«سعید خطیب‌زاده» سخنگوی وزارت امور خارجه جمهوری اسلامی ایران امروز (دوشنبه) ۱۶ اسفند ماه در نشست هفتگی با خبرنگاران به تشریح آخرین تحولات در حوزه سیاست خارجی پرداخت و به سؤالات خبرنگاران پاسخ داد.

وی در ابتدا اعیاد شعبانیه را تبریک گفت.

خطیب‌زاده به سفر علی اصغر خاجی مشاور وزیر امور خارجه به دمشق و دیدار با بشار اسد و دیگر مقامات سوری و هچنین دیدار سرلشکر علی مملوک رئیس دفتر امنیت ملی سوریه با امیرعبداللهیان و گفت‌وگو درباره اوضاع سوریه اشاره کرد.

*  رابطه مستقیم بین بسته شدن سؤالات آژانس و توافق در وین 

سخنگوی دستگاه دیپلماسی درباره توافق ایران و آژانس بین‌المللی انرژی و سفر اخیر گروسی به تهران و تاثیر آن بر مذاکرات وین گفت: سفر گروسی در چارچوب توافقاتی بود که در حوزه فنی بین ایران و آژانس طی چند ماه گذشته انجام شده بود. در سفر گروسی به تهران که مقدمه آن گفت‌وگوهایی در وین بین هیأت مذاکراتی ایران و هیأت اعزامی سازمان انرژی اتمی صورت گرفته بود، همکاری‌های جامع فنی بین ایران و آژانس توافق شد که یک توافق چند مرحله‌ای خواهیم داشت. سؤالاتی از سوی آژانس درباره برخی اماکن در ایران مطرح شده بود که ایران پاسخ داده بود ولی لازم بود که در یک بستر زمانی تعیین و توافق شده با یک چشم انداز روش بدانیم در چه زمانی اینها بسته خواهند شد و توافقی که صورت گرفت در همین راستا بود.

وی توضیح داد: بر این اساس، طی یکی دو ماه آینده همه سؤالات با همکاری فنی بین ایران و آژانس و تفوق رویکرد فنی و فاصله گیری از هرگونه رویکرد سیاسی و یا فشارپذیری آژانس پاسخ داده خواهد شد.

خطیب‌زاده با بیان این‌که رابطه مستقیمی بین بسته شدن این سؤالات و توافق در وین است، یادآور شد: ضمن این‌که مسیر فنی این توافق حفظ می‌شود اما روشن است که این توافق باید به صورت همزمان و جزیی از آن توافق لحاظ شود.

* گفت‌وگوها در وین در مسیر خودش در حال پیگیری است/ منتظریم جزییات اظهارات لاوروف را از مجاری دیپلماتیک بشنویم

این دیپلمات ارشد ایرانی در پاسخ به پرسشی درباره اظهارات لاوروف مبنی بر این که تحریم‌های غرب علیه روسیه نباید بر مراودات تجاری روسیه و ایران تاثیر بگذارد و از واشنگتن تقاضای تضمین را کرده و این برداشت وجود دارد که روسیه به دنبال گروگان گرفتن مذاکرات وین به نفع خودش است نیز گفت: اظهارات لاوروف را در رسانه‌ها دیدیم و شنیدیم، منتظر هستیم از مجاری دیپلماتیک جزییات آن را بشنویم.

وی خاطرنشان کرد: گفت‌وگوها در وین در مسیر خودش در حال پیگیری است. همکاری‌های صلح آمیز هسته‌ای ایران نباید محدود و یا تحت تاثیر هیچگونه تحریمی قرار بگیرد از جمله همکاری‌های صلح آمیز ایران با روسیه و چین و یا کشورهای دیگر. در همین بستر این اظهارات را می‌‌فهیم.

خطیب‌زاده با بیان این‌که رویکرد روسیه تا امروز برای رسیدن به توافق دسته جمعی در وین سازنده بوده است، اظهار داشت: ما در همین چارچوب این را متوجه می‌شویم و منتظریم در وین جزییات بیشتری را اگر دارند به ما بدهند.

