|حانيه مسجودي|
بيت کوين(Bitcoin) يا به اختصار BTCيک پول يا ارز ديجيتالي است که به صورت الکترونيکي توزيع و استفاده مي شود. شبکه اين ارز ديجيتال به صورت غيرمتمرکز و کاربر به کاربر است. هيچ شخص يا نهادي آن را کنترل نمي کند. ارز ديجيتال بيت کوين نمي تواند خارج از برنامه ريزي انجام شده، چاپ يا خلق شود و تعداد آن محدود است. تنها ۲۱ ميليون بيت کوين توليد مي‌شود. تراکنش هاي شبکه بيت کوين، در يک لاگ عمومي با تکنولوژي بلاک چين(blockchain) ذخيره مي شوند.
بيت کوين براي اولين بار در سال ۲۰۰۹ به عنوان يک نرم افزار متن باز توسط يک برنامه نويس ناشناس (يا گروهي از برنامه نويسان) تحت نام مستعار “ساتوشي ناکاموتو” معرفي شد. شايعات زيادي درمورد هويت واقعي ساتوشي ناکاموتو مطرح شده است، اما اغلب افراد نام برده شده به عنوان خالق بيت کوين، اين ادعا را رد کرده‌اند.
مزيت اصلي بيت کوين، استقلال آن از دولت‌هاي جهان، بانک‌ و شرکت‌ها است. هيچ مقام يا صاحب قدرتي قادر نيست در تراکنش هاي بيت کوين دخالتي داشته باشد. با اين که بيت کوين به عنوان يک شبکه تحت کنترل نيست، اين امکان را براي کاربرانش فراهم مي‌کند تا کنترل کاملي بر تمام امورات مالي خود داشته باشند.
بيت کوين چطور کار مي‌کند
يک کاربر در کيف پول خود فقط مي‌تواند مقدار بيت کوين و مراحل و نتيجه تراکنش ها را مشاهده کند. در پشت فرآيندهاي شبکه بيت کوين، يک دفتر حساب عمومي به نام بلاک چين قرار دارد. اين دفتر حساب شامل تمام تراکنش هايي
است که تا به حال پردازش شده است. سوابق ديجيتال تراکنش ها به اصطلاح در بلاک‌ها قرار دارند. تراکنش ها توسط کاربران يا کيف پول آنها رمزگذاري شده و به شبکه ارسال مي شوند. به اين دليل بيت کوين، ارز رمزپايه، ارز رمزنگاري شده يا رمز ارز(cryptocurrency) ناميده مي شود. اين تراکنش هاي رمزگذاري شده سپس در بلاک‌ها گنجانده مي شوند.
۲ روز پيش (۳۱ تيرماه) رئيس کميسيون اقتصادي مجلس از موافقت کميسيون اقتصادي دولت با به رسميت شناختن صنعت «بيت کوين» خبر داد و گفت: مقرر شد قيمت برق براي اين صنعت معادل برق صادراتي محاسبه شود.
او در مورد راهکارهاي تامين برق ارزان براي «بيت کوين»، گفت:گاز ارزان در کشور ما وجود دارد که تلف مي شود و عملاً مشتري نيز ندارد مي توان نيروگاه هاي گازي که تبديل به برق مي شود در سطح وسيع ايجاد کرد و نسبت به توليد برق ارزان اقدام نمود و از آن برق ارزهاي ديجيتال و بيت کوين را توليد نمود و از اين طريق مي‌توان نسبت به خريد ارز در اين اوضاع و احوال تحريم و مشکلات ارزي اقدام نمود و براي جوانان اشتغال ايجاد کرد.
بنابراين براي بررسي فوايد و معايب رسمي شدن بيت‌کوين با چندتن از صاحب نظران اين عرصه به گفت‌وگو نشستيم.
ايران بايد بيت کوين را رسمي مي‌کرد
رئيس خانه اقتصاد ايران، ابراهيم جميلي درمورد اقدام دولت مبني بر به رسميت شناختن بيت کوين به «رسالت» گفت: «بيت کوين اکنون به عنوان يک ارز ديجيتال در تمام دنيا شناخه شده و بسياري از کشورها آن را توليد مي کنند و ايران هم بايد بيت کوين را توليد کند، موضوع مورد بحث در ايران مصرف بالاي دستگاه هاي بيت کوين با برق ارزان بود که در شرايط توليد برق با هزينه‌هاي زياد براي کشور مناسب نيست،‌ قرار بود تعرفه خاصي را براي توليدکنندگان بيت کوين در نظر بگيرند و اکنون هم با توجه به تحريم و مشکلات جابجاي ارز، بيت کوين يکي از راه‌حل هايي است که فشار تحريم ها را مي‌کاهد.»
ابراهيم جميلي ضمن تاکيد ايجاد تعرفه‌هاي نظام مند براي بيت‌کوين، افزود:«اگر بتوان تعرفه‌اي دقيق و نظام‌مند براي بيت کوين در نظر گرفت و توليدکنندگان مجوز داشته باشند و تحت ميزان خاصي فعاليت کنند اشکالي ندارد، اما اين که هرکس در هرمکاني با برق کشاورزي يا اماکن عمومي بيت کوين توليد کند به مصلحت کشور نيست و صرفه اقتصادي نخواهد داشت و نوعي سوءاستفاده محسوب مي‌شود اما اگر با مجوز تحت نظارت باشند بسيار هم خوب است.»
