سعید خطیب‌زاده سخنگوی وزارت امور خارجه جمهوری اسلامی ایران امروز (دوشنبه) در نشست هفتگی با خبرنگاران ضمن تشریح آخرین تحولات در حوزه سیاست خارجی به سؤالات خبرنگاران پاسخ داد.

* ابتکارات خاص ایران در سفر مورا

وی در پاسخ به سؤال خبرنگاری درباره سفر انریکه مورا معاون مسؤول سیاست خارجی اتحادیه اروپا و هماهنگ کننده مذاکرات وین به تهران و تحرکات آشکار رژیم صهیونیستی و این‌که در چه مرحله‌ای از توافق هستیم؟ گفت: هر موقعی که ابتکاری انجام و تحرکی در حوزه دیپلماسی انجام می‌شود، رژیم جعلی اشغالگر قدس تحرکات خودش را بر ضد دیپلماسی انجام می‌دهد و چیز جدیدی نیست. 

خطیب‌زاده درباره سفر مورا اظهار داشت: در ادامه تماس‌ها بین ایران و هماهنگ کننده مذاکرات وین انجام می‌شد، امیرعبداللهیان و بورل در گفت‌وگوی تلفنی توافق کردند این گفت‌وگوها و پیام‌هایی که رد و بدل می‌شود این بار به صورت حضوری و رو در رو انجام شود و آقای مورا به ایران بیاید که آقای مورا به تهران آمد و مذاکرات بسیار جدی و معطوف به نتیجه و همراه با ابتکارات خاص از سوی جمهوری اسلامی ایران برگزار شد. ایشان چند دور گفت‌وگوهای طولانی با آقای باقری داشت.

وی یادآور شد: برخی راه‌حل‌هایی که پیشنهاد شد، قرار شد طرف آمریکایی اگر پاسخ دهد ما می‌توانیم در موقعیتی قرار بگیریم که همه طرف‌ها به وین برگردند. اگر امروز آمریکا تصمیم سیاسی خود را اعلام کند که ما هنوز دریافت نکردیم می‌توانیم گام مهمی در پیشرفت مذاکرات برداریم.

* موضع ایران در قبال تحولات افغانستان

سخنگوی وزارت خارجه در پاسخ به سؤالی درباره سفر رئیس شورای علمای شیعه افغانستان و منتقدان جامعه تشیع در افغانستان به تهران و حمله طالبان به جلسه این شورا و این‌که آیا ایران بنا ندارد رویکرد خودش را نسبت به طالبان تغییر دهد؟ بیان کرد: سفرهای بین ایران و شخصیت‌ها و گروه‌ها و هیأت حاکمه سرپرستی افغانستان به صورت معمول انجام می‌شود و براساس طراحی‌‌ها و برنامه‌ها این سفرها انجام می‌شود و موضوع جدیدی هم نیست.

خطیب‌زاده ادامه داد: موضع جمهوری اسلامی ایران نیز یک موضع اصولی مبتنی بر واقعیات افغانستان و اصول سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران است. ما اعلام کردیم که هیأت حاکمه سرپرستی فعلی افغانستان نسبت به حفظ امنیت در داخل جغرافیای افغانستان و این‌که اجازه ندهد رشد افراطی گری در آن منطقه اتفاق بیفتد و گروه‌های تروریستی به تهدیدی علیه کشورهای همسایه تبدیل شوند، مسؤولیت قطعی دارد و باید تلاش کند به سمت شکل گیری یک دولت فراگیر و همه شمول در افغانستان حرکت کند. 

وی خاطرنشان کرد: این موضع ما همچنان موضعی است که طی ماه‌های گذشته پیگیری شده و در عین حال تلاش شده که اگر هیأت حاکمه سرپرستی افغانستان احتیاج به کمکی برای حرکت به سمت این اهدافی که گفتیم داشته باشد، کمک کنیم.

سخنگوی دستگاه دیپلماسی ادامه داد: ما در مورد همه مردم افغانستان به شمول همه گروه‌ها و اقوام جدی هستیم و نگران وضعیت آنها می‌باشیم.

