليباف، قشر معلول مشاوري در شهرداري تهران داشتند، گفت: «افراد معلول در جلسات شهرداري سابق حضور پيدا مي‌کردند و مي‌توانستند نظراتشان را انتقال دهند. افتتاح چهل و چهار پارک و بوستان شهر تهران که قرار است افتتاح شود مربوط به آن دوران است. ما از شهردار جديد و آقاي حناچي خواستيم که مشاور معلولان را دوباره احيا کند که اين امر تاکنون محقق نشده است.»
علي‌اصغر عين‌القضات، مشاور سابق امور معلولان در شهرداري تهران در گفت‌وگو با «رسالت» با اشاره به اقدامات مثبت شهرداري تهران در دوره گذشته در حمايت از معلولان مي‌گويد: «در شهرداري تهران در مديريت سابق نهضتي بزرگ شکل گرفت و همه مجموعه براي مناسب‌سازي شهر دست‌به‌کار شد و شهرداري تهران اقدامات مثبتي را انجام داد.»
مشاور سابق امور معلولان در شهرداري تهران بابيان اينکه مناسب‌سازي بوستان‌ها و فضاي سبز و همسطح‌سازي خيابان‌ها ازجمله برنامه‌هاي شهرداري براي حمايت از معلولان است گفت: «احداث پارک‌هاي مناسب، آلاچيق و آب‌خوري ويژه معلولان، سرويس بهداشتي مختص به معلولان ازجمله فعاليت‌هاي صورت گرفته است، همچنين مجهز شدن پارک‌ها به ويلچر براي امانت به خانواده‌هاي داراي افراد معلول و سالمند ازجمله ديگر برنامه‌هاي شهرداري است.»
*قانون مصوب شده دولت که مورد بي‌توجهي قرار گرفت
عين‌القضات، با اشاره به قانون مصوب شده دولت و ابلاغ آن به وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعي و همچنين سازمان بهزيستي براي حمايت از معلولان گفت: «باگذشت ۶ ماه از تصويب اين آيين‌نامه از اجراي آن بي‌خبر هستيم درحالي‌که سازمان بهزيستي، وزارت کشور و سازمان برنامه‌وبودجه براي اجراي اين آيين‌نامه به دليل عدم اختصاص بودجه کوتاهي مي‌کنند.»
وي با تأکيد بر اينکه بر اساس فصل دوم قانون حمايت از معلولان همه سازمان‌ها و ادارات دولتي موظف به مناسب‌سازي ساختمان‌ها و معابر خود براي تردد افراد معلول هستند، گفت: «همه نهادها و اماکن انقلابي موظف به اجراي اين طرح هستند و در صورت قصور با مجازات سنگين ازجمله حبس، تعليق و اخراج از خدمت روبه‌رو هستند، درصورتي‌که اين قوانين در سازمان‌هاي دولتي ما جدي گرفته نمي‌شود.»
عين‌القضات، بابيان اينکه فناوري‌هاي نوين، استارتاپ‌ها و اپليکيش‌هاي نوين در مناسب‌سازي معابر شهري براي معلولان نقش مهمي دارند گفت: «سابق بر اين شهرداري اقدامات مناسبي را انجام داده است که اميدوار هستيم که در آينده اين خدمات افزايش پيدا کند.»
وي نقش فرهنگ‌ در حمايت از معلولان را مهم دانست و گفت: « شهروندان با رعايت حال اين افراد و عدم پارک خودرو در مکان‌هايي که ويژه معلولان اختصاص داده‌شده است مي‌توانند به اين افراد کمک کنند تا مسيرهاي تردد اين افراد با مشکل همراه نباشد.»
مشاور سابق امور معلولان در شهرداري تهران، حضور جهانگيري، در برنامه‌هاي ستاد مناسب‌سازي شهر براي حمايت از معلول‌ها را مهم دانست و گفت: «اگر معاون رئيس‌جمهور در اين جلسات حضور پيدا کند، وزرا هم حضور پيدا مي‌کنند که مي‌تواند کمک زيادي به حل مشکلات قشر معلول کند اما اگر آقاي جهانگيري در اين جلسات حضور نداشته باشند جلسات با حضور کارشناساني برگزار مي‌شود که در نهايت دستاوردي به همراه نخواهد داشت.»
*افزايش جمعيت سالمند کشور تا سال ۲۰۳۰
به گفته کارشناسان، جامعه ما رو به پيري است و تا سال ۲۰۳۰ نزديک به ۳۰ درصد جميعت کشور را افراد سالمند تشکيل خواهند داد، لذا مناسب‌سازي فضاي شهري امري ضروري است. عين‌القضات دراين‌باره مي‌گويد: «با توجه به اين آمار نه‌تنها معلولين بلکه اين افراد سالمند هم در آينده براي تردد در شهرها نياز به مناسب‌سازي فضاي شهري دارند چراکه دوران سالمندي، عموما معلوليت به همراه خواهد داشت.»
مشاور سابق امور معلولان در شهرداري تهران با اشاره به طرح تصويب‌شده مجلس شوراي اسلامي در حمايت از معلولان اظهار داشت: «مجلس شوراي اسلامي قانون را تصويب مي‌کند اما ضمانت اجرايي براي آن وجود ندارد، ساير سازمان‌ها و نهادها نيز در اين رابطه کوتاهي مي‌کنند و اقدام جدي صورت نگرفته است.»
قانون حمايت از حقوق معلولان از سوي مجلس شوراي اسلامي مصوب شد اما همچنان اين قانون بر زمين مانده است. معصومه آقاپور عليشاهي، عضو فراکسيون معلولان مجلس شوراي اسلامي در گفت‌وگو با «رسالت» درباره اينکه قانون مصوب شده و اينکه چرا هنوز به اجرا درنيامده، مي‌گويد: «اين قانون در اسفند سال ۹۶ به تصويب رسيد اما به دليل کسري، بودجه اختصاص داده نشده است.»
اين نماينده مجلس بابيان اينکه مبلغ حمايت از معلولان۱۲ هزار ميليارد تومان اعلام نياز شد، خاطرنشان کرد: «در بودجه سال ۹۸ درنهايت اين مبلغ به ۲ هزار ميليارد رسيد.»
مشکل اشتغال يکي از مهمترين مشکلات و دغدغه‌هاي قشر معلول کشور است، عضو فراکسيون معلولان مجلس شوراي اسلامي بابيان اينکه در زمينه اشتغال معلولان در بخش دولتي استخدام وجود ندارد، اظهار داشت: «بخش خصوصي هم تمايلي به جذب نيرو از اين قشر ندارد.
آقاپور عليشاهي، در پاسخ به اينکه آيا فراکسيون معلولان مجلس شوراي اسلامي برنامه حمايتي از معلولان دارد، گفت: «مسلم است که تلاش ما در حمايت از اين قشر است اما به دليل تحريم نفتي، اعتباري براي حمايت از معلولان نداريم اما براي حمايت، اعتبار لازم است درحالي‌که هنوز بودجه ۲ هزارميلياردي سال ۹۸ براي حمايت از اين قشر تحقق پيدا نکرده است.»