خانه‌‌هاي خالي‌ شهر تهران تبديل به معضل جدي مسکن در اين کلان شهر بزرگ شده‌اند در حالي که با افزايش قيمت اجاره و خريد آپارتمان در شهر تهران تعداد اين خانه‌ها در اين شهر بيش از حد انتظار و استاندارد جهاني است.
بر اساس آمارهاي اعلام شده، تعداد مسکن‌هاي موجود در کشور به‌ويژه شهر تهران از تعداد خانوار ثبت‌شده بيشتر است و همين مسئله موضوع خانه خالي را در فرهنگ شهرنشيني رواج داده است اما هر روز آمار جديدي از تعداد خانه‌هاي خالي در تهران رو مي‌شود آماري که گفته مي‌شود بيش از دو برابر استاندارد جهاني است.
بر اساس سرشماري نفوس و مسکن سال ۱۳۹۵ در استان تهران گفته مي‌شود که ۳ ميليون و ۸۹۰ هزار واحد مسکوني وجود دارد که ۴۹۰ هزار واحد معادل ۱۳ درصد از اين تعداد خالي است. و با توجه به رکود ساخت و ساز احتمالا تعدادي از واحدهاي خالي داراي سکنه شده است.
عليرضا محجوب، نماينده مردم تهران در مجلس به تازگي آمار متفاوتي را از خانه خالي‌هاي تهران ذکر مي‌کند و مي‌گويد: «در حالي شاهد رنج مستأجران هستيم و مهاجرت معکوس آنها از تهران به حاشيه شهرها هستيم که ۳۵ درصد خانه‌هاي تهران خالي است است و اين در حالي است که آمار خانه‌هاي استيجاري در تهران ۳۹ درصد است.»
وي با بيان اينکه قانون اساسي حق مالکيت را برا افراد محترم شمرده، ولي اين حق مالکيت تا جايي حق است که حقوق سايرين را تضييع نکند، اظهار داشت: «آمار موجود نشان مي‌‍‌دهد که امروز بدون اينکه سلب مالکيتي صورت گيرد و مالياتي از خانه‌هاي خالي اخذ شود، به اندازه مستأجران تهراني خانه خالي در تهران وجود دارد.»
محجوب معتقد است: «بهتر است مسئولان به جاي فرمايشات عجيبي از قبيل اعطاي وام و تسهيلات ۵۰ تا ۱۰۰ ميليوني به هر ايراني که به هيچ عنوان با اعتبارات فعلي کشور سازگاري ندارد، طرح‌هاي شدني که تنظيم بازار به آن کمک مي‌کند را اجرايي کنند.»
عضو کميسيون اجتماعي مجلس شوراي اسلامي اخذ ماليات از خانه‌هاي خالي را موجب فراواني عرضه مي‌داند و مي‌گويد: «اين فراواني موجب کاهش التهاب بازار مسکن خواهد شد هرچه پول به اين بازار اشباع مسکن تزريق شود، بدون اضافه نشدن مسکن، مشکلي از مشکلات تهران را حل نخواهد کرد.»
کارشناسان مسکن نيز نظرات مختلفي را در مورد آمار خانه‌هاي خالي شهر تهران ارائه مي‌دهند و برخي کارشناسان بازار مسکن، مازاد عرضه را علت اصلي افزايش تعداد خانه‌هاي خالي مي‌دانند. اين در حالي است که برخي ديگر از فعالين اين حوزه، رکود تقاضا را تاثيرگذارترين عامل در ۵ سال اخير معرفي مي‌کنند.
مصطفي قلي خسروي، رئيس اتحاديه املاک در رابطه با آمارهاي ذکر شده در مورد خانه خالي‌هاي تهران مي‌گويد: «اينکه در شهر تهران چه تعداد خانه خالي وجود دارد؟ و آيا آمارهاي تعداد خانه خالي درست است؟ بايد گفت که پرداختن به اين موضوع بي‌فايده است چرا که حتي در رژيم گذشته و دولت‌هاي نهم و دهم موفق به تهيه آمار دقيق از خانه‌هاي خالي تهران نشدند و به نفع هيچ سرمايه گذاري نيست که خانه اي را خريداري و آن را خالي رها کند.»
رئيس اتحاديه املاک با اشاره آمارگيري غير استاندارد براي تعين تعداد خانه‌هاي خالي در تهران خاطرنشان کرد: «در کشورهاي جهان قوانيني وجود دارد که اجازه نمي‌دهد که هيچ خانه خالي باقي بماند و اين قوانين حتي به مالک خانه اجازه نمي‌دهد که ميزان اجاره خود را افزايش دهد.»
اين در حالي است که نادر محمد زاده، مدير کل راه و شهرسازي استان تهران با نقض اين گفته رئيس اتحاديه املاک مي‌گويد: «بايد به آمارهاي اعلام شده از سوي مرکز آمار اعتماد داشته باشيم، چرا که وجود ۲/۵ ميليون خانه خالي از سکنه را سرشماري سال ۹۵ اعلام کرده است.»
محمدزاده مي‌افزايد: «وزارت راه و شهرسازي علاقه‌اي به اعلام کم يا زياد بودن آن ندارد و از زياد بودن آن هم خوشحال نمي‌شود، بنابراين اين آمارها اعدادي است که پالس‌ها و اطلاعاتي را مي‌دهد که بايد بر اساس آن تغيير رويکردي در برخي از موضوعات انجام دهيم.»