* حق‌آبه هیرمند

خطیب‌زاده در پاسخ به سؤالی درباره حق‌آبه هیرمند نیز اظهار داشت: در موضوع آب از دو منظر می‌توانم پاسخ دهم یکی از منظر حاکمیتی است که به عنوان مسؤول پاسخگویی در وزارت خارجه از این منظر باید موضوع را باز کنم و بعد دیگر هم بعد توجه به شرایط اقلیمی منطقه غرب آسیاست که از فقدان استانداردهای زیست محیطی به خاطر سال‌‌ها جنگ و خونریزی و شرایط اقلیمی خاص و فشارهایی که بر منابع آشکار و پنهان آب در این منطقه آمده است، رنج می‌برد.

وی ادامه داد: حتما با آنهایی که با این حوزه آشنا هستند صحبت کنید. موضوع محیط زیست موضوعی است که همه مشترکا در این منطقه باید به آن توجه کنند. تیر ماه میزبان وزرای محیط زیست کشورهای منطقه در تهران هستیم و درباره موضوع آب، محیط زیست و ریزگردها صحبت کنیم. با برخی کشورها دارای معاهدات لازم الاجرا هستیم از جمله آن کشورها افغانستان است. ما با دولت‌ها معاهده نمی‌بندیم ما با هیأت‌های حاکمیتی و رژیم‌های کوتاه مدت و یا بلندمدت و با ساختارهای سیاسی دولتی معاهده نمی‌بندیم. حاکمیت‌ها با هم توافق می‌کنند و یا معاهدات دوجانبه را امضا می‌کنند.

سخنگوی وزارت خارجه اضافه کرد: در سال ۱۳۵۱ معاهده لازم الاجرایی بین ایران و افغانستان امضا شد و این معاهده بند داوری و قسمت‌های لازم الاجرا برای هر کسی که در افغانستان حاکمیت و قدرت سیاسی را دارد. البته همواره تلاش کردیم با همسایگان از مسیر دوجانبه جلو برویم. رجوع به مراجع ذیربط یا بندهایی که برای داوری حاکمیت در آنها گنجانده شده آخرین راه‌حل است و امیدواریم اساسا به آن سمت حرکت نکنیم.

* اظهارات اولیانوف سفیر روسیه در سازمان ملل

سخنگوی دستگاه دیپلماسی درباره اظهارات میخائیل اولیانوف سفیر روسیه در سازمان ملل خاطرنشان کرد: نقش روسیه در مذاکرات وین نقش سازنده و مثبتی بود. من درباره توئیت‌های پراکنده افراد صحبت نمی‌کنم. صدایی که ما می‌شنویم صدایی است که در ملاقات لاوروف و امیرعبداللهیان همه شنیدند و هم لاوروف پیشت تریبون اعلام کرد که اگر امروز توافق شود روسیه هیچ مشکلی ندارد و تلاش می‌کند و موضع رسمی دولت روسیه را گفت و هم امیرعبداللهیان موضع ایران را بیان کرد که موضع ایران حفاظت و صیانت از منافع مردم در این راستاست.

وی ادامه داد: درباره روسیه طبیعی است جنگی که در اوکراین رخ داده و اختلافات عمیق بین روسیه و غرب و اروپا شاید نقش روسیه را در حوزه میانجیگری در برخی موضوعات از جمله برجام و مذاکرات کم‌رنگ‌تر کند. ولی این یک واقعیت است و تعبیر پیش بینی از رفتار روسیه شاید یک مقدار زود باشد.

* نقض آشکار حقوق و مصونیت‌های اسدالله اسدی

به گزارش فارس، خطیب‌زاده درباره انتشار دست نوشته‌هایی از اسدالله اسدی دیپلمات بازداشت شده ایران در بلژیک و اقدامات وزارت خارجه برای آزادی این دیپلمات ایرانی هم اظهار داشت: متاسفانه یک دیپلمات جمهوری اسلامی ایران با نقض بدیهی‌ترین مصونیت‌ها و برخلاف کنوانسیون ۱۹۶۱ وین برخلاف مقررات و معاهدات بین‌المللی با نقض آشکار مصونیت‌ها و حقوق این دیپلمات، توسط دولت آلمان و دولت بلژیک دستگیر شده است. کل فرآیند غیرقانونی بوده و ایشان در شرایط نامناسبی نگهداری شده و منتقل و حقوقش نادیده گرفته شده است. طبیعی است نادیده گرفته شدن بدیهیات حقوق بشری درباره هر کسی اعمال شود، زشت است.

