‌|راضیه فراهانی‌|
پخش زنده اینستاگرام یا لایو، یکی از قابلیت‌های این شبکه اجتماعی است که چندی است در میان قشر جوان و نوجوان استفاده از آن به‌شدت در حال افزایش است. برخی با استفاده از این قابلیت درصدد مطرح کردن خود هستند، به همین دلیل برای رسیدن به هدفشان از هر راهی استفاده می‌کنند. آن‌ها برای جلب‌توجه دنبال کنندگان و طرفدارانشان به سراغ کلمات، سخنان و حرکات عجیب، دور ازعرف و هنجارشکنانه می‌روند تا به مخاطب نزدیک‌تر شوند.
البته گاهی دیده شدن برای آن‌ها چندان اهمیتی ندارد و تنها با این حرکات به دنبال درآمدزایی هستند اما متأسفانه در ادامه شاهد فرهنگ‌سازی غلط از سوی آن‌ها هستیم که به قشر جوان و نوجوان کشورمان تزریق می‌کنند. یک جامعه‌شناس در گفت‌وگو با روزنامه «رسالت» به بررسی این معضل در جامعه پرداخت و گفت: «متأسفانه بیشتر از آن‌که کشورمان با برنامه‌ریزی از رواج چنین موضوعاتی جلوگیری کند تنها مبتلابه بی‌برنامگی و بد برنامگی است و این موضوع باعث می‌شود تا نوجوانان و جوانان به دنبال پخش زنده اینستاگرام بروند.» مشروح این مصاحبه را در ادامه بخوانید.
علیرضا شریفی یزدی، استاد دانشگاه و جامعه‌شناس دراین‌باره به «رسالت» گفت: «این موضوع دارای دولایه ظاهری و زیرین است. متأسفانه بسیاری از اهل فرهنگ، قلم، کارشناسان و صاحب‌نظرانمان به لایه زیرین توجه نمی‌کنند.»
وی با اشاره به لایه ظاهری این موضوع افزود: «گروهی در اینستاگرام دست به یکسری رفتارها می‌زنند که منجر به شکستن مرزهای اخلاقی و هنجاری می‌شوند و درنهایت با واکنش شدید گروه دیگری مواجه می‌شوند مانند آن‌که آن‌ها درصدد شکستن ارزش‌ها و هنجارها هستند. برخی از این واکنش‌ها بسیار سنگین و ارزشمند است اما سؤال آنجاست، چرا این هنجارشکنی‌ها مورد استقبال نوجوانان و جوانان قرار می‌گیرد؟»
این استاد دانشگاه تصریح کرد: «علت این استقبال را می‌توان شکست سیاست‌های آموزشی و تربیتی در آموزش‌وپرورش، دانشگاه، خانواده و رسانه‌ها دانست. به‌عنوان‌مثال صداوسیما هنوز به یکسری از برنامه‌های پرطرفدار ایراد گرفته و هنوز دغدغه‌ پخش یا عدم پخش نوعی ساز را دارد، درحالی‌که امروز دغدغه نسل نوجوان و جوان فراتر از این موضوعات است.»
این جامعه‌شناس در ادامه تصریح کرد: «اگر در حال حاضر شاهد افزایش طرفداران برخی از این چهره‌ها در پخش زنده اینستاگرام آن‌هم از سوی نوجوانان هستیم تنها نشان‌دهنده آن است که ما در سیاست‌هایمان به لحاظ آموزش و فرهنگ‌سازی باید تغییرات اساسی دهیم. بسیاری از موضوعات به‌صورت کلیشه‌ای در ذهن سیاست‌گذاران و برنامه‌ریزان باقی‌مانده است درصورتی‌که باید این برنامه‌ریزی‌ها متناسب با سن نوجوانان و جوانان برنامه‌ریزی شود. سیاست‌گذاران و برنامه‌ریزان ما برای دهه ۴۰- ۲۰و نوجوانان ما برای دهه‌های۷۰ و ۸۰ هستند بنابراین افکار اندیشه‌ها، ارزش‌ها و اخلاقیات این دو گروه با یکدیگر بسیار متفاوت است.»