اما طبق سرشماري نفوس و مسکن بخش زيادي از ساخت‌وسازها در اين فاصله غيرمصرفي، لوکس و متراژ بزرگ بوده که با جنس خانوارها با ابعاد کوچک‌تر از يک دهه قبل سازگار نبوده است. مدير کل راه و شهرسازي استان تهران معتقد است: اينکه در تهران ۵۰۰ هزار واحد مسکوني خالي از سکنه داشته باشيم و عموماً هم واحدهاي مسکوني لوکس‌ هستند که نشان مي‌دهد هدف‌گذاري در اين زمينه يک مقدار اشکال دارد هيچ کس منکر اين نيست.
گفته مي‌شود ۲۳ درصد مردم تهران در خانه‌هاي بالاي ۱۰۰ متر مربع و ۷۷ درصد در خانه‌هاي کوچک‌تر از آن زندگي مي‌کنند، اما همچنان ميانگين متراژ واحد‌ها در پروانه‌هاي صادره، بالاي ۱۰۰ متر مربع است و عرضه مازاد در گروه واحدهاي مسکوني لوکس درصد بالاتري را به خود اختصاص داده است.
مهدي روانشاد نيا، کارشناس اقتصاد مسکن در اين رابطه مي‌گويد: «تقاضا براي واحد‌هاي کوچک و عرضه واحد‌هاي بزرگ، منجر به گراني شديد و کمبود واحد‌هاي کوچک از يک طرف و حدود ۵۰۰ هزار واحد خالي در استان تهران شده‌است.»
اين کارشناس اقتصاد مسکن معتقد است که يکي از راهکار‌ها تغيير الگوي ساخت متناسب با تقاضاي مصرف‌کننده واقعي است. همچنين بانک‌ها، شهرداري‌ها، وزارت راه و شهرسازي، سازمان نظام مهندسي ساختمان و انجمن‌ها و تشکل‌هاي حرفه‌اي، شرايط ساخت واحد‌هاي کوچک متراژ را تسهيل کنند.
اما اين روزها در حالي که با افزايش قيمت مسکن، شاهد هستيم که بسياري مستاجران از شهر تهران به حاشيه شهر کوچ کرده‌اند شايد براي بسياري اين سوال پيش آمده باشد که پس صاحبان اين خانه‌ها چه کساني هستند؟
رضايي، مدير يکي از املاک غرب تهران مي‌‎گويد: «برخي از مشترياني که قصد فروش البته بيشتر اجاره دادن خانه خود را دارند در شهر تهران سکونت نمي‌کنند و از شهرهاي مختلف کشور هستند که سرمايه خود را از شهرستان براي خريد راهي تهران کرده‌اند. در واقع مستاجران تهراني به ما مراجعه مي‌کنند که صاحبخانه‌هاي آنها در شهرستان‌ها سکونت دارند.»
خانم عارفي، کارمند بازنشسته که به همراه خانواده خود در يکي از شهرهاي شمالي کشور سکونت دارد در رابطه با سرمايه گذاري براي خريد مسکن در شهر تهران اظهار داشت: بيشتر به دليل سرمايه گذاري تصميم به خريد مسکن در منطقه تهرانپارس گرفتيم و در طول سال شايد چند هفته‌اي را بيشتر به خانه مان مراجعه نکنيم.
هشترودي، مغازه دار ساکن يکي از شهرهاي شمال غرب کشور که قصد فروش آپارتمان ۱۸۰ متري‌اش را دارد به بنگاهي در غرب تهران مراجعه کرده است او که چند سال پيش براي سرمايه گذاري ملکي را تهران خريده است، مي‌گويد: «آپارتمان ام دوسال است که خالي مانده است و چند ماه قبل از فروش آن منصرف شدم چرا که بر اساس مشاوره‌اي که داشتم گفته شد که ممکن است که قيمت مسکن در ماه‌هاي آينده افزايش پيدا کند اما تغييري حاصل نشد.»
بيشتر اين افراد که اقدام به خريد خانه در تهران کرده اند به قصد سرمايه گذاري اقدام به خريد خانه در تهران کرده‌اند در حالي که به گفته کارشناسان مسکن اين سرمايه‌گذاران، سرمايه خود را به بخشي از بازار مسکن وارد کرده‌اند که کشش لازم را براي فروش ندارد. همين امر باعث شده است بخش‌هايي از بازار مسکن با مازاد عرضه مواجه شود.
رئيس اتحاديه املاک با اشاره به حق مالکيت برخي از خانه‌هاي خالي در تهران اظهار داشت: «برخي از خانه خالي‌هاي تهران که در آمارها ذکر مي‌شود متعلق به سرمايه‌گذاراني است که از ۳۱ استان ديگر کشور به تهران مراجعه کرده اند و اين خانه‌ها متعلق به آنها است و شايد در طول سال چند ماهي بيشتر از اين آنها استفاده نکنند اما در آمار به نام خانه‌هاي خالي حساب مي‌شوند.»
اما بانک‌ها نيز يکي از صاحبان اصلي خانه‌هاي خالي در تهران هستند، خسروي در اين رابطه مي‌گويد: «بيشتر خانه خالي‌هاي که در شهر تهران وجود دارد در تملک بانک‌ها است و بانک سرمايه گذار قصد دارد که اين خانه‌ها را با قيمت بالاتر از مشترياني که موفق به پرداخت بهره سود بانکي نشده‌اند مصادره و با مبلغ بيشتر به بانک ديگري واگذار کند.»
رئيس اتحاديه املاک مالکان شهرستاني و بانک‌ها را صاحبان اصلي خانه‌هاي خالي تهران معرفي مي‌کنند و معتقد به اين است: «هيچ سرمايه گذاري حاضر نيست تا خانه خالي در تهران خريداري و آن را رها کند و به غير از اين موارد هم نبايد به دنبال خانه خالي در تهران باشيم.»