نوروز هميشه ياد بازارهاي داغ، سبزه، ماهي و خريد شيريني، ميوه، آجيل و لباس نو را در ذهن تداعيمي کند. روزهايي که همه ما خاطرات دل انگيز و زيبايي از آن در ذهن‌مان نقش بسته؛ وقتي خريد لباس هاي نوروزي شور و شعف‌مان از آمدن عيد را دوچندان و ما را راهي بازار هاي داغ شب عيد مي کرد.
اين روزها هم بازار خريد هاي نوروزي داغ است. اما داغي بازارهاي نوروز امسال رنگ و بوي ديگري دارد رنگ گراني هاي سرسام آور و جيب هاي خالي و زمستاني مردمي که به اميد يافتن کالاي مورد نظرشان با قيمت هايمناسب تر زحمت چندين ساعت گشتن در بازارها را به جان مي خرند تا مگر بتوانند نوروز را هر چند ساده اما آبرومندانه به سر کنند.
به روايت آمارها و به اذعان کارشناسان در روزهاي پاياني سال ۹۷ قدرت خريد مردم نسبت به روزهاي پاياني سال ۹۶ کاهش شديدي داشته چنانچه از رقم هاي۷۰ تا ۸۰ درصدي کاهش قدرت خريد سخن به ميان مي آيد. اين کاهش قدرت خريد را مي توان با سري به بازار و گپ و گفتي با مردم به خوبي احساس کرد. بايد عنوان کرد که هر چند مسئولان از تنظيم بازار شب عيد و تامين مايحتاج نوروزي مردم با قيمت هاي مناسب خبر مي دهند اما همين بازارهاي تنظيم شده هم براي خيلي ها خصوصا اقشار کم درآمد، کارگران و حقوق بگيران گران است.
خانم موسويان يکي از مشتريان آجيل فروشي نصرت در بازار مصلي مي گويد: «قيمت ها خيلي گران است و واقعا براي بنده که همسرم بازنشسته آموزش و پرورش است و سه پسر دانش آموز و دانشجو و يک دختر دم بخت دارم مديريت هزينه ها، تامين مايحتاج نوروزي و پس انداز براي خرج کردن تا پايان فروردين و رسيدن حقوق بعدي خيلي سخت است.»
ريشه ارزاني را ملخ خوردهاين خانم ۵۵ ساله با اشاره به گراني سرسام آور پوشاک و کيفيت هاي پايين آن هم ادامه مي دهد: «نمي شود براي بچه ها لباس نو براي نوروز نخريد اما با اين اوضاع و احوالي که من از بازار مي بينم و اوضاع جيبم گمان نمي کنم اگر ۱۰ ساعت هم تمام بازار را بگردم، بتوانم قيمت مناسب تري براي خريد پيراهن مردانه و شلوار براي پسرهايم پيدا کنم.»
«ن.ر» هم خانم جواني است که به همراه کودک پنج ساله اشچندين مرتبه طول بازار را طي کرده اما هنوز موفق به يافتن شلوار جين سايز پسرش نشده به ما مي گويد: «هنوز عيدي همسرم را پرداخت نکرده اند ، سخت است که از اين مغازه به آن مغازه در پي شلوار ارزان‌تر بگردم؛ اما انگار ريشه ارزاني را ملخ خورده است!»
وي مي افزايد: «خريد شيريني، ميوه، آجيل و شکلات عيد را به بعد از واريز عيدي همسرم موکول کرده ام مگر با حقوق يک ميليون و ۵۰۰ هزار توماني هم لباس نو خريد و هم براي تامين لوازم پذيرايي عيد هزينه کرد؟»
با يک حساب سر انگشتي تهيه چند کيلوشيريني با قيمت ميانگيني ۲۰ هزار تومان و آجيل هايي که به گفته رئيس اتحاديه آجيل فروشان با قيمت هاي۶۵ تا ۱۱۰ هزار تومان در نمايشگاه هاي بهاره توزيع مي شود، ميوه هاي تنظيم بازاري با کيلويي ۶ تا ۸ هزار تومان و شکلات کيلويي ۱۵ تا ۲۰ هزار تومان براي پذيرايي از مهمانان عيد، صرف نظر از ديگر چاشني هايپذيرايي چون چاي و قند حداقل مبلغ ۶۰۰ تا ۷۰۰ هزار تومان نياز است.
با احتساب اين حساب و کتاب براي اقلام ياد شده و در نظر گرفتن ديگر هزينه ها از اجاره بها تا بيماري و صرف هزينه هاي جداگانه به راحتي مي توان دريافت که درآمد ياد شده قدرت خريدي براي مردم نگذاشته و نمي توان توقع بازارهاي گرم داشت هر چند شلوغي بازار اين شب ها بسيار است اما اکثرا مردمي هستند که تنها به دنبال خريد ارزان تر و يافتن اقلام مورد نياز با قيمت هاي مناسب تر پا به ميدان گذاشته اند.
