به روزهاي پاياني اسفند ماه نزديک مي‌شويم روزهايي که نويد بازارهاي شلوغ و جنب و جوش هاي شب عيد، خريد ماهي و سبزه انداختن‌هاي خاطره انگيز را در ذهن تداعي مي‌کند روزهايي که مردم براي تدارک مهماني هاي نوروزي پاي در بازارها مي گذارند تا آجيل، ميوه، شيريني و شکلات را به عنوان پاي ثابت پذيرايي عيد تهيه کنند. اما امسال اوضاع اندکي تغيير کرده و بازار اندکي کم رونق‌تر و جيب مردم خالي تر است علتش را هم بارها گفته و شنيده ايم که اقتصاد در سال ۹۷ دچار تلاطم شد و کالاهاي اساسي سبد خانوار به يکباره چنان بالا رفت که قدرت مردم براي خريد را ستاند؛ حالا در آستانه عيد باز هم قيمت ها خبرهاي خوشي براي خانوارها ندارد.

با اين حال آجيل به عنوان يکي از اقلام پر مصرف نوروز که در دورهمي هاي عيدانه براي پذيرايي استفاده مي‌شود اين روزها در صدر خبرهاي خوش و ناخوش بسياري قرار دارد؛ از قيمت‌هاي نجومي که حتي قدرت فکر کردن اقشار مختلف مردم براي خريد آن را مي‌گيرد تا قيمت هاي موازنه اي و تعادلي براي تنظيم بازار شب عيد که تا حدودي قابل قبول‌تر است.

سرمازدگي و افزايش قيمت ها

مرحمتي يکي از فروشندگان آجيل و خشکبار در اين خصوص به «رسالت» مي گويد: «اين قيمت ها علت اصليش همان سرمازدگي‌هاي فروردين ماه و کاهش محصول است، از طرفي نوسانات ديگر بخش‌هاي بازار روي قيمت آجيل هم تاثير داشته و سبب افزايش آن شده؛ چرا که وقتي همه چيز به نرخ دلار بالا و پايين مي شود و توليدکننده مي تواند محصولش را به نرخ دلار صادر کرده و سود بيشتري ببرد با قيمت پايين راضي نمي شود.»

علي اکبري يکي ديگر از عرضه کنندگان آجيل و خشکبار هم مي گويد: «۱۰ سالي مي شود در بازار آجيل و خشکبار فعال هستم اما هيچ سالي به قدر امسال با مشکل نقدينگي مواجه نشده ام؛ برخي قيمت ها واقعا بالا است و تا حدودي سبب شده اين کالا جزء کالاهاي لوکس قرار گرفته و تقاضايش کاهش يابد.» او ادامه مي دهد: «براي خريد مراجعه زياد داريم اما بيشتر از خريد، سوال مي‌پرسند و با کمي مکث و شايد هم ابراز تاسف مي روند. هر چند اتحاديه هم قيمت‌هاي تعادلي و مناسبي اعلام کرده اما باز هم مردم جيبشان را اندازه مي گيرند و وقتي مي بينند با همين قيمت مي توانند چند کيلو شيريني براي پذيرايي تهيه کنند از خريد آجيل پشيمان مي شوند.» اين فروشنده با اشاره به برخي قيمت ها مي گويد: «اکنون آجيل مخلوط شور از کيلويي ۷۵ هزار تا ۱۵۰ هزار تومان موجود است البته اگر کسي آجيل مرغوب تر و با کيفيت تري بخواهد بسته به آنچه مد نظر دارد قيمت تمام شده برايش تا ۳۰۰ هزار تومان هم مي‌رسد.»

جيب‌هاي خالي و قيمت هاي دور از انتظار

«س.ز» مرد جواني که با عنوان خريدار وارد مغازه آقاي علي اکبري شده با چند پرسش از قيمت آجيل هاي مختلف در نهايت به خريد ۲ کيلو آجيل کيلويي ۷۵ هزار تومان و ۲ کيلو تخمه آفتابگردان براي مخلوط کردن با آن رضايت مي دهد. با وي همکلام شديم و از اوضاع بازار خصوصا بازار آجيل و قيمت‌ها پرسيديم. وي مي‌گويد: «قيمت ها واقعا بالاست و براي من که کارمند يک شرکت خصوصي هستم و با مدرک مهندسي و کلي اضافه کاري باز هم حقوقم در نهايت به ۲/۵ ميليون تومان  مي‌رسد خيلي سخت است.» وي عنوان مي کند: «همه قيمت‌ها بالا است اما در اين اوضاع مي شود با خريدهاي مشابه هم ديد و بازديد‌هاي عيد را گذراند؛ خانواده پر جمعيتي دارم که همه هم براي ديد و بازديد مي آيند و مجبورم اقلام پذيرايي را براي حفظ آبرو هر طوري هست تهيه کنم.»

با گشتي ديگر در بازار با خانم «ر.ر» که خود را خانه دار معرفي مي‌کند هم صحبت شديم. وي نيز از قيمت‌هاي بازار ابراز ناخرسندي مي کند و مي افزايد: « يکي دوساعتي هست در بازار چرخ مي زنم تا آجيل با قيمت مناسب پيدا کنم و آجيل از کيلويي ۸۰ تا ۳۰۰ هزار تومان هم ديدم ولي باز هم مي گردم مگر بتوانم ارزان تر بيابم.» وي عنوان مي کند: «در کنار قيمت هاي بالا، کيفيت آجيل هايي هم که من ديدم جز آن مورد ۳۰۰ هزاريش پايين بود.»

براي بررسي بيشتر اوضاع بازار آجيل به سراغ «مصطفي احمدي»، رئيس اتحاديه آجيل و خشکبار رفته ايم. وي در خصوص دلايل گراني، کيفيت پايين برخي اقلام آجيل و قيمت هاي مصوبه اتحاديه به پرسش‌هاي ما پاسخ گفته است.

قيمت مصوب آجيل از ۶۶ تا ۱۱۰ هزار تومان 

احمدي مي‌گويد: «امسال ما با افت ۷۰ تا۸۰  درصدي توليد مواجه شديم که سرمازدگي فروردين ماه عامل آن بود ضمن اينکه بازارهاي داخلي هم يک مقداري به هم ريخت و باعث افزايش قيمت آجيل و خشکبار شد ولي خوشبختانه ما براي شب چله براي خريد آسان تر مردم و اينکه همه اقشار بتوانند خريد کنند يک قيمت مصوب بين ۶۶ تا ۱۱۰ هزار تومان مشخص کرديم که قيمت مناسبي بود و سبب استقبال مردم شد و مي توان گفت يکي از بهترين شب هاي يلدا در دوسه سال گذشته رخ داد.»

وي مي افزايد: «هر چند قيمت هاي ۲۰۰ تا ۲۵۰ هزار توماني هم براي آجيل عنوان مي کنند که البته  بيشتر تبليغات سوء عليه آجيل و خشکبار است ضمن اينکه تقريبا پسته همچين حالتي داشته و همه آجيل و خشکبار هم که پسته نيست. با اين حال ما تجربه شب عيد را با کارشناسانمان در اتحاديه مطرح کرديم و آجيل شور  را ۶۵ تا ۱۱۰ هزار تومان براي نمايشگاه هاي بهاره، قيمت گذاري
کرديم که تقريبا تمامي اقشار مردم بتوانند بخرند از طرفي قيمت  پسته هم بين ۱۲۰ تا ۲۴۰ هزار تومان است که در نمايشگاه هاي بهاره هم پسته بالاي۲۰۰ هزار تومان نداريم.»

احمدي تاکيد مي کند: «آجيل و پسته هيچ‌وقت بالاي ۳۰۰  هزار تومان نمي‌رسد و اگر کسي دارد با اين قيمت مي‌فروشد تخلف است و مردم مي‌توانند ضمن ارائه گزارش به ۱۲۴ به اتحاديه هم اعلام  شکايت کنند، با اين متخلفان برخورد مي شود.»

وي ابراز مي کند: «بيش از ۸۰ درصد مردم همان آجيل هايي را مصرف مي‌کنند که ما قيمت‌گذاري کرديم ضمن اينکه پسته و بادام هايي مصرف مي کنند که از ۱۵۰ تا ۱۶۰ هزار تومان بالاتر نيست از طرفي قيمت ۶۵ تا ۱۱۰ هزار توماني که براي آجيل در نمايشگاه بهاره در نظر گرفته‌ايم در اکثر فروشگاه هاي آجيل فروشي دارد فروش مي‌رود  و احتمالا ۵  تا ۷ درصد گرانتر از نمايشگاه باشد بيشتر باشد مگر استثناهايي باشد که قيمت آجيل مخلوط شور بالا برود که اين هم استثنا و سفارش مشتري است.»

از کم بارشي تا نقش واسطه ها

احمدي در خصوص کيفيت پايين برخي آجيل ها در بازار مي گويد: «جنس ما محصول کشاورزي است و محصول کشاورزي هم به شدت  با آب و هوا در ماه‌هاي ابتدايي سال درگير است اگر سال پر باران باشد کيفيت محصول ما بالا مي‌رود ولي اگر سرمازدگي و کم بارشي باشد مانند اوايل بهار امسال يک مقداري کيفيت محصولي که توليد مي‌شود پايين مي‌آيد و مي‌توان گفت به نسبت سال گذشته آجيل و خشکبار ۱۰ تا ۱۵ درصد دچار افت کيفيت بوده است.»

وي با اشاره به نقش واسطه‌ها در افزايش قيمت‌هاي آجيل هم مي گويد: «متاسفانه تا بهمن ما اين مشکل را داشتيم و واسطه ها عامل ۲۰ درصد افزايش قيمت‌هاي آجيل بوده اند ولي الان که داريم به انتهاي سال مي‌رسيم آجيل فروش احتياج به نقدينگي داشته و بحث واسطه و واسطه‌گري عملا  ديگر وجود ندارد.»

وي استقبال مردم از بازار شب عيد امسال و خريد آجيل را اينچنين ارزيابي مي‌کند؛ «اگر مانند شب يلدا باشد به نظرم مردم خوب خريد مي کنند هر چند قدرت خريدشان پايين آمده باشد؛ با اين حال فروش ما در ۱۱ ماه گذشته نسبت به سال گذشته حدود يک پنجم بوده ولي بازهم بايد بعد  از ۲۰ اسفند خريد و استقبال مردم را ارزيابي کرد.»

قيمت هاي بازار بالا و پايين دارد اما آنچه مسلم است نوروز با تمام ابهت باستاني خود از تکاپو براي رخت نو کردن نمي افتد و مردم هم خوب يا بد، گران يا قيمت مناسب تا جايي که جيبشان به آن‌ها اجازه دهد خريد مي کنند اما مسئله نظارتي است که بايد توسط بازرسان و ناظران اتحاديه و سازمان بازرسي روي قيمت ها وجود داشته باشد تا مردم گرفتار کالاهاي کم کيفيت يا گران نشود.