بخش اعظم اقلام غذايي چون روغن خوراکي و سويا در کشور ما از محل واردات روغن‌هاي تراريخته تامين مي‌شود، براي پاسخ به اين سوال که آيا راهکاري براي استفاده و وارد نکردن محصولات پر مصرف تراريخته همچون روغن و سويا براي کشور وجود دارد به نحوي که امنيت غذايي کشور دچار مخاطره نشود، با محمدرضا بي‌همتا و عليرضا عباسي اعضاي هيئت علمي دانشگاه تهران در رشته ژنتيک و اصلاح نباتات به گفت‌وگو پرداخته‌ايم که مشروح آن در اختيار مخاطبان قرار مي‌گيرد.
بي‌همتا عضو هيئت علمي دانشگاه تهران در رشته ژنتيک و اصلاح نباتات گفت: نکته مهم در باب امنيت غذايي اين است که امنيت غذايي شامل چه خوراکي‌هايي است؟ از گوشت و شير گرفته تا گندم و برنج و … همه در امنيت غذايي نقش دارند لذا اين سوال پيش مي‌آيد چه گياهان تراريخته‌اي به صورت تجاري در دنيا کشت و کار مي‌شوند؟
بي‌همتا افزود: در جهان تراريخته به ۴ گياه سويا، کلزا، پنبه و ذرت منتهي مي‌شود اين ۴ محصول حدود بيش از ۹۶ درصد تراريخته جهان را به خودشان اختصاص داده‌اند حدود ۳ درصد گياهان ديگري هستند که آنچنان کشت نمي‌شوند و عمده کشت تراريخته مربوط به اين ۴ محصول است.وي در ادامه تصريح کرد: سوال اين است که آيا امنيت غذايي ما با اين ۴ محصول تامين مي‌شود؟ البته که نه. پس اين که گفته شود امنيت غذايي با محصولات تراريخته برقرار مي‌شود درست نيست و نبايد بزرگنمايي شود.بي‌همتا تاکيد کرد: در حال حاضر همه نوع مواد غذايي اعم از تراريخته و غيرتراريخته در بازار هست، سال ۹۶ آقاي مهاجر که مسئول دانه‌هاي روغني وزارت کشاورزي است به مسئولان برزيلي گفته بود ما سوياي غيرتراريخته مي‌خواهيم در پاسخ گفته بودند چنانچه سويا يا محصول غيرتراريخته مي‌خواهيد بايد از يکسال قبل به ما سفارش بدهيد تا ما براي شما کشت و آماده کنيم.استاد دانشگاه تهران عنوان کرد: سوال اين است که چرا دولت روغن و سوياي غيرتراريخته وارد نمي‌کند؟ چون قيمت محصول غيرتراريخته گران‌تر است در صورتي که طرفداران تراريخته به غلط اينگونه جا انداخته‌اند که قيمت محصولات تراريخته در دنيا و از جمله ايران بالاتر است، تراريخته در تمام دنيا از محصولات غيرتراريخته و طبيعي ارزان‌تر است.وي گفت: بنابراين اگر ما محصولات تراريخته‌اي چون روغن، سويا، کنجاله مرغ و … را وارد نکنيم امنيت غذايي ما دچار مشکل نخواهد شد، بحث اصلي اين است که تا موقعي که مواد غذايي غيرتراريخته و سالم داريم همان‌ها را استفاده مي‌کنيم و اگر نداشتيم و مجبور بوديم آن زمان به سراغ محصولات تراريخته مي‌رويم.
عضو هيئت علمي دانشگاه تهران در ادامه اظهار داشت: بخش اعظم مواد غذايي در جهان غيرتراريخته است فقط کافي است که دولت زحمت بکشد به جاي واردات محصولات تراريخته، محصولات غيرتراريخته وارد کند که البته مستلزم هزينه‌هاي بيشتر است، وقتي دولت بودجه بيشتري براي واردات محصولات غيرتراريخته اختصاص نمي‌دهد طبيعتا مردم ما مجبور هستند تراريخته استفاده کنند.
همچنين در همين زمينه دکتر عليرضا عباسي عضو هيئت علمي دانشگاه تهران در رشته ژنتيک و اصلاح نباتات گفت: با توقف واردات محصولات تراريخته به کشور امنيت غذايي کشور دچار هيچ آسيبي نخواهد شد، يکي از بالاترين مصارف مردم کشور ما مصرف روغن کلزا است، توجه داشته باشيد که تنها درصد کمي از محصولات کشاورزي دنيا تراريخته است و قسمت اعظم آن غيرتراريخته است اما متاسفانه ما از همان بخش کم واردات داريم، بسياري از توليدکنندگان محصولات تراريخته خود مصرف نمي‌کنند بلکه تنها صادر مي‌کنند.عباسي در ادامه افزود: با اين وصف آنچه تعيين مي‌کند که مردم ما محصولات تراريخته استفاده کنند يا نکنند کسي جز دولت جمهوري اسلامي ايران نيست، اين دولت است که مي‌تواند تصميم بگيرد و به جاي واردات تراريخته نياز مردم را از واردات محصولات غيرتراريخته تامين کند. وي تصريح کرد: اما علت اينکه چرا محصولات غيرتراريخته وارد نمي‌کنند اين است که قيمت پايين‌تر محصولات تراريخته براي دولت سود بيشتري دارد از سويي دست‌هاي پشت پرده‌اي وجود دارند که حوزه واردات اين محصولات را در دست دارند و از داد و ستد محصولات تراريخته سود شخصي مي‌برند، حتي برخي از وارد کنندگان، محصولات تراريخته را به اسم محصول غيرتراريخته به مشتري ايراني مي‌فروشند.