وی یادآور شد: البته این‌که مصونیت‌های دیپلماتیک رعایت نشده و بدعتی در حقوق دیپلماتیک و مصونیت‌ها توسط کشورهای عضو اتحادیه اروپا رخ داده است، جای تاسف دارد. البته جمهوری اسلامی ایران هم از مجاری دوجانبه و هم مجاری خاص خود این موضوع را پیگیری کرده است و ترجیح بوده از همین طریق موضوع حل شود و البته ارجاع به مراجع ذیربط بین‌المللی و حقوق بشری در دستورکار جدید قرار گرفته است چون متاسفانه نقض آشکار حقوق و مصونیت‌های اسدی صورت می‌گیرد.

این دیپلمات ارشد ایرانی بیان کرد: باعث تاسف است که دولت‌های اروپایی فکر می‌کنند برای مجرمین و تبعه‌های باسابقه و جاسوسان و کسانی که با نقشه وارد ایران شدند و کارهای ضد امنیت ملی انجام دادند، می‌توانند هیاهو و ادعا کرده و دمارش بدهند و این نمایش‌ها را برقرار کنند، در حالی که ناقض حقوق اولیه دیپلمات‌های جمهوری اسلامی ایران هستند.

خطیب‌زاده افزود: کل فرآیند بازداشت، استرداد، دادگاه، صدور حکم و رفتارهایی که با آقای اسدی شده کلا غیرمشروع است و ما کل این فرآیند را غیرقانونی می‌دانیم.

* آنچه ایران خواسته تنها حقوق خودش است

سخنگوی وزارت خارجه درباره سفر انریکه مورا به تهران گفت: آنچه ایران خواسته تنها حقوق خودش است و چیزی بیشتر از حقوقش نخواسته و آنچه در برجام و قطعنامه ۲۲۳۱ نیامده نخواسته است. باید تمامی بخش‌ها و مؤلفه‌های فشار حداکثری و هر پیچ و مهره‌ای که دولت ترامپ گذاشته باید باز شود.

وی درباره سفر خانم دوهان گزارشگر ویژه سازمان ملل گفت: خانم دوهان ایران است و از ۲۰۱۴ که گزارشگر ویژه با حمایت ایران همراه بود تلاش کردیم همواره کمک کنیم که گزارش‌های حقیقی از اقدامات قهرآمیز بر علیه کشورها دربیاید. ایشان بر اساس درخواست و برنامه خود ملاقات‌هایش را انجام می‌دهد و فکر می‌کنم چهارشنبه جمع بندی سفر خود را اعلام خواهد کرد.

سخنگوی وزارت خارجه درباره حکم احمدرضا جلالی و توصیه نامه‌های مسافرتی برخی کشورهای اروپایی برای عدم سفر به ایران و بازداشت شهروندان اروپایی و بحث مبادله آنها با اسدی نیز اظهار داشت: جلالی سه سال قبل دستگیر شده و حکم امنیتی دارد و از طریق یکی از کشورهای اروپایی بر ضد امنیت ملی ایران کار کرده و باعث خسارات جانی علیه دانشمندان ما شده است. برخی گروکشی‌ها قابل قبول نیست. حکم جلالی صادر شده است. درخواست داده‌اند اجرای حکم در زمان دیگری انجام شود که در حال بررسی است. قوه قضاییه این کار را پیگیری می‌کند.

وی درباره هشدارهای سفر به ایران از سوی اروپایی‌ها نیز گفت: بهتر است به جای اینکه بگوییم کدام کشورها بگوییم انگلیس و سوئد. این یک سیاست شناخته شده است و به جای اینکه مواضع خود را پشت تریبون‌ها اعلام کنند در هشدارهای سفر بیان می‌کنند. دعوت می‌کنم پشت تریبون بیایند و به جای هشدارهای تکراری سفر، پشت تریبون‌ها بگویند. ایرانی‌های مقیم انگلیس به ایران می‌آیند و سعی کنند جاسوس نفرستاند و ایرانی‌ها مواظب باشند سرویس‌های امنیتی برخی کشورها از آنها سوءاستفاده نکنند.

