هشداري که اين روزها به صدا درآمده صداي زنگ خطر عدم خودکفايي گندم است. چندسالي هست که گندم کاران از نرخ خريد تضميني گندم گله‌مندند اما دريغ از يک واکنش خشک و خالي از طرف مسئولان ! زماني با گندم کاران گفت‌وگو کرديم و گفتند نرخ خريد تضميني گندم تنها ۱۳۵۰ الي ۱۴۰۰ تومان است آن هم با ۶ ماه تأخير در پرداخت، ‌ از سال ۹۸ دولتي‌ها کمي به روي خود آوردند که گندم و گندم کاري وجود دارد و اين نرخ را به ۱۶۰۰ الي ۱۷۰۰ در هرکيلو رساندند، اما اين افزايش هم نتوانست با افزايش نرخ بذر و کود و تجهيزات کشاورزي رقابت کند و باز هم چرخ آسياب‌هايشان از چرخيدن خسته است، هفته گذشته در جلسه غيرعلني مجلس،‌ وزير جهاد کشاورزي حضور داشت که اين جلسه حدود دو ساعت به طول انجاميد جداي از صحبت‌هاي رئيس مجلس درمورد اين جلسه که گفته بود وزارت کشاورزي بايد طي دو ماه برنامه خودکفايي کالاهاي اساسي را ارائه دهداما نمايندگان گفتند اين جلسه تنها درد و دل بود هيچ خروجي خاصي نداشت بلکه ما گفتيم آنها توجيه کردند و آنها گفتند و ما شنيديم.
همواره خبر از ممنوعيت واردات گندم بوده و مسئولان اين محصول را در ليست کالاهاي ممنوعه قرار داده‌اند، وزير جهاد کشاورزي، در ۳/۱۱/۱۳۹۴ با استناد به ماده ۱۶ قانون افزايش بهره وري بخش کشاورزي در وزارت جهاد کشاورزي، واردات گندم را ممنوع اعلام کرد، آن روزها تأکيد مي شد منع واردات گندم (به جز ورود موقت طبق مقررات گمرکي که فقط براي صادرات است) کماکان به قدرت خود باقي است. اما بعد از اين که واردات گندم به موجب ابلاغيه ۳۲۹۷۴۳/۰۲۰ ممنوع اعلام شد با وجود تأكيد بر مستمر بودن اين قانون گندم هاي وارداتي تا پشت در ترخيص گمرک هاي کشور آمدند و گويا وارد هم شدند اما با وجود اين قانون که در بهمن ماه سال ۹۴ ابلاغ شد، واردات گندم همچنان باقي است.اين روزها اما وزير جهادکشاورزي، (حجتي) درمورد ميزان خريد تضميني گندم در سال زراعي جاري توسط سيلوهاي دولتي، گفت: طبق پيش بيني‌هايي که داشته ايم بين ۲ تا ۲ ونيم ميليون تن گندم کمتر توسط بخش دولتي خريداري شده است.اما اين يعني شروع واردکردن گندم و دليل آن هم عدم خريد گندم از گندمکاران و بي مسئوليتي دولتي‌هاست.
براي بررسي اين موضوع با چند تن از اعضاي کميسيون کشاورزي، آب و منابع طبيعي مجلس گفت‌وگو کرديم.
*دولت نرخ خريد تضميني را بر اساس واقعيت تعيين نکرده است
محمدعلي شاعري، عضو هيئت رئيسه کميسيون کشاورزي درمورد وضعيت گندم و گندمکاران و احتمال از بين رفتن خودکفايي آن مي‌گويد:«ميزان توليد گندم براي امسال کافي است.»، ادامه گفت‌وگو را در زير مي‌خوانيد.