عباسي در پاسخ به اينکه آيا کشور توانمندي توليدات محصولات غيرتراريخته در حد خودکفايي در روغن و سويا و … را دارد يا نه؟ گفت: قبل از مسئله خودکفايي، بايد متوجه يک موضوع باشيم آن هم اين است که الگوي مصرف ما دچار مشکل است، مثلا سرانه مصرف روغن در کشور ما تقريبا ۵/۲ برابر سرانه دنيا است، هم اکنون سرانه مصرف روغن در دنيا ۸ کيلوگرم در سال و در کشور ما ۲۲ کيلوگرم در سال است بنابراين اگر الگوي مصرف ما اصلاح شود بخش عمده‌اي از مشکل ما در واردات و يا خودکفايي روغن خوراکي حل خواهد شد. اين استاد دانشگاه تاکيد کرد: البته براي يکسري محصولات تراريخته هم بايد جايگزين پيدا کنيم مثلا ۱۵ سال پيش ما اصلا سويا نداشتيم اما چه اتفاقي سويا را به يکي از اقلام غذايي اصلي ما تبديل کرده است؟ قبل از آن بدون سويا هم مردم ما رژيم غذايي کاملي داشتند اما يک عده ساده‌ترين راه که سود زيادي براي‌شان داشته باشد را انتخاب کرده‌اند. وي اظهار داشت: يکي از بهترين جايگزين‌ها براي روغن‌هاي تراريخته وارداتي، روغن آفتابگردان وارداتي مي‌تواند ‌باشد چرا که در دنيا اصلا آفتابگردان تراريخته نداريم. اما يک شائبه ممکن است براي مصرف کننده روغن آفتابگردان در ايران وجود داشته باشد، که چرا قيمت روغن آفتابگردان وارداتي علي‌رغم قيمت بالاي خود آفتابگردان، قيمت پاييني دارد؟ علت پايين بودن قيمت روغن آفتابگردان وارداتي يارانه‌اي است که دولت به آن اختصاص داده است و مشمول ارز ۴۲۰۰ مي‌شود.عباسي گفت: روغن کلزايي هم که ارزان است به علت يارانه‌اي است که دولت به آن اختصاص مي‌دهد و اگر دولت ارز ۴۲۰۰ به آن اختصاص ندهد قيمت روغن آفتابگردان و روغن کلزا ۳-۴ برابر خواهد شد، تقريبا يک سوم هر مقدار کلزا، روغن است مثلا دولت کلزا را از کشاورز کيلويي ۳۰۰۰ تومان مي‌خرد بنابراين يک کيلو روغن کلزا تقريبا ۹۰۰۰ تومان قيمت خواهد داشت و تا به دست مصرف کننده در فروشگاه برسد تقريبا قيمت ۱۵۰۰۰ توماني پيدا مي‌کند، ولي چون مشمول ارز ۴۲۰۰ توماني مي‌شود با قيمت ۶۰۰۰ تومان در اختيار مصرف کننده قرار مي‌گيرد. عضوهيئت علمي دانشکده کشاورزي دانشگاه تهران گفت: الان روغن کنجد ۶۰۰۰۰ تومان است چون مشمول ارز ۴۲۰۰ توماني نيست و اگر کنجد هم مشمول ارز ۴۲۰۰ توماني مي‌شد هر ليتر روغن کنجد به قيمت يک چهارم در اختيار مصرف کننده قرار مي‌گرفت.وي افزود: يکي از مشکلات اصلي که سلامت مردم ما را تهديد مي‌کند مصرف بالاي روغن‌هاي خوراکي است يک راه کاهش مصرف روغن توسط مردم، مي‌تواند کنترل قيمت روغن‌هاي خوراکي باشد، چنانچه قيمت روغن افزايش پيدا کند طبيعتا مصرف آن هم کاهش پيدا مي‎‌کند و روغن چيزي نيست که بگوييم اگر مردم نخورند يا کم بخورند مي‌ميرند، و حتي مردم ما با مصرف بيش از حد روغن سلامتي خود را در معرض خطر قرار داده‌اند.اين استاد دانشگاه تاکيد کرد: طبق مواضع متخصصان پزشکي در کشور يکي از مشکلات مردم در حوزه سلامت، شيوع گرفتگي رگ و عروق است که يک علت آن هم مصرف بالاي روغن است. بنابراين اگر الگوي مصرف روغن در کشور اصلاح شود نه تنها بخش عمده‌اي از مشکلات کشور در حوزه واردات روغن حل خواهد شد بلکه ميزان سلامتي مردم هم ارتقاء خواهد يافت.