چشم و هم چشمي ها بلاي جان سنت ها«مجتبي ساداتي» مرد جواني که به همراه همسرش در بازار مشغول گشتن است در گفت‌وگو با ما مدعي است که : «قيمت ها آن‌چنان که بايد و برخي از مسئولان از کنترل آنها و تنظيم بازار شب عيد سخن مي گويند و هر ساله آمار و ارقام مي دهند، تغيير نکرده و سبب سردرگمي مردم در حساب و کتاب و محاسبات هزينه هايخودشان شده است.»
وي عنوان مي کند: « يکي از مشکلات جامعه امروز چشم و هم چشمي هاي موجود و بهتر و باز هم گران تر
بودن مايحتاج زندگي است؛ در کنار اين موارد آجيل کيلويي ۲۳۰ هزار تومان و شيريني و خريد لباس و کفش و ديگر موارد، زخم ديگري بر دل کارگراني مانند من که درآمد کمي دارند و با تلاطمات و نوسانات بازار تغيير نمي کند، نشانده است.»
به گفته اين مرد جوان سواي از تمام هزينه هايي که کمر خانواده را براي تامين آن شکسته است برخي چشم و هم چشمي ها هم خصوصا در سال هاي اخير بلاي جان سنت هاي ما من جمله نوروز شده است. اينکه هزينه اي براي تهيه اقلام مورد نظرت در نظر بگيري يک سر ماجرا است و اينکه هزينه اي چند برابر براي چشم و هم چشمي فلان فاميل هزينه کني يک سر ديگر ماجرا که در اين روزهاي گراني و قدرت خريد کم مردم بيش از گذشته رخ مي نمايد. با اين حال در بازار داغ شب عيد برخي جيب هاي خالي بدجور دل صاحب‌شان را داغ گذاشته است.
«ر. گ» کارمند بخش خصوصي به دنبال خريد مانتو براي عيد امسال است و خيلي ازکيفيت ها، مدل‌ها و قيمت ها رضايت ندارد؛ وي در گفت‌وگو با ما مي گويد: «آنقدر گران شده و قدرت خريد ها پايين آمده که من که خودم تنها هستم و يکه و تنها و مجردم براي تامين مايحتاج شب عيدم به مشکل خورده ام و نمي دانم از کجا بايد کمبودهايم را جبران کنم واي به حال کارگري که حداقل بگير است و چند سر عائله هم دارد!»
سردي جيب هاي خالي در داغي بازارهاي نوروزي
«رسول يعقوبي»، راننده يک شرکت پخش و توزيع هم مي گويد:« حقوق و عيدي و پاداش و سنواتم با هم چهار ميليون و ۵۰۰ شده است در حالي‌که تا الان که فقط براي دو پسر و دو دخترم لباس عيد خريده ام دريافتي ام
نصف شده و مانده ام با مابقي پولم خريد عيد بکنم يا براي خرجي روزهاي آينده ام پس انداز کنم؟» او مي افزايد: «عيد براي بچه ها است و بايد برايشان لباس خريد و باور کنيد چندين و چند مغازه را زير و رو کرده ام تا لباس هايي با کيفيت، مدل و قيمت مناسب پيدا کرده ام.»
قدرت خريد مردم کاهش يافته و اين امر بر کسي پوشيده نيست و اکنون هم نزديک شب عيد است و با وجود قيمت هاي تنظيم بازاري که وجود دارد هنوز عده زيادي از مردم نتوانسته اند خريد کنند؛ بازار شلوغ و گرم است اما تفاوت زيادي در خريدها وجود دارد تفاوتي که از دوقطبي جامعه و تبديل به دو قشر فقير و غني خبر مي دهد؛ عده اي که بي دغدغه خريد مي کنند و بازار داغ نوروزي را داغ تر کرده اند و عده ايکه براي همان خريدهاي حداقلي هم دچار مشکل شده اند و به گفته قاسم علي حسني رئيس اتحاديه بنکداران براي حل مشکل خود بهانه اي براي شرکت در کمپين هاي نخريد اين روزها يافته اند.
نوروز با تمام زيبايي هايش تا چند روز ديگر رخ مي نمايد اما رخ نمايي اين سنت باستاني در اقتصاد متلاطم ۹۷ خبر از چالش ها و کمبود ها و نداشتن هاي بسياري براي نوروز داشته که تنها با تدبير و سياستگذاري هاي سنجيده و استفاده از راهکارهاي اقتصادي اقتصاددانان برجسته مي تواند رنگ و بوي نوروز ۹۸ را متفاوت با آنچه امروز در بازار شب عيد شاهديم رقم بزند.