*زنگ خطر خودکفايي گندم به صدا درآمده و مجلس جلساتي در اين باره داشته است، وضعيت گندمکاران و ذخيره کشور چطور است؟
«برآورد ما از توليد گندم امسال بيش از ۱۲ ميليون تن است و اين ميزان براي مصرف داخلي کافي است اما متاسفانه دولت قيمت گندم را واقعي اعلام نکرد و خريد تضميني را براساس نرخ واقعي انجام نداد و دلالان، گندم را از کشاورزان
مي خرند، قاچاق مي‌کنند يا به خوراک دام مي‌‌رسانند و به دليل اين که دلالان گندم را به قيمتي بيشتر از نرخ اعلامي دولت از گندم‌کاران مي‌خرند بعضي از کشاورزان محصولشان را به دولت نمي‌فروشند. به همين دليل تاکنون حدود ۱۲ درصد نسبت به مدت مشابه سال قبل با کاهش خريد گندم از کشاورزان مواجه هستيم و اگر اين روند ادامه پيدا کند، شايد مجبور شويم ۲ الي ۳ ميليون تن گندم از کشورهاي خارجي وارد کنيم.»«اين اتفاق زنگ خطري براي کشور ما در شرايط تحريم است و ما بارها به دولت هشدار داديم، درحال حاضر هم هشدار مي‌دهم که بايد نرخ خريد تضميني گندم را همين روزها حداقل ۳۰۰ تومان افزايش دهند تا کشاورزاني که گندمشان را انبار کردند يا دلالاني که گندم را به اميد قاچاق خريدند بيايند محصولشان را به دولت بفروشند تا مجبور به واردکردن نشويم و مشکلي هم در عرصه گندم براي تامين آرد و نان جامعه نداشته باشيم.»
*از بين رفتن خودکفايي گندم، هزينه‌اش بيشتر است يا افزايش نرخ خريد تضميني گندم؟ آيا دولت مقاومتي براي حفظ توليد داخل دارد؟
«اگر دولت بخواهد قيمت هرکيلو گندم را ۳۰۰ تومان افزايش دهد به مراتب هزينه‌اش از واردکردن گندم کمتر است، اکنون قيمت هرکيلو گندم ۱۷۰۰ تومان است هفته گذشته جلسه‌اي غيرعلني با وزير جهاد کشاورزي داشتيم و اين نکات را تذکر داديم و او قول داد از طريق دولت پيگيري هاي لازم را انجام دهد، آقاي پورمحمدي معاون سازمان برنامه و بودجه کشور هم حضور داشت و قرار شد پيشنهاد لازم را براي رفع مشکل گندم ارائه کند، گندم و آرد يک کالاي استراتژيک براي جامعه است و دولت بايد درخصوص تامين نان ارزان قيمت با توليد داخل همواره تلاش جدي داشته باشد و خودکفايي گندم امسال هم پابرجا خواهد بود اما سياست‌هاي اشتباه دولت در قيمت گذاري باعث شده گندمکاران محصولشان را به دولت نفروشند.»
*قيمت گندم وارداتي براي هرکيلو چهار هزارتومان است؟
«اکنون قيمت جهاني هرکيلو گندم بين ۲۵۰۰ تا ۳ هزارتومان است و به مراتب بيشتر از سرريز گندم در داخل کشور است و به ضرر ماست که گندم وارد کنيم.»
*اشاره کرديد آقاي حجتي، وزير جهاد کشاورزي وعده کاهش و مديريت قيمت کالاهاي اساسي را داده است درصورتي که قائم مقام وزير صمت در نخستين نشست خبري خود به عنوان قائم مقام وزارت صمت در پنج مرداد گفت: همه اختيارات وزارت جهادکشاورزي در حوزه بازرگاني به وزارت صمت منتقل شده است و حجتي ديگر مسئوليتي براي تنظيم بازار و کالاهاي اساسي ندارد که بخواهد وعده‌اي دهد.
«بله، شوراي هماهنگي سران سه قوه با اختياراتي که داشتند اين تصميم را گرفتند و به تأييد رهبري هم رسيده و اکنون به قانون تبديل شده و‌ اميدواريم باعث افزايش توليد داخل شود.»