شریفی یزدی با تأکید بر این‌که مطالعات نشان‌دهنده آن است که دغدغه و نگاه نوجوانان دهه۸۰-۷۰ به زندگی حتی با دهه ۶۰ متفاوت است، افزود: «تا زمانی که سیاستمداران ما به دنیای این گروه از جامعه توجه نکنند با مسائل بسیار روبه‌رو خواهند شد.»
این استاد دانشگاه تصریح کرد: «موضوع دیگر این بحث به لایه زیرین صفحه این افراد بازمی‌گردد. اگر به صفحه‌های این گروه به‌خوبی توجه شود با گروه‌های شرط‌بندی که این افراد برای آن‌ها تبلیغ می‌کنند، مواجه می‌شوید. افرادی که پایه‌گذار این گروه‌های شرط‌بندی هستند به دنبال شخصیت‌های جنجالی رفته و این چهره‌ها با استفاده از واژه‌های هنجارشکن، غوغایی در سطح جامعه ایجاد می‌کنند تا بتوانند از این راه تبلیغات شرط‌بندی و بازار خود را گرم‌تر کنند. در ادامه هنگامی‌که رسانه‌ها و مطبوعات نسبت به گفتار و اعمال این‌گونه افراد واکنش شدیدی نشان می‌دهند باعث می‌شود تا آن‌ها در صدر اخبار قرار گیرند و این موضوع باعث بیشتر مطرح‌شدن آن‌ها در سطح جامعه خواهد شد و این حرکت نوعی تبلیغات سیاه است.»
این جامعه‌شناس ادامه داد: «سیاست‌گذاران، برنامه‌ریزان و کارشناسان به‌جای آن‌که خود را درگیر این افراد کنند باید به سیاست‌های فرهنگی خود بازگشته و در آن‌ها تجدیدنظر کلی انجام دهند.»
وی با اشاره به این‌که فضا را برای رسانه‌های دیداری باید باز گذاشت، افزود: «هنگامی‌که به‌طور دائم در حال گرفتن ایراد از برخی برنامه‌های تلویزیونی هستیم بنابراین طبیعی است تا امثال این افراد در فضای مجازی به دنبال جذب طرفدار دست به چنین اقداماتی بزنند. متأسفانه ما از رسانه‌های نوپدید و دارای ضریب نفوذ بالایی مانند اینستاگرام و … غافل مانده‌ایم و درگیر رسانه‌های رسمی و سنتی کشورمان هستیم.»
شریفی یزدی با تأکید بر این‌که باید فضا را به نفع خود تغییر دهیم، تأکید کرد: «متأسفانه رسانه دیداری‌مان مانند تلویزیون نسبت به نگاه‌داشتن افراد قوی، ناتوان است. بحث دیگر نیز به موضوعات اقتصادی مانند شرط‌بندی‌ها بازمی‌گردد. این افراد از طرح چنین شرط‌بندی‌هایی هیچ زمانی دست برنخواهند داشت، زیرا دائم درصدد یافتن شخصیت جدیدتر برای تبلیغات خود در سطح فضای مجازی هستند.»
این جامعه‌شناس در پایان گفت: « متأسفانه بیشتر از آن‌که کشورمان با برنامه‌ریزی از رواج چنین موضوعاتی جلوگیری کند تنها مبتلابه بی‌برنامگی و بد برنامگی است و این موضوع باعث می‌شود تا نوجوانان و جوانان به دنبال پخش زنده اینستاگرامی بروند و ما همچنان نشسته‌ایم و قصد داریم تا با بی‌برنامگی به جنگ این‌گونه افراد و برنامه‌ها برویم.»