وي در پاسخ به اين سوال که بيت کوين چطور مي‌تواند براي تجارت و بازرگاني موثر باشد گفت: «بيت کوين يک ارز ديجيتالي است که خارج از سيستم سوئيفت عمل مي‌شود، در شرايط فعلي به هيچ عنوان قابل پيگيري و رديابي نيست، شايد در آينده تکنولوژي هايي باشد که بتواند منبع بيت کوين را رديابي کند اما در شرايط فعلي مي توان ارز ديجيتال توليد کرد و در دنيا هم خواهان دارد و مانند ارزهاي رسمي نيست اما شرايط خوبي دارد و اکنون عده زيادي از اين طريق تجارت مي کنند و رسمي شدن بيت کوين مي‌تواند راه گشا باشد و تصميمي درست بود.»
به رسميت شناخت بيت‌کوين تصميمي اجتناب ناپذير بود
در ادامه هم عضو کميسيون برنامه و بودجه مجلس، غلامعلي جعفرزاده به رسميت شناختن بيت کوين را تصميم اجتناب ناپذير دانست و به «رسالت» گفت:«اين يک تصميم اجتناب ناپذير عاقلانه بود، با اين حال مجلس ابهاماتي دارد که دولت بايد آن را حل کند، اين که پايگاه بيت کوين کجاست و اگر کسي ضرر کرد بايد يقه چه کسي را گرفت و چه کسي مسئوليت را مي پذيرد؟»
او با اشاره به رويارويي با پديده هاي نوظهور ادامه داد: «اما اين‌که دولت از بيت‌کوين فرار نکرد و لايحه داد جاي قدرداني دارد، زيرا صراف ها با آن کار مي‌کنند اما اين تصميم نشان از اين بود که منفعل نيستيم و از پديده‌هاي نوظهور نمي‌ترسيم، با اين حال دولت بايد خودش را آماده کند که بسترهاي داخل کشور براي بيت کوين آماده شود و بدانيم که عقبه آن چه بوده است، زيرا دولت تا چندوقت پيش به شدت اصرار داشت که بيت کوين به هيچ وجه قابليت انجام ندارد و کسي نبايد در کشور به آن نزديک شود و حتي آن را تا حد جرم مي‌شناختند.»
جعفرزاده خاطرنشان شد:«چه اتفاق عجيبي افتاد که اين تصميم گرفته شد نمي‌دانم، ما هم زماني گفتيم نمي‌توانيم از آن فرار کنيم بلکه پديده اي است که بسياري از کشورها با آن کار مي‌کنند و ما هم بايد با آن کار کنيم اما اکنون دولت آن را نظام‌مند کرده و اميدواريم در مجلس کار شود.»
مزايا و معايب رسمي شدن بيت‌کوين بايد کنترل شود
براي بررسي بيشتر هم با مرتضي عزتي، استاد و پژوهشگر اقتصاد درمورد مزايا و معايب رسمي شدن بيت کوين به گفت‌وگو پرداختيم.
او دراين باره با اشاره به فوايد رسمي شدن بيت‌کوين «رسالت» ابراز کرد:«مي‌توان چند نکته را به عنوان فايده نام برد يکي اين که عده زيادي در کشورمان ملک چنين ارزي هستند دارايي هايشان به رسميت شناخته مي شود و مي‌تواند در جايگاه هاي مختلف مورد محاسبه قرار گيرد و فعاليت شان رسمي و فعال تر خواهد شد و به لحاظ اخلاقي کار درستي شناخته مي شود چرا که به‌هرحال برخي درحال انجام آن بودند و با رسمي شدن بيت کوين ديگر احساس نمي کنند کارشان خلاف است.»
اين اقتصاددان بيت‌کوين را راهي براي دور زدن تحريم‌ها دانست و بيان کرد:«همچنين رسمي شدن بيت کوين آن را در موضوع ماليات‌‌دهي قرار مي‌گيرد و در آمدها مشخص مي‌شود نکته مثبت ديگر به دليل تحريم بودن اقتصاد ايران است، ممکن است بيت کوين بتواند در معاملات خارجي تحريم‌ها را دور بزند، همچنين به هرحال بسياري از کشورها آن را به رسميت شناختند و اکنون هم ما در آن فضا قرار مي‌گيريم.»
عزتي با اشاره به مضرات آن، عدم شفافيت را يکي از معايب بيت‌کوين خواند و افزود:«اما مي‌تواند نکات منفي داشته باشد؛ مانند اين که شفافيت بالايي در بيت کوين نيست و مي تواند هرجايي رد و بدل شود و قابل پيگيري نباشد و ممکن است براي پيگيري دولت و سيستم نظارتي مقداري دشوار باشد. بيت کوين غير از بحث مبادله، استخراجش يک کار غيرمنطقي است، زيرا کار مثبت و مولدي در اين حوزه انجام نمي‌شود اما ثروتي به دست مي‌آيد که اين يک نکته منفي است.»
او درپايان با بيان هزينه‌هاي بالاي استخراج بيت‌کوين، گفت:«نکته سوم؛ استخراج بيت کوين ممکن است هزينه هاي زيادي مانند برق و امکانات ديگر به کشور تحميل کند، ‌اگر هزينه اين‌ها با قيمت بين‌المللي گرفته شود مشکل خاصي نيست اما اگر بخواهد برق و امکانات يارانه‌اي از جيب مردم مصرف شود و به جيب عده اي که زحمت زيادي براي به دست آوردن اين ثروت نکشيدند واريز شود، از مضرات و معايب موضوع است.»