اگر به تازگی وارد بازار بورس ایران شده اید، حتما واژه حق تقدم را شنیده اید اما حق تقدم خرید سهام چیست و چگونه آن را بفروشیم؟

قبل از این که به موضوع حق تقدم بپردازیم باید به این نکته اشاره کنیم که شرکت های بورسی معمولا به دلیل گسترش فعالیت های شرکت خود دست به افزایش سرمایه می زنند. چهار مدل افزایش سرمایه وجود دارد:

۱- افزایش سرمایه از محل اندوخته یا انباشته

۲- افزایش سرمایه از محل آورده نقدی و مطالبات حال شده

۳- افزایش سرمایه از محل تجدید ارزیابی دارایی ها

۴- افزایش سرمایه به روش صرف سهام

زمانی که افزایش سرمایه شرکت ها از محل آورده نقدی است به سهامداران آن شرکت حق تقدم خرید سهام تعلق می گیرد. باید در نظر داشته باشید که افزایش سرمایه شرکت های بورسی باعث متوقف شدن آن ها برای مدت زمانی خاص می شود.

اگر شما از آن دسته معامله گران هستید که نوسانات یکی دو روزه سهم ها برایتان مهم است باید با نحوه شناسایی سهم برای نوسان گیری و زمان باز و بسته شدن سهم ها آشنایی کاملی داشته باشید .

حق تقدم سهم چیست؟

زمانی که افزایش سرمایه شرکت ها از محل آورده نقدی ثبت می شود به سهامداران این شرکت ها حق تقدم خرید سهام تعلق می گیرد اما این دقیقا به چه معناست؟

با افزایش سرمایه، در واقع شرکت های بورسی سهام های منتشره خود را افزایش می دهند تا با فروش آن ها منابع مالی مورد نیاز خود را تامین کنند.

فرض کنید که شرکتی با سرمایه ثبتی یک میلیارد تومان قصد دارد تا ۱۰۰ درصد افزایش سرمایه بدهد، یعنی سرمایه خود را به دو میلیارد تومان برساند. برای رسیدن به این سرمایه شرکت باید میزان ۱۰۰۰۰ برگه سهم به ارزش اسمی ۱۰۰ تومان منتشر کرده و به فروش برساند.

زیرا بعد از افزایش سرمایه قیمت سهم کاهش می یابد، صاحبان سهام باید بتوانند درصد مالکیت خود را حفظ کنند. بنابراین شرکت ها این حق را ابتدا برای دارندگان سهام خود در نظر می گیرند و متناسب با میزان سهام افراد و برای حفظ درصد مالکیت آن ها، به سهامداران حق تقدم برای خرید این برگه های سهم اختصاص داده می شود.

جهت دسترسی سریع به اخبار بازار بورس و اطلاع از تحلیل سهم های بورس تهران می توانید به اینجا مراجعه فرمائید.

روش تبدیل حق تقدم به سهم

پس از تصویب افزایش سرمایه، شما باید فرمی به نام «گواهی حق تقدم خرید سهام» که توسط شرکت ها برای سهامداران ارسال می شود را پر کرده و به ازای هر سهم مبلغ ۱۰۰ تومان که معادل ارزش اسمی هر سهم است را به حساب شرکت واریز کنید.

فرض کنید شما ۲۰۰۰ سهم از نمادی را دارید و نماد مذکور ۵۰ درصد افزایش سرمایه می دهد. در این مثال تعداد ۱۰۰۰ سهم به عنوان حق تقدم برای شما در نظر گرفته می شود. در صورتی که مبلغ حق تقدم را در مهلت مقرر، پرداخت کنید، در طی مدت زمان ۳ تا ۶ ماه این حق تقدم به سهام عادی تبدیل می شود.

روش فروش حق تقدم

اگر بعد از افزایش سرمایه تمایل نداشتید که از حق تقدم هایی که به شما تعلق گرفته استفاده کنید، می توانید آن ها را به فروش برسانید.

قیمت حق تقدم ممکن است معادل قیمت سهام منهای ارزش اسمی آن باشد اما به هر حال این عرضه و تقاضاست که قیمت نهایی را تعیین می کند.

نمادهای حق تقدم با حرف «ح» در انتهای نام نماد مشخص می شوند. مثلا حق تقدم نماد «فولاد» با «فولادح» نمایش داده می شود.

این نمادها می توانند مثل سایر سهم ها معامله شوند اما بازه نوسان آن ها معمولا دو برابر نمادهای عادی یعنی ۱۰ درصد است. به این نکته نیز دقت داشته باشید که فروش حق تقدم به این شیوه معمولا طی مدت ۲ ماه صورت می گیرد و سهامدارانی که تمایل دارند می توانند به این طریق حق تقدم خود را بفروشند و افراد جدیدی که در زمان برگزاری مجمع، سهامدار شرکت مذکور نبوده اند، می توانند این حق تقدم ها را خریداری کنند.

افرادی که به این شیوه حق تقدم ها را خریداری کرده اند می توانند دوباره در همین مدت مشخص دو ماهه حق تقدم های خود را به فروش برسانند یا این که مبلغ ارزش اسمی را به حساب شرکت واریز کنند و منتظر بمانند که حق تقدم هایشان به سهام تبدیل شود.

حق تقدم استفاده نشده چیست؟

گاهی افراد تمایلی به شرکت در افزایش سرمایه ندارند. یعنی در طی مدت مشخص شده، آن ها نه مبلغ ارزش اسمی را به حساب شرکت واریز می کنند و نه به شیوه ای که پیش تر اشاره کردیم حق تقدم های خود را می فروشند.

به این حق تقدم ها در اصطلاح «حق تقدم های استفاده نشده» می گویند. در این صورت شرکت ها با نشر آگهی به حراج حق تقدم های استفاده نشده می پردازند. بعد از فروش حق تقدم ها، شرکت ها مقادیری را به عنوان کارمزد از حق تقدم های فروخته شده کم می کنند و باقی آن را به حساب سهامداران واریز می کنند.

تفاوتی که در این نوع فروش حق تقدم با نوعی که پیشتر گفتیم، