درس‌ومشق در سایه کرونا
گروه اجتماعی- مرضیه صاحبی
فرجام حیات کرونا در هاله‌ای از ابهام قرار دارد و پشت پرده رفتارهای احتمالی‌اش نهان است و ناپیدا. باید اعتراف کرد، لحظه‌ها به‌شدت ناپایدارند و تصمیمات بی‌دوام. چون شرایط عادی نیست و تابعی از وضعیت سه‌گانه سفید، قرمز و زرد است. به این سبب، نوعی استیصال و شاید گیجی و سرگردانی در اتخاذ تدابیر لازم مشهود است و سرگشتگی نظام آموزشی در دایره سرگردانی تا حدودی خودنمایی می‌کند. عجالتا قرارها بر این قصد استوار است که ۱۵ شهریورماه، روز بازگشایی مدارس باشد اما شرط و شروطی هم در میان است که از آن تحت عنوان «شیوه‌نامه بازگشایی» یاد می‌شود تا آسودگی خیال از تشویش خاطر سبقت بگیرد.این شیوه‌نامه دربندها و تبصره‌های مختلف، کوشیده دل خانواده‌ها و دانش‌آموزان را قوی دارد که در این مهلکه ویروسی به آنان گزندی نمی‌رسد و ازاین‌رو همه امیدوارند که عاقبت، تصمیمات اخذشده، ختم به خیر شود.
در نظر گرفتن ۳ سناریو برای بازگشایی مدارس
سکاندار وزارتخانه آموزش‌وپرورش هم بر آنچه تدبیر شده با دیده تردید نمی‌نگرد و اتفاقا به این «ختم به خیری» باور دارد و تلویحا خواستار آن است که بد به دل راه ندهیم و نسبت به‌درستی تدوین دستورالعمل بازگشایی مدارس، بدگمان و مردد نباشیم. «محسن حاجی میرزایی» در واپسین روزهای تیرماه، به‌یقین شروع سال تحصیلی را ۱۵ شهریورماه اعلام کرده و مقصود از این آغاز زودهنگام راجبران کاستی‌ها در سال تحصیلی گذشته و داشتن فرصت بیشتر دانسته تا اگر چنین بحرانی شدت گرفت و ناگزیر به تعطیلی بیشتر بودند، از بستر مجازی، آموزش را به‌صورت غیرحضوری به سرانجام برسانند.
اما چگونگی برگزاری آغاز سال تحصیلی، به شرایط و اتفاقاتی که عارض می‌شود، پیوستگی دارد؛ شرایطی که وزیر به‌درستی آن را غیرقابل‌پیش‌بینی توصیف کرده است. اما درهرحال، سه سناریو طراحی‌شده و گویا با وقوع هر رخدادی، خلل و نقصانی در اجرای این سناریوها حادث نمی‌شود. به روایت وزیر آموزش‌وپرورش، چنانچه وضعیت سفید باشد که تقریبا غیرمحتمل‌ترین شرایط قابل پیش‌بینی است، در این صورت سال تحصیلی با حضور دانش‌آموزان در مدارس آغاز خواهد شد و روی کاغذ در مقطع ابتدایی،۹۰ درصد آموزش‌ها به شکل فیزیکی و ۱۰ درصد در فضای مجازی که شبکه شاد است، حاصل می‌شود.
سناریوی دوم که محتمل‌تر است، مواجهه با شرایط زرد خواهد بود که تلفیقی از حضور فیزیکی و مجازی است و برای حضور دانش‌آموزان در مدارس، رعایت پروتکل‌های دقیق بهداشتی و تعداد کنترل‌شده دانش آموزان در کلاس‌های درس و رعایت کامل فاصله فیزیکی در نظر گرفته‌شده است.
حاجی میرزایی از لغو تعطیلی پنج‌شنبه‌ها سخن گفته تا مدارس در این شرایط به‌صورت زوج و فرد در میان تعداد دانش‌آموزان کلاس تقسیم شود. دانش‌آموزانی که روزهای زوج در مدارس حضور دارند، در روزهای فرد می‌توانند به‌صورت غیرحضوری به تکالیف‌شان برسند یا از آموزش‌های غیرحضوری بهره بگیرند. بر اساس این شیوه‌نامه «در وضعیت زرد و در صورت ضرورت تقسیم دانش‌آموزان و نوآموزان یک کلاس به دو گروه به‌منظور رعایت فاصله‌گذاری الزامی است. مدیر مدرسه موظف است دانش‌آموزان و نوآموزان هر کلاس را با توجه به مساحت کلاس درس و تعداد دانش‌آموز و نوآموز به‌گونه‌ای توزیع کند که حفظ حداقل فاصله مورد انتظار،مطابق با پروتکل‌های بهداشتی امکان‌پذیر باشد، بنابراین ممکن است در وضعیت زرد، مدارس با حضور تمام یا بخشی از دانش‌آموزان و نوآموزان دایر باشند در این صورت لازم است مدیران مدارس از سامانه شاد برای انجام فعالیت‌ها و تکالیف درسی نوآموزان یا دانش‌آموزان با نظارت و هدایت والدین و ارائه بازخورد توسط معلمان آن‌ها استفاده کنند و در زنگ تفریح در شرایط آموزش‌های حضوری تراکم دانش‌آموزان و نوآموزان را در رفت‌وآمد در حیاط مدرسه کاهش دهند.»
سناریوی سوم، تدریس کاملا مجازی و تعلیمات تلویزیونی و توزیع بسته‌های یادگیری است. بدین معنا که فعالیت‌های آموزشی و تربیتی به‌صورت غیرحضوری در سامانه شاد یا با استفاده از سایر روش‌های متناسب در تمام‌روزهای هفته انجام می‌شود. در این وضعیت حضوروغیاب دانش آموزان و نوآموزان، ارائه درس جدید، ارزشیابی، تعیین تکالیف و سایر فعالیت‌های مرتبط با فرآیند آموزش و یادگیری در سامانه شاد استمرار می‌یابد.
آموزش‌وپرورش اعلام آمادگی کرده که در وضعیت‌های مختلف و در مناطق متعدد طبق این سناریوها اقدام کند؛ «روش دسترسی دانش آموزان به هر‌یک از روش‌های آموزشی، متناسب با شرایط و اقتضائات هرکدام از آن‌ها، پایش مستمر کیفیت ارتباط و تعامل دانش‌آموزان با معلمان و دبیران و کنترل مستمر و مداوم جریان آموزش تک‌تک دانش‌آموزان با روش‌های ذکرشده در وضعیت‌های سه‌گانه، تعامل و ارتباط بین خانواده‌ها و دانش‌آموزان با استفاده از فرصت‌های مختلف حضوری، غیرحضوری و مجازی، ضدعفونی مستمر کلاس‌ها، سرویس‌های بهداشتی و محیط مدارس با مشارکت اولیا و نهاد‌های مسئول،نظارت بر وضعیت بهداشتی سرویس‌های ایاب و ذهاب دانش‌آموزی و توجیه والدین، تعامل مستمر با راهبران آموزشی، کارشناسان معین و مسئولان ادارات آموزش‌وپرورش و حضور مستمر مدیر و کارکنان اجرایی مدرسه در محل کار و تمام‌روزهای کاری هفته و وضعیت‌هاست که این موارد به‌عنوان شرح وظایف مدارس در سال تحصیلی جدیدبر اساس بندهایی از این شیوه‌نامه در نظر گرفته‌شده است.»
کاهش ۲۰ درصدی ثبت‌نام دانش‌آموزان نسبت به سال گذشته
بی‌گمان «یک سیب را که بالا بیندازیم هزار بار روی هواچرخ می‌خورد»بااین‌حال، نهاد آموزش عزمش را جزم کرده تا درس‌ومشق تعطیل نشود. اما خانواده‌ها درباره فرستادن فرزندان‌شان به مدرسه دچار نوعی تردید و دودلی هستند و نسبت به گرفتاری در تله ویروسی ابراز نگرانی می‌کنند. هنوز ۱۰ روز مانده به بازگشایی مدارس، شاید از تصمیم خود چشم‌پوشی کنند و شاید هم نه. آنان هرروز حوالی ساعت ۲ بعدازظهر آمارهای افزایشی ابتلا به کرونا در کشور و آمارهای سه‌رقمی مرگ‌های کرونایی را از زبان سخنگوی وزارت بهداشت می‌شنوند و احتمال دارد نسبت به رعایت دقیق پروتکل‌های بهداشتی در مدارس، مجاب نشوند. آنچه علی الهیار ترکمن، معاون برنامه‌ریزی و توسعه منابع وزارت آموزش‌وپرورش گفته مؤید نگرانی خانواده‌هاست. او با اعلام این‌که ثبت‌نام دانش‌آموزان در کشور به دلیل شیوع کرونا با کاهش ۲۰ درصدی نسبت به سال گذشته مواجه بوده، عنوان کرده است: «گرایش مردم برای تحصیل دانش‌آموزان بیشتر به‌صورت مجازی و حضور کمتر در مدارس است و برخی از والدین حاضر به ثبت‌نام کودکان خود برای سال تحصیلی آتی نیستند.»
پیش‌تر«رضوان حکیم زاده»، معاون ابتدایی وزیر به ایسنا گفته بود،برنامه‌ریزی‌ها برای دوره ابتدایی با دوره متوسطه اول و دوم فرق خواهد داشت و حتی در میان دوره اول ابتدایی با دوره دوم نیز تفاوت‌هایی لحاظ خواهد شد تا در آستانه بازگشایی مدارس، موجب تسلای خاطر خانواده‌ها شود اما کرونای هزارچهره، هفته‌به‌هفته تغییر رفتار می‌دهد و هرماه بر یافته‌های پیشین دانشمندان خط بطلان می‌کشد. با این وصف، مناطق زرد موقعیت بسیار شکننده‌ای دارند و بیم آن می‌رود که ساده‌تر از تصور ما به رنگ قرمز درآیند. چندان هم دور از انتظار نیست که مناطق سفید به زرد تغییر وضعیت دهند بنابراین وقتی شیوه‌نامه نظام آموزشی حضور همه‌روزه در مدارس را برای دانش آموزان مناطق سفید الزامی می‌کند و برای مناطق زرد، حضور فیزیکی در مدارس را حداقل دو روز در هفته اجباری می‌داند، وحشت و پروای انتشار ویروس در فضای مدارس حاکم می‌شود. هرقدر هم که در شیوه‌نامه‌ها بر ضدعفونی کلاس‌ها و دانش آموزان و رعایت فاصله‌های فیزیکی تأکید شده باشد، بازهم وضعیت شکننده مدارس در موقعیت‌های سفید و زرد قابل‌اغماض نیست و به نظر می‌رسد در پروتکل بازگشایی مدارس، این موارد نادیده گرفته‌شده است و جابه‌جایی پی‌درپی دانش آموزان از منزل به مدرسه احتمال انتقال پیوسته ویروس و سرایت بیماری را به طرز عجیبی بالا می‌برد.
گویا قصد و غرض وزارتخانه آموزش‌وپرورش این است که حدود ۴۰ درصد مدارس با رعایت فاصله‌گذاری اجتماعی، کلاس‌های درس را دایر کنند، به این دلیل که تعداد دانش آموزان کم است اما برخی مدارس با تراکم بالا، دانش آموزان را به دودسته تقسیم می‌کنند و بر اساس آن، گروهی از دانش‌آموزان در روزهایی که به‌صورت حضوری حاضر می‌شوند بخشی از درس را فرامی‌گیرند و در روزهای دیگر که در کلاس حاضر نیستند بخش دیگری از همان درس را به‌صورت غیرحضوری دریافت می‌کنند. اما مسئله این است که وضعیت ناپایدار و اصطلاحا شکننده مناطق زرد در شیوه‌نامه آموزش‌وپرورش دیده نشده، گرچه فضای برگزاری کلاس‌ها و رعایت بهداشت محیط و بهداشت فردی در مدارس مورد تأکید قرارگرفته اما در همین پایتخت حدود یک‌میلیون و ۲۰۰ هزار دانش‌آموز در ۴ هزار و ۲۰۰ مدرسه تحصیل می‌کنند و با توجه به تراکم جمعیت دانش‌آموزان در کلاس‌های درس که در مواردی بیش از ۳۳ نفر است، کمبود فضای آموزشی، کمبود مربی بهداشت در مدارس و وضعیت اعتبارها، این نگرانی را به وجود می‌آورد که چقدر دستورالعمل ارائه‌شده، قابلیت اجرایی دارد و چگونه می‌توان دانش آموزان مقطع ابتدایی را مجاب کرد که فاصله‌گیری فیزیکی را رعایت کنند و نحوه نظارت مدارس چگونه خواهد بود؟ اصلا تعریف کلاس‌های کم‌جمعیتی که در پروتکل بازگشایی به آن اشاره‌شدهچیست و چه تعداد دانش‌آموز باید درهرکلاس درس حاضر باشند؟ طبق این پروتکل، اگر در کلاس درسی امکان رعایت فاصله اجتماعی برقرار باشد، احتیاجی به تقسیم‌بندی کلاس‌ها نیست اما بازهم نگارندگان این متن، تعیین نکرده‌اند که غرض آنان از معیار کلاس‌هایی که نیاز به تقسیم‌بندی ندارند، چیست؟ آیا مدارس می‌توانند نسبت به رعایت موبه‌موی پروتکل‌های بهداشتی تعهد و تضمین بدهند، آن‌هم بدون ذره‌ای تخطی از شیوه‌نامه تدوین‌شده؟
بی‌تردید هدف از طرح این پرسش‌ها دامن زدن به هراس و دل‌آشوبه خانواده‌ها نیست بلکه اطمینان حاصل کردن از سلامت دانش آموزان است. البته نقاط قوت را هم باید یادآوری کرد، این‌که نظام آموزشی برای هر وضعیت احتمالی، سناریو تعریف کرده و از هم‌اکنون دانش آموزان و خانواده‌ها تکلیف‌شان را می‌دانند و پس از بروز هر اتفاقی، شوکه و غافلگیر نمی‌شوند.
پی‌نوشت: منابع و ارجاعات این متن برگرفته از سخنان وزیر آموزش‌وپرورش و شیوه‌نامه بازگشایی مدارس است.
آموزش مجازی , آموزش و پرورش , کرونا , مرضیه صاحبی
- دیدگاه های ارسال شده توسط شما، پس از تایید توسط رسالت در وب منتشر خواهد شد.
- پیام هایی که حاوی تهمت یا افترا باشد منتشر نخواهد شد.
- پیام هایی که به غیر از زبان فارسی یا غیر مرتبط باشد منتشر نخواهد شد.