اگرچه زندگی در دنیای ماشینی و مدرن امروز مزایای بسیاری دارد اما درگیری‌های عصبی، تنش‌ها و استرس زیادی که روزانه به افراد وارد می‌شود، منجر به ظهور بیماری‌های حاد و جدی‌ای در برخی از افراد شده است. ام اس نیز یکی از بیماری‌هایی که است که سیستم عصبی افراد را درگیر می‌کند و فرد مبتلا به بیماری حین حمله ام اس بخشی از توانایی‌های حرکتی خودش را از دست داده و دچار مشکلات حادی می‌شود. پزشکان متخصص مغز و اعصاب معتقد هستند که شناسایی هرچه سریع‌تر بیماری با توجه به علائم حمله ام اس و شروع مراحل درمانی، می‌تواند تا حد زیادی منجر به بهبودی بیمار شود و او را از مراحل بعدی و حملات شدیدتر دور نگه دارد.

در کلینیک مغز و اعصاب طبیب در همین راستا در این مطلب قصد داریم مفهوم حمله ام اس و نشانه‌های آن‌ را توضیح دهیم. اگر به سلامت خود عزیزانتان اهمیت می‌دهید، تا انتها همراه ما باشید.

بیماری ام اس چیست؟

Multiple Sclerosis یا به اختصار ام اس، یک بیماری عصبی و پیشرونده است که براثر اختلال سیستم ایمنی بدن یا به عبارتی دیگر خود ایمنی به وجود می‌آید. در این بیماری عمدتا سیستم ایمنی، اعضای مختلف بدن را اشتباها یک تهدید شناسایی می‌کند و به آن‌ها حمله‌ور می‌گردد. حمله سیستم ایمنی به اعضای بدن باعث وارد شدن آسیب‌های جدی به پوشش یا پوسته غلاف میلین می‌شود.

ابتدا بهتر است مفهوم و وظیفه غلاف میلین را توضیح دهیم. این غلاف یک لایه پروتئینی است که روی رشته‌های عصبی مغز و نخاع تشکیل می‌شود. میلین از طرفی سرعت انتقال پیام در طول رشته‌های عصبی را افزایش می‌دهد و از طرفی دیگر از سلول‌های عصبی مغز و نخاع محافظت می‌کند. هرگونه آسیب دیدگی غلاف میلین باعث آسیب دیدگی سلول‌های مغز و نخاع می‌گردد. در نتیجه انتقال برخی پیام‌های عصبی دچار اختلال یا کندی شده و به تدریج نشانه‌های بیماری ام اس به صورت حمله ام اس ظاهر می‌شوند.

حمله ام اس چیست و چه عواملی آن را تشدید می‌کند؟

حمله ام اس (MS Flare-up) اصولا به صورت تناوبی در بازه‌های زمانی تکرار می‌شود. به این صورت که فرد مبتلا، بعد از یک بهبودی نسبی چند هفته‌ای یا چند ماهه، به ناگهان براساس دلایل مختلفی دوباره نشانه‌ها (Symptoms) را به صورت شدیدتر یا علائم جدید را تجربه می‌کند. دلیل اصلی ابتلا به بیماری ام اس و دلیل عود یا حمله ام اس هنوز به صورت قطعی مشخص نیست ولی عده‌ای از پزشکان وراثت، موقعیت جغرافیایی محل زندگی، استرس و خستگی بیش از حد را از علائم اصلی ابتلا و شکل‌گیری حمله ام اس می‌دانند.

حمله ام اس اشکال مختلفی دارد و بسته به این موضوع که کدام قسمت از سیستم عصبی درگیر شده، ممکن است بیمار علائم خوش خیم یا بسیار شدیدی را تجربه کند. در هر حمله ام اس بیمار ممکن است یک سری علائم جدید مثلا عدم تعادل را برای اولین بار تجربه کند یا یک علامت قدیمی مثل مشکلات بینایی را به صورت بسیار شدیدتری تجربه نماید. شدت حمله ام اس گاهی اوقات به حدی افزایش می‌یابد که شخص مبتلا به بیماری ممکن است به صورت موقتی دچار مشکلات حرکتی شود.

رایج‌ترین علائم حمله ام اس

علائم حمله ام اس بسته به قسمت آسیب‌دیده سیستم عصبی از هر بیمار با بیمار دیگر می‌تواند کاملا متفاوت باشد. عمدتا تنش و استرس زیاد، خستگی شدید یا قرار گرفتن طولانی مدت در معرض گرما می‌تواند منجر به عود بیماری شود. از جمله شایع‌ترین علائم حمله ام اس می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

1. احساس خستگی و ضعف بسیار شدید و غیرعادی یکی از علائم بیماری است که بیشتر بیماران با آن دست و پنجه نرم می‌کنند.
2. در برخی از حملات ام اس، بیمار دچار سرگیجه می‌شود و اغلب اوقات حس می‌کند که اشیاء موجود در اتاق دور سر وی می‌چرخند.
3. مشکلات بینایی، تار دیدن یا دو بینی نیز از علائم رایج و شایع ام اس هستند. معمولا مشکلات بینایی و تار دیدن از اولین نشانه‌های ام اس است که در بیش از ۶۰ درصد بیماران رخ می‌دهد.
4. مشکلات مثانه و روده هم جزء نتایج حمله ام اس است که نگرانی‌های شدیدی برای بیماران مبتلا به وجود می‌آورد. گاهی اوقات نیز ممکن است کلا بیمار در بلع و خوردن غذا دچار مشکلات جدی شود.
5. از دست دادن حافظه و نشناختن اطرافیان نیز از دیگر نشانه‌های حمله ام اس است. در چنین شرایط بیمار به صورت موقت بخشی از حافظه خود را تا زمان بهبود شرایط، از دست می‌دهد.
6. اختلال در تکلم و صحبت کردن و حتی مشکلات شنوایی و درست نشنیدن صحبت دیگران نیز از نشانه‌های حمله ام اس است. در چنین شرایطی سیستم ایمنی به رشته‌های عصبی مرتبط با شنوایی یا تکلم حمله کرده و پیام‌های عصبی به کندی به ارگان‌های مرتبط می‌رسد.
7. مشکل در تمرکز کردن نیز از نشانه‌های ام اس است.
8. احساس بی‌حسی، کرختی یا سوزن سوزن شدن اعضای بدن که گاهی اوقات به صورت خواب رفتگی دست و پا نیز بروز می‌کند. در چنین شرایطی اگر حمله ام اس تشدید و جدی‌تر شود، حرکت کردن برای بیمار بسیار سخت می‌شود و توانایی راه رفتن را از دست می‌دهد.
9. از دست دادن تعادل نیز می‌تواند از نتایج حمله ام اس باشد. از دست دادن تعادل می‌تواند همراه با لرزش شدید و غیرقابل کنترل بدن باشد.

هر حمله ام اس چقدر طول می‌کشد؟

باید توجه داشته باشید که حین حمله ام اس، بسته به اینکه کدام قسمت از رشته‌های عصبی مورد حمله سیستم ایمنی قرار گرفته‌اند، بیمار ممکن است فقط یکی از این علائم را به صورت خوش خیم یا چندین علامت را به صورت حاد و شدید تجربه کند. هر بار حمله ام اس حداقل ۲۴ ساعت تا چندین روز طول می‌کشد. همچنین طبق شواهد و تجربیات، اصولا یک فاصله حداقل ۳۰ روزه بین دو حمله وجود دارد؛ به این معنی که بیمار مبتلا به ام اس حداقل ۳۰ روز با هیچ نشانه‌ای از بیماری روبرو نمی‌شود.