به گزارش فارس، وی یادآور شد: مردم بزرگ ایران می‌دانند مذاکره کنندگانشان در وین و دولت جمهوری اسلامی ایران در راستای حداکثرسازی منافع ملت قدم برداشته و در همین راستا نیز کارش را جلو خواهد برد.

* مسیر بازگشت آمریکا به برجام یک شبه نخواهد بود

خطیب‌زاده در پاسخ به سؤالی مبنی بر رابطه مستقیم بین توافق ایران و آژانس و مذاکرات وین و بازه زمانی خرداد ماه برای توافق ایران و آژانس و این‌که آیا قرار است توافق احتمالی در وین تا خرداد متوقف شود یا چند مرحله‌ای خواهد بود؟ بیان کرد: توافقی که در وین انجام می‌شود، توافقی است که مسیر بازگشت آمریکا را در ازای پایبندی کامل و انجام تعهدات آمریکا در ذیل برجام تعریف می‌کند و این مسیر یک شبه برای آمریکا نخواهد بود و چند ماهی طول خواهد کشید و بستر زمانی در وین برای آن تعریف شده است. آنچه در تهران بین ایران و آژانس از لحاظ فنی تعریف شده با آن نگاه تعریف شده که همکاری جامع فنی صورت بگیرد و روزهایی که در توافق دیده شده، با هم همخوانی داشته باشد.

این دیپلمات ارشد ایرانی یادآور شد: آنچه بین ایران و آژانس توافق شده یک حداکثر زمانی دارد و اگر آژانس آماده باشد که در ازای پاسخ‌های ایران زودتر سؤالات باقیمانده را حل و فصل کند قطعا مانعی نخواهد داشت.

* مسیر وین کاملا روشن است/ دستورکار آن رفع تحریم‌های غیرمرتبط با برجام است

سخنگوی وزارت خارجه در پاسخ به سؤالی درباره درخواست روسیه و چین برای دریافت تضمین‌ها از آمریکا در مذاکرات وین و این‌که آیا ایران این را از قبل می‌دانست یا شگفت زده شد؟ بیان کرد: ما در میانه مذاکرات سخت و همه جانبه قرار داریم. این مذاکرات بین ایران و ۱+۴ از یک سو و آمریکا و ۱+۴ و ایران از سوی دیگر است. البته با ۱+۴ به یک نحو و با آمریکا به صورت غیرمستقیم این تعاملات انجام می‌شود. ما در روزهای مختلف برخوردهای مختلفی را از سوی کنشگران مختلف دیدیم.

خطیب‌زاده عنوان کرد: به عنوان مذاکره کنندگان جمهوری اسلامی ایران از مواضع کشورها چه کشورهایی که قبلا برخی مواضعی را اعلام کردند و چه اینکه این روزها می‌شنویم، هیچ وقت نه شگفت زده می‌شویم و نه اظهار تعجب می‌کنیم.

* تلاش کرده‌ایم مذاکرات وین از پرونده‌های دیگر بین‌ا‌لمللی با فاصله معناداری حرکت کند

وی ادامه داد: در میانه مذاکرات، باید هم به اظهارات هم به اقدامات و هم به مواضع اعلامی و هم به مسیر اعمالی کشورها همزمان نگاه کرد. مسیر وین یک مسیر کاملا روشن است. دستورکار آن رفع تحریم‌های غیرمرتبط با برجام و رفع تحریم‌هایی است که به صورت یکجانبه بر ضد ملت ایران اعمال شده است. در طی چند ماه گذشته و ۱۱ ماه گذشته حداکثر تلاش را کرده‌ایم این پرونده از پرونده‌های دیگر بین‌ا‌لمللی با فاصله معناداری حرکت کند. ما با برخی اعضای ۱+۴ پرونده‌های جدی در بسیاری یا در برخی از موضوعات داشتیم. ما حتی در حوزها‌ی دوجانبه نیز سعی کردیم که این پرونده خاص مذاکرات برجام را به عنوان پرونده خاص نگاه کنیم و فکر می‌کنم در همین چارچوب و بستر اجازه دهیم مذاکرات وین حرکت کند. هر اظهارنظر یا هر موضع مذاکراتی باید در وین بیاید و به معنای مذاکراتی در وین تبدیل شود.