* نرخ خريد تضميني گندم را کودکان تصميم گرفتند
همچنين با عبدالله حاتميان،‌ عضو ديگر کميسيون کشاورزي براي بررسي اين موضوع به گفت‌وگو پرداختيم که در ادامه مي‌خوانيد.
*برخي شرايط پيش آمده گندم را اضطراري خواندند، نظر شما درمورد وضعيت به‌وجود آمده چيست، آيا خودکفايي گندم از بين مي‌رود؟
«با وضعيت پيش آمده و نرخ خريد تضميني امسال، واردکننده گندم خواهيم بود و زماني که بارها در کميسيون هشدار داديم مجموعه تصميم گير دولت نفهميد تاوان سنگين اين گوش‌هاي ناشنوا را بايد سفره‌هاي کوچک مردم بينوا پرداخت کنند، از وزير ساسانيان، بزرگمهر حکيم پرسيدند با وجود وزير خردمندي چون تو، چه شد کار ساسانيان به اينجا رسيد؟ گفت:«در امور مملکت جز زنان و کودکان کسي را نمي‌يافتم که با او مشورت کنم» اکنون هم نرخ خريد تضميني گندم را کودکان تصميم گرفتند.»
«۲۱ نفر از ۲۳ نفر اعضاي کميسيون تخصصي، چون صدايشان به جايي نمي رسيد وزير محترم را استيضاح کردند و آن زمان تأكيد کرديم با چنين مسيري، واردکننده گندم خواهيد شد و کشاورز را نابود مي‌کنيد، اما مجموعه تصميم گير دولت حرف ما را نه شنيدند و نه فهميدند که تاوان سنگين اين گوش‌هاي ناشنوا را بايد سفره‌هاي کوچک مردم بينوا پرداخت کند و متاسفانه اين تصميمشان باعث مي‌شود گندم قاچاق، خوراک دام و احتکار شود و در اين شرايط بحراني و حساس هربلايي سر مردم و قوت اصلي آنها بيايد غير از ذخيره شدن داخل سيلوهاي مملکت. اکنون درحال‌حاضر کشاورزاني که گندمشان را به دولت فروختند همه ناراضي هستند و اگر راهي داشته باشند که گندم نکارند بدون شک نخواهند کاشت.»
*در جلسه غيرعلني مجلس با وزير چه اتفاقي افتاد؟
«صحبت‌هاي بسياري تبادل شد اما درددلي بيش نبود، آنها گفتند ما توجيه شويم، ما هم گفتيم آنها بشنوند اما هيچ خروجي نداشت، ما گفتيم فصل کشت محصولات تابستانه است و کود شيميايي نيست آنها چيز ديگري گفتند، گفتيم براي کشت آينده در کود و بذر به مشکل مي‌خوريم توجيه کردند، گفتيم قيمت گندم کم است اما هنوز دير نشده بهتر است اين نرخ را افزايش دهيد و به جاي هزينه کردن دو الي سه ميليون دلار براي واردات، آن را به گندمکاران بپردازيد اما آنها نشنيدند، و اين يک جلسه درددلي بود.»
*در جلسه غيرعلني مجلس هفته گذشته قرار شد وزارت کشاورزي ظرف دو ماه برنامه خودکفايي کالاهاي اساسي را ارائه کند؛ اين برنامه را چطور مي بينيد، آيا قابليت اجرايي دارد؟
«بعيد مي‌دانم اين برنامه اجرايي شود،‌ چراکه پيشنهاد و راهکاري در اين برنامه نديدم و دراصل خروجي خاصي نبود بلکه فقط مي‌خواستند از آمدن به مجلس حرفي زده باشند.»
