حسن شجاعي
استفاده نادرست از فضاي مجازي مشكلات فراواني را براي جامعه به‌وجود آورده و باتوجه به نبود آموزش هاي لازم در زمينه استفاده صحيح از اين ابزار مهم ارتباطي باعث شده باوجود كاركردهاي بسيار مثبتي كه اين ابزار دارد اما نكات منفي آن بيشتر به چشم بيايد.
اتفاق ناگوار شهادت طلبه همداني، حجت‌الاسلام مصطفي قاسمي در روزهاي اخير هم رويكرد منفي استفاده نادرست از شبكه هاي اجتماعي را بيشتر دامن زده تا حدي كه رهبر معظم انقلاب در ديدار با فرماندهان نيروي انتظامي يك بار ديگر به لزوم رصد و نظارت بر اين شبكه ها تاكيد نمودند.
براي آشنايي با شرايط فعلي اين شبكه ها در كشور و فرهنگ استفاده از آن با محمدصادق مفتاح فعال فضاي مجازي گفت و‌گويي ترتيب داده ايم كه در ادامه مي خوانيد.وي در ابتدا با اشاره به اينكه فرهنگ استفاده از رسانه ها و شبكه هاي اجتماعي در كشور نهادينه نشده است گفت : در اين زمينه عدم آموزش سواد فضاي مجازي و اينكه در كشور حوزه محتوا و فرهنگ شبكه هاي مجازي بدون متولي رها شده است و كسي مسئوليت اين حوزه را نمي پذيرد بسيار به چشم مي آيد. قرار بود با راه اندازي شوراي عالي فضاي مجازي اين مجموعه بتواند فضاي مجازي را از بي برنامگي و نبود متولي خارج كند، اما متاسفانه با وجود اين سازمان و همچنين مركز ملي فضاي مجازي كسي مسئول محتوا و فرهنگ سازي در حوزه فضاي مجازي نيست.
مفتاح ادامه داد : در حوزه هاي ديگر از جمله نظارت و رصد اين فضا براي حوزه هايي كه موضوع آسيب و تهديد اجتماعي و فرهنگي وجود دارد نيز كار خاصي صورت نگرفته است كه در موضوع شهادت طلبه همداني شاهد انتشار رفتارهاي مجرمانه بوديم كه در اين مورد رسيدگي نشد. يا ساير كانال هايي كه خريدو فروش اسحله يا مشروبات الكلي يا مواد مخدر را انجام مي دهند در زمره جرائم مشهود بوده و برخورد با اينها بر عهده نيروي انتظامي است كه شاهد كم كاري اين نيرو بوده تا جايي‌كه موجب صحبت هاي اخير رهبري معظم انقلاب شد.
وي خاطرنشان كرد: اولين نكته اي كه بايد به آن توجه شود اين است كه شوراي عالي فضاي مجازي مجموعه اي فرا قوه و فرا دستگاهي است كه بايد نقش آفريني كند. مهم ترين نقش را نيز در اين زمينه رئيس جمهور به عنوان رئيس شوراي عالي فضاي مجازي ايفا مي كند و تا وقتي كه وي در اين زمينه اين سازمان را جدي نگيرد و آن را به عنوان مركز مهم و قرارگاه مديريت فضاي مجازي جدي نگيرد و خودش فعالانه پيگيري نكند اتفاق مثبتي روي نخواهد داد. چه در اين دولت چه در دولت قبل شاهد اين بوديم كه اين مركز فرماندهي مختل مي باشد و وظايف و تكاليف خود را به درستي ايفا نكرده است. اعضاي حقيقي و حقوقي اين شورا هم بايد پاسخگو باشند كه در اين زمينه چه اقداماتي صورت داده اند.
اين كارشناس حوزه فضاي مجازي با اشاره به اينكه در زمينه تدوين قوانين و مقررات مرتبط با اين بخش نيز اقدام مناسبي تا امروز صورت نگرفته مي‌گويد: بسياري از حوزه هاي مهم فضاي مجازي قانون مشخصي ندارد و ضعف داريم. از طرف ديگر در برنامه هاي فرهنگي در فضاي مجازي نيز نظريه درستي نداريم و حتي نمي دانيم حاكميت فضاي مجازي ما بر چه مبنايي بايد مديريت شود. ضمن اينكه برخي هم به اين حوزه نگاه افراطي دارند و به موضوعات فضاي مجازي با نگاه سلبي و بستن نگاه مي كنند. اين نگاه هم اگر زياد باشد انجام فعاليت هاي فرهنگي مختل مي شود چون فقط با فضاي برخوردي به اين موضوع نگاه مي كنند. براي مديريت كردن شرايط فعلي بايد به ابزارهاي متنوعي مجهز شويم كه يكي از آنها فيلتر است و تنوع ابزار را بايد جدي بگيريم. اگر فضاي شبكه هاي اجتماعي جرم انگارانه و غيرفرهنگي و مصرف گرايي شده بايد فكر كرد چگونه مي شود محتواي سالم توليد كرد. دست ما در اين زمينه بسته نيست و رافع مسئوليت ما نيست. بايد برخي از اين زيرساخت ها را بومي كنيم؛ دولت و بخش خصوصي كمك كنند تا امكان نظارت بيشتري در اين زمينه داشته باشيم و سرويس دهنده هاي امن و مخاطب پسند ايجاد كنيم تا مسئوليت پذيري مخاطبان را هم بتوانيم انتظار داشته باشيم.
مفتاح تاكيد كرد: اهميت فضاي مجازي در نگاه رهبر فرزانه انقلاب جايگاه بسيار بالايي دارد و وقتي اين اهميت تا اين اندازه است پس جا براي كار زياد است اما در كشور متاسفانه چيزي كه اتفاق مي افتد با دغدغه‌هاي ايشان همراه نيست. در سخنان با فرماندهان نيروي انتظامي هم اشاره داشتند كه فضاي مجازي تنها به عنوان فرصت صرف يا تهديد صرف تلقي نشود و بايد به درستي مديريت شود. وي درپايان يادآور شد: موضوع مهمي كه بايد به آن توجه شود، سواد فضاي مجازي است. يكي از زيرساختي‌ترين نيازها و موضوعات براي اصلاح فضاي مجازي سواد فضاي مجازي است كه بايد به آن توجه شود. اينكه كاربران چگونه از آن استفاده كنند، اخبار درست و غلط را تمييز دهند و دچار آسيب نشود اتفاق مهمي است كه بايد برنامه‌ريزي ملي در خصوص سواد ملي فضاي مجازي داشته باشيم. وقتي ۵۰ ميليون نفر كاربر داريم بايد براي آن كار كرده و برنامه ريزي كنيم و از ابزارهاي مختلف رسانه اي براي آگاهي خانواده ها و فرزندانشان استفاده شود تا كمتر دچار مشكل شويم.