*  نقاط اختلافی باقیمانده از تعداد انگشتان یک دست هم کمتر است

خطیب‌زاده همچنین در پاسخ به سؤالی درباره اختلافات باقیمانده روی میز مذاکرات وین و طرح ضرب الأج‌ها اظهار داشت: نقاط اختلافی باقیمانده از تعداد انگشتان یک دست هم کمتر است. اگر موضوع جدیدی را کسی اضافه نکند. همه آنها نیز منتظر پاسخ آمریکاست. اگر آمریکا رویکرد منطقی داشته باشد و دغدغه ۱+۴ و ایران را در نظر بگیرد و به این درخواست‌‌ها پاسخ مناسبی از سوی آمریکا داده شود در کمترین زمان توافق در دسترس است.

وی درباره زمان اظهار داشت: ما هیچ زمانی را به عنوان ضرب الأجل نمی‌پذیریم.

سخنگوی دستگاه دیپلماسی در پاسخ به این سؤال که آیا چین مطالبه جدیدی روی میز گذاشته است؟ اظهار داشت: آنچه در پشت درهای بسته در وین رخ می‌دهد را اینجا بیان نکنم. موضع چین یکی از سازنده‌ترین مواضعی بوده و موضع حمایتی از گفت وگوهای وین و موضع حمایتی از درخواست‌‌های مشروع ایران بوده و فکر می‌کنیم در همین بستر با چین جلو خواهیم رفت.

این دیپلمات ارشد کشورمان درباره مذاکره مستقیم با آمریکا نیز اظهار داشت:  موضع ایران یک موضع تداوم دار بوده است و انقطاعی در آن نبوده است. چه زمانی که ترامپ درخواست ملاقات و گرفتن عکس داشت و چه امروز که دولت جدید است. موضع حاکمیت این است که ما براساس رفتار آمریکا تصمیم می‌گیریم نه براساس پیام‌های غیرشفاف و این‌که بدانیم در نتیجه چه اتفاقی رخ داده است. برجام اعضایش مشخص است آمریکا از آن خارج شده و تعهداتی که باید بپذیرد برای ما و ۱+۴ روشن است. تا به امروز هیچ تغییری در رفتار آمریکا در میدان ندیدیم همان فشار حداکثری ادامه داشته و چشم انداز هر حرکتی براساس منافع ملت ایران تصمیم گرفته می‌شود.

به گزارش فارس، وی در پاسخ به سؤالی در خصوص اظهارات ولی‌عهد سعودی درباره مذاکرات با ایران و رویکرد مثبت نسبت به ایران نیز خاطرنشان کرد: وزیر خارجه موضع ایران را بیان کرده و نقطه نظرات خودش را در اظهارات اختصاصی گفت. همانطور که گفت عربستان یک کشور مهم در جهان اسلام و منطقه است و پرونده‌های اختلافی نباید باعث شود حداقلی از روابط معنادار را با هم داشته باشیم. منتفعان اصلی این روابط مردم منطقه  و دو کشور هستند. فنگوها در بغداد در فضای خوب و محترمانه در چهار دور گذشته انجام شده و نتایج ملموسی از این گفت‌وگوها تا به امروز به دست نیامده و حداقل نتایج کم و محدود بوده است باید در دور پنجم تلاش کنیم از مفاهمه‌ای که در برخی حوزه‌ها داشتیم ترجمان نتیجه بکنیم. تاریخ دور پنجم هنوز قعطی نیست. ولی دو طرف به دنبال برگزاری نشست بعدی هستند و اگر نتیجه حاصل شود ایران آمادگی دارد حداکثر سرعت را به برقراری روابط ببخشد.