سخنگوی وزارت خارجه درباره توقف مورا در فرودگاه فرانکفورت بعد از بازگشتش از تهران اظهار داشت: بدنامی رژیم صهیونیستی بر همه آشکار است. درباره بازداشت مورا سؤال کردیم و موضوع ظرف چند دقیقه مرتفع شد و بهتر است خود ایشان و اتحادیه اروپا در این زمینه توضیح دهند.

وی درباره اظهارات سخنگوی وزارت خارجه ترکیه درباره سدسازی و ریزگردها بیان کرد: ما از استقبال ترکیه استقبال می‌کنیم و باید تلاش کنیم مشکل ریزگردها را مرتفع کنیم.

خطیب‌زاده درباره انتخابات پارلمانی لبنان نیز اظهار داشت: ایران همواره تلاش کرده در کنار مردم لبنان برای تحقق خواست و ارده آنها باشد. ایران هیچ وقت سعی نکرده در امور داخلی لبنان دخالت کند. 

خطیب‌زاده در پاسخ به سؤال خبرنگار فارس درباره سفر ‌آیت‌الله رئیسی به منطقه و سفر امیر قطر به تهران نیز بیان کرد: آقای رئیسی عازم یکی از کشورهای حوزه خلیج فارس است و موقعی نهایی شود دفتر رئیس جمهور گزارش می‌دهد. برنامه‌های منطقه‌ای آقای رئیسی با قوت در حال پیگیری است. هم سفر امیر قطر و هم سفر قبلی ایشان به دوحه و سفر به یکی از کشورهای حوزه خلیج فارس حاکی از اهمیتی است که برای روابط با همسایگان قائلیم، آنچه در سیاست خارجی به صورت گزاره به اطلاع می‌سد در عمل شاهدید.

وی گفت: امیدواریم سفر آتی رئیس جمهور به آن کشور همراه با دستاوردها برای مردم باشد.

وی در پاسخ به اینکه آیا مقامی از ایران برای شرکت در مراسم رئیس امارات و عرض تسلیت به این کشور سفر می‌کند؟ گفت: من به ملت و دولت دوست امارات تسلیت می‌گویم و امیدوارم رئیس جدید کشور امارات عربی متحده آقای محمد بن زاید برای کشور امارات شکوفایی و آینده‌ای بهتر و برای منطقه پیام آور ثبات و صلح و دوستی باشد. سفری توسط وزیر خارجه در دستورکار است و امروز قرار بود تنظیم شود.

وی گفت: روابط ایران و امارات به عنوان دو همسایه فارغ از اتفاقی که در امارات رخ داد و درگذشت رئیس این کشور، می‌تواند مسیر خودش را طی کند و فرصت‌های جدیدی در روابط ایجاد شده و امیدواریم این فرصت در روابط در دوران محمد بن زاید به مرحله جدیدی برسد.

سخنگوی دستگاه دیپلماسی درباره سفر مورا به تهران و اظهارات بورل مبنی بر خروج از بن بست نیز اظهار داشت: ملاقات‌ها در تهران مسیر درستی را پیش آورده و حرکت رو به جلو بوده و ابتکاراتی که اعلام شده از سوی ایران قابل اجرا است و از نظر اتحادیه اروپا به نظر می‌رسد قابل اجراست و تنها منتظر واشنگتن هستیم. وضعیت نسبت به قبل از حضور مورا در تهران بهتر است.

وی در پاسخ به سؤالی گفت: ایران از روز اول تلاش کرده راهکار سیاسی در یمن جواب دهد جنگ تمام شود و مردم یمن دسترسی آزاد و مناسبی برای تامین مایحتاج خود داشته باشند. 

خطیب‌زاده به ترور هدفمند شیرین ابوعاقله توسط رژیم اشغالگر قدس اشاره کرد. 

سخنگوی دستگاه دیپلماسی همچنین در پاسخ به پرسشی اظهار داشت: ایران فروش و نفت خود و سهم خود از بازار نفت و حضور مقتدرانه از بازار انرژی را همواره پیگیری کرده و می‌کند.