در شرايطي که پيش بيني شده امسال با توليد ۱۴ ميليون تن گندم به خود کفايي برسيم؛ سياست هاي غلط ، کار را به جايي رسانده که اخبار کاهش خريد تضميني گندم و احتمال از سرگيري واردات به گوش مي رسد. اين در حالي است که گمرک ايران در بخشنامه‌اي، با تأكيد بر ممنوعيت واردات گندم، اعلام کرد گندم هاي وارد شده به گمرکات، با توجه به توليد مکفي اين محصول در داخل، اجازه ترخيص ندارند. خودکفايي در زمينه محصولات اساسي تأكيد مقام معظم رهبري است و دولت وظيفه دارد در اين مسير حرکت کند و جلوي هرگونه واردات گندم را بگيرد.
* به دليل اعمال بعضي سياست‌هاي غلط، احتمال واردات گندم وجود دارد
در پايان هم يوسف داوودي، ديگر عضو کميسيون کشاورزي مجلس در گفت‌وگو با «رسالت» اشاره‌اي به شرايط تحريمي اقتصاد و لزوم حفظ خودکفايي محصول استراتژيک گندم کرد که در ادامه مي‌خوانيد.
*جلسه‌اي با وزير کشاورزي داشتيد و خبر از زنگ خطر خودکفايي گندم آمد؛ وضعيت کنوني و آتي اين محصول را چطور مي‌بينيد؟
«واردات گندم در شرايط فعلي کشور که با تحريم‌هاي اقتصادي روبه روست بسيار مسئله حائز اهميتي است. در سالي که شاهد افزايش بارندگي بوديم نبايد به سوي واردات گندم حرکت کنيم. سال گذشته گندم بسيار زيادي توليد شد در نتيجه خودکفايي در گندم بايد حفظ شود. تدابير لازم در راستاي حفظ خودکفايي گندم انديشيده نشده و به دليل اعمال بعضي سياست‌هاي غلط احتمال واردات گندم به کشور وجود دارد. اين در حالي است که قيمت دلار، شرايط جهاني و وضعيت کشور هم در به وجود آمدن اين وضعيت موثر بودند.»
*گندمکاران از نرخ خريد تضميني دولت راضي نيستند و ترجيح مي‌دهند ديگر کشتي از اين محصول نداشته باشند، گندم قوت غالب کشور است.
«با بالا رفتن نرخ ارز و پايين آمدن ارزش پول ملي، قاچاق تقويت مي‌شود و اين اتفاق نيز در کشور ما رخ داد به‌طوري‌که بسياري از کشاورزان گندم خود را به رقم بالاتر به خريداران در کشورهاي همسايه مانند عراق فروختند اما بعد از مدتي جلوي خروج گندم از کشور گرفته شد. اگر اين روند ادامه پيدا مي‌کرد ما به مراتب زودتر با کمبود گندم مواجه مي‌شديم و امکان واردات قوت بيشتري مي‌گرفت. يکي از مهم‌ترين دلايل عدم فروش گندم به سيلوهاي دولتي قيمت خريد پايين دولت است و کشاورزان نيز از پرداخت طولاني مدت پول گندم توسط دولت گله‌مند هستند. بايد تمهيداتي در نظر گرفته شود تا پول کشاورزان طي يک هفته به آنها پرداخت شود.»
«گندم به قيمت دولتي ۱۷۲۵ تومان اعلام شده است، اگر دولت با همين نرخ گندم را از کشاورزان خريداري کند، بايد پول کامل را به صورت نقدي، نه به شکل اوراق به کشاورزان پرداخت کند. همچنين بايد شرايطي مهيا شود تا امکان دريافت آسان و سريع در سيلوهاي دولتي فراهم باشد. اين در حالي است که بعضي کشاورزان به دليل وجود مشکلات زياد در تحويل گندم و بارگيري به سيلوهاي دولتي، محصول خود را به خريداران غيردولتي با قيمت مصوب دولتي مي‌دهند و مشخص نيست اين گندم در کجا و براي چه مصارفي استفاده مي‌شود و احتمال قارچ زدگي و فساد در گندم‌ها به وجود مي‌آيد. درصورتي‌که سهولت در تحويل گندم از کشاورزان صورت بگيرد و پرداخت پول به کشاورزان به موقع انجام شود، خودکفايي گندم کشور حفظ خواهد شد.»