سخنگوی دستگاه دیپلماسی درباره معرفی سفیر جدید ایران در یمن نیز بیان کرد: هنوز در خصوص سفیر جدید تصمیم قطعی گرفته نشده است و زمانی مشخص شود اعلام خواهد شد.

وی درباره افغانستان نیز بیان کرد: روابط ما با مردم در افغانستان  و شخصتیت‌ّا و کشور افغانستان روابط خویشاوندی است همانطور که همه ما صدای فردوسی را در گوشمان داریم همین نگاه را در روابط با برداران و خواهران در افغانستان همواره داشتیم و نسبت خویشاوندی باعث شده میزبان جمع کثیری از مردم در افغانستان باشیم و بستری را آماده کرده که گفت‌وگوهای جامع الاططراف افغانستاین را در ایران میزبانی کنیم. در سفر هأیت حاکمه تلاش می‌کنیم در همین بستر کمک کنیم به تشکیل دولت فراگیر در افغانستان کمک کنیم ولی پیش از همه اراده مردم افغانستا و همفکری و همکاری گروه‌های افغانستاین و رفتار مسئولانه هیآت حاکمه سرپرستی افغانستان است که دولت مسؤول در افغانستان با همه ترکیب‌های قومیتی داشته باشیم تا آن زمان ما به کمک خود کمک می‌کنیم.

وی در پاسخ به پرسش دیگری درباره درخواست اخذ تضامین از سوی روسیه اظهار داشت: روسیه یکی از اطراف مذاکراتی در گفت‌وگوها در وین است و درخواست‌ها را در چارچوب وین و میز مذاکراتی باید دریافت و بررسی کنیم. این چیزی که در فضای رسانه‌ای دیدیم ترجمان آن را در میز مذاکراتی ببینم. همکاری‌های صلح آمیز ایران با کشوورهای دگیر از جمله روسیه نباید محدود و مقید به هیچ تحریمی شود به ویژه اگرآن تحریم تحریم‌های خودخوانده و بدون مجوز سازمان ملل باشد.

خطیب‌زاده دربارها اقدامات رژیم صهیونیستی در خصوص مذاکرات وین بیان کرد: مخاطب اقدامات رژیم صهیونیستی پایتخت‌های اروپایی و ۱+۴ است رژیم آپارتایدی که در سرزمین‌های اشغالی است سیاست و روش آن هراس افکنی ترساندن و خرابکاری و دستکاری در هرگونه راه‌حل های دیپلماتیک برای مساسل بین المللی است و چیز غریب و مخفی نیست و مطمئن هستیم دوستان در روسیه و مسکو می‌دانند و هم نخبگان می‌دانند میزان دشمنی این رزیم با آرامش در فضای بین الملی را می شناسند ما از لفاظی‌های این رژیم نگرانی نداشیتم مهم این است که این کشورها بدانند با چه ساختاری حرف می‌زنند و همکاری‌ می‌کنند.

وی درباره مذاکرات کنونی وین و تفاوت آن با ۶ دور قبلی بیان کرد: آنچه امروز در وین رخ می‌دهد با دو مشخصه و مولفه تداوم و تغییر قابل شناسایی است. نه تغییر کامل بوده و نه تداوم کامل. تا روزی که توافق شود که متن آن را در اختیار مردم قرار بدهیم می‌توانم بگویم آنچه امروز اتفاق می‌افتد در راستای حداکثر سازی منافع ملت با رعایت تمامی خطوط قرمز و دستورالعمل‌هایی است که برای وزارت خارجه داده شده و ما با این جدیت جلو می رویم که بتوانیم منافع ملت را حداکثر کنیم.

خطیب‌زاده در پاسخ به سؤالی خاطرنشان کرد: سیاست خارجی ایران و وزارت خارجه به عنوان دستگاه متولی امر دیپلماسی این بوده که صدای مظلومان عالم باشد. همواره تلاش کردیم صدای مردم مظلوم یمن و سوریه باشیم. سیاست ایران رعایت حقوق بین الملل طابق النعل بالنعل و در نظر گرفتن حقوق بشردوستانه و معاهدات بین‌المللی بوده است. درباره آنچه در اوکراین رخ می دهد صریحا موضع خود را اعلام کردیم. آنچه در اوکراین اتفاق می‌افتد رفتار توسعه طلبانه از سوی ناتو با محوریت آمریکا بوده است و اقدامات آمریکا درا ین حوزه‌ها بسیار مافیایی بوده و جنگ را ما تلاش کردیم این جنگ از روز اول اتفاق نیفتد و تلاش دیپلماتیک غیرآشکاری را صورت دادیم و از ابتدای جنگ هم همه را به آرامش و گفت‌وگو دعوت کردیم که در بستر دیپلماتیک نگرانی‌های دو طرف برطرف شود.

وی درباره موضع ایران درباره نظامی گری ناتو نیز بیان کرد: ما تشریک مساعی میی‌کنیم با دوستان در روسیه و در ارتباطاتی که با طرف‌های دیگر داریم که مذاکرات فوری به یک آتش بس دراوکراین بینجامد. نگرانی‌های جدی در روسیه نسبت به اقدامات تحریک آمیز آمریکا و ناتو وجود دارد. توافق بین روسیه سابق و شوروی با ناتو نادیده گرفته شده و باید به آن پرداخته شود ولی جنگ راه حل اینها نیست و مردم باید از منازعات دولت‌ها برکنار بمانند.

اعزام جنگجو از حوزه بالکان و کرواسی به اوکراین سؤال دیگری بود که در این نشست پرسیده شد و خطیب‌زاده بیان کرد: اخبار پراکنده‌ای به ما هم رسیده است و این اخبار البته باید راستی آزمایی شود. مهمترین نکته این است که همه تلاش کنیم این بحران از کنترل خارج نشود اوراسیا به اندازه کافی بحران داشته و تلاش‌هایی که داشتیم این بحران به حل و فصل دیپلماتیک منجر شود.

به گزارش فارس، وی درباره بحث تهدید خروج روسیه از برجام نیز اظهار داشت: من از صبح سعی کردم این موضوع را شفاف کنم. موضع رسمی ایران را وزیر خارجه و سخنگو اعلام می‌کنند. تحولات رسانه ای احتیاج به موضع گیر‌ی‌های دستگاه دیپلماسی ندارد. دستگاه دیپلماسی با آرامش و بلوغ کار خود را انجام دهد ما براساس منافع مردم ایران قدم برداشته و سکوت کرده و حرف می‌زنیم و تلاش کردیم صدای تمدنی مردم ایران باشد و این تریبون سعی کرده همین کار را انجام دهد. در حوزه فرمایشات نمایندگان ملت مجلس یکی از نهادهای مردمسالاری در ایران است. اظهارات برخی نمایندگان مجلس نشانگر مطالبه گری نمایندگان مردم است طبیعی است صداهای مختلفی از مجلس شنیده شود. صبح امروز امیرعبداللهیان با کمیسیون تلفیق گفت وگو داشت. بستری که مذاکره می‌شود رئیس مجلس در چارچوب شورای عالی امنیت ملی حضور دارد و با دستورکار مشخصی جلو می‌رود و تمامی ابهاماتی که می‌شنوید پاسخ دارد و روزی که گفت‌وگوها را بتوانیم به صورت عمومی توضیح دهیم باقری و تیم مذاکراتی توضیحات را ارائه خواهند داد.

وی همچنین گفت: ما خبری درباره خروج روسیه نداریم. گمانه زنی رسانه‌ای است. روسیه عضو مسؤول برجام بوده است.

سخنگوی دستگاه دیپلماسی در پاسخ به سؤالی در خصوص بازگشت مذاکره کنندگان سه کشور اروپایی و بازگشت هیأت ایران از وین گفت: مذاکرات در وین در جریان است و در هفته‌ای که گذشت در حوزه پادمانی و موضوعات دیگر پیشرفت‌های قابل توجهی داشته است و خبریی ندارم که هیأت ایران بازگردد و در آن جا هستیم در چارچوب دستورالعمل‌هایی که داریم. 

وی همچنین گفت: مذاکرات ایران و آمریکا درباره تبادل زندانیان پیشرفت‌هایی داشته و منتظر هستیم جمع بندی شود و اگر طرف آمریکای به تعهاتش عمل کند و شب اجرا عقب نشینی نکند م‌توانیم یکی از پروندّه‌های انسانی که اولویت‌های ایران بوده را ببندیم.

وی درباره وضعیت ایرانیان مقیم اوکراین نیز بیان کرد: پروازی دیروز برگشت و رئیس ستاد بحران اوکراین وزارت خارجه با پرواز به لهستان رفت و مرزها را بازدید کرد و به جامعه ایرانیان سر زد. الان می‌توانیم بگویم ورود ایرانی‌ها به کشورهای همجوار اوکراین به حداقل رسیده است در روزها اول جوانان و دانشجویان بودند الان خانواده ها و مقیم‌ها برمی‌گردند. کم هستند و از آنها خواستیم اعلام محل کنند که کجا هستند. تا به امروز اقدامات و تمهیداتی که وزارت خارجه اندیشید جواب داد و بسیاری از ایرانیان را در کمترین زمان توانستیم از اوکراین خارج کنیم. در شهرهای جنگی مگر این‌که نادر افرادی وجود داشته باشند و یک بار دیگر از همه ایرانیان مقیم اوکراین درخواست می‌کنم در اولین فرصت ممکن با ما تماس بگیرند و اوکراین را به مقصد کشورهای همسایه ترک کنند و بازگشت آنها از سوی دولت هموار است.

وی گفت: دانشجویان مشکلی ندارند و می‌توانند در ایران ادامه دهند. آنهایی که سرباز هستند و مشکل خدمت دارند مشکلی نخواهند داشت. اینجا محل امنی برای آنها خواهد بود تا روزی که فضا آمده شود و بتوانند برگردند.

سخنگوی دستگاه دیپلماسی در پاسخ به سؤالی مبنی بر این‌که آیا توافق در وین تا خرداد انجام می‌شود یا خیر؟ اظهار داشت: توافقی که در وین صورت می‌گیرد یکی از بندهای آن حل و فصل سؤالاتی بوده که منشا آن سیاسی بوده و به آژانس داده شده است. سفر گروسی به تهران موفق بود و گفت‌وگوهای خوبی بود و همکاری جامع فنی برای نقشه راه بسته شدن سؤالات بین دو طرف صورت گرفت. البته زمانبندی‌هایی که در توافقی که در وین در حال انجام است دیده شده به نوعی است که بسته شدن سؤالات پیش از آنها انجام می‌شود. دو مسیر متفاوت فنی بوده است ولی با این دانستن که آنهایی که قطعنامه را در ژوئن ۲۰۲۰ در آژانس مطرح کردند کسانی بودند که الان در وین در حال مذاکره هستند. 

وی بیان کرد: مذاکرات در وین همچنان ادامه دارد و مادامی که موضوعات کلیدی باقیمانده  و محدود به سه چهار موضوع باقیمانده حل نشود نمی‌توانیم بگوییم به توافق رسیده‌ایم. 

سخنگوی وزارت خارجه درباره احتمال قطع صادرات گاز روسیه به اروپا و این‌که این فرصتی برای ایران بود نیز اظهار داشت: منطق بازار منطق خودش است و منطق سیاسی نیست. در حوزه‌های مختلف همکار روسیه هستیم و در حوزه انرژی و حوزه‌های دیگر کار خود را جلو بردیم.

وی درباره سفر امیرعبداللهیان به آفریقا هم گفت: ‌آقای امیرعبداللهیان این سفر را در برنامه دارد اگر برنامه‌های دیگر اجازه دهد.