وی درباره رکورد زدن بازرسی‌های آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در ایران نیز گفت: ما عضو آژانس و ان.پی.تی هستیم و در چارچوب تفوق فنی رفتار آژانس یعنی حفظ بی طرفی و عدم سیاسی کاری همواره روابط نزدیکی با آژانس داشته‌ایم و در زمانی که اجرای داوطلبانه پروتکل الحاقی متوقف شد به همکاری با آژانس ادامه دادیم.

وی همچنین گفت: وزارت خارجه در کنار فدراسیون فوتبال هر کجا گفتند آمادگی خود را برای کمک اعلام کردیم. ما پیشنهادات وزارت خارجه را مرور کردیم و البته فدراسیون فوتبال براساس نیازها و برنامه‌های خود برخی را پذیرفته و برخی را بررسی می‌کند. مهم این است که وزیر ورزش و دولت در بازی‌های جهانی ورود می‌کنند و ان‌شاءالله حضور موفقی را از تیم خودمان داشته باشیم.

سخنگوی وزارت خارجه درباره درخواست‌های فرابرجامی نیز بیان کرد: ‌‌این آمریکا بود که با تصور این‌که مشکلاتی که در حوزه دوجانبه ایجاد کرده می‌تواند از طریق مذاکرات وین حل کند گاها باعث تطویل مذاکرات شد. الان در نقطه‌ای هستیم که آمریکا باید براساس برجام و قطعنامه امکان انتفاع اقتصادی ایران و عادی شدن تجارت ایران و دیگر تعهدات را بپذیرد. نمی‌تواند فشار حداکثری و پیچ و مهره‌ها برای فشار بر ایران را حفظ کند و از طرف فکر کند به توافقی برای بازگشت به برجام برسد.

وی در پاسخ به سؤالی بیان کرد: ایران و جمهوری آذربایجان تلاش کردند طی چند ماه گذشته که از این سوءتفاهم‌هایی که بعضا در حوزه فضای رسانه ای یا با نقل قول‌هایی که انجام می‌شود عبور کنند ایران تمام موارد خود را از طریق مجاری خودش هم به سفارت آذربایجان در تهران و هم از طریق وزارت خارجه آذربایجان در محل بیان کرده است. تلاش کردیم به عنوان ایران برخی اشتباهاتی که از سوی هر کدام از همسایگان رخ می‌دهد با نگاه برادرانه و مصلحانه اصلاح کنیم. مطمئنم جای اظهارات در ملاقات‌هاست. اگر سرویس اطلاعاتی کشوری اطلاع خاصی را دارد در چارچوب قضایی و مراودات معمول انجام دهد.

سخنگوی وزارت خارجه درباره اظهارات بورل مبنی بر این‌که مذاکرات از بن بست خارج شده است و یکی از نمایندگان عنوان کرده که باقری بزودی عازم وین خواهد بود نیز اظهار داشت: من چنین خبری را نشنیدم. درباره اظهارنظر بورل باید بگویم بیشتر جنبه ایجابی اظهاراتش مدنظر قرار بگیرد. اینکه در یک یا دو نقطه، نقطه اختلافی داشته باشیم در مذاکرات غیرطبیعی نیست. رفت و آمد پیام‌ها هیچ وقت در هیچ نقطه‌ای متوقف نبوده است. آنچه امروز در دسترس است چند قدم جلوتر از قبل از سفر موراست.

وی به دیدار گروه دوستی پارلمانی ایران و چین با امیرعبداللهیان اشاره کرد و گفت: درباره پروژه‌هایی که باید اجرا شود تفاهماتی شد. درباره برنامه ۲۵ ساله همکاری ایران و چین نیز قرار شده هر وزارتخانه و بخشی که پروژه آن به جایی رسیده خودش اعلام کند. همکاری در حوزه هوا و فضا و هواپیما نیز گفت‌وگوهایی بوده است ولی نمی توانم بگویم به تفاهمی رسیده است.

سخنگوی وزارت خارجه درباره سفر امیر قطر به تهران نیز اظهار داشت: این سفر در پاسخ به سفر آقای دکتر رئیسی به دوحه بود. چندین پرونده و موضوع دوجانبه و رایزنی‌های منطقه‌ای را در این سفر انجام دادیم. از همه تلاش‌های دولت قطر و شخص امیر قطر برای حل و فصل موضوعات در منطقه تشکر می‌کنیم و دوستی قطر را ارج می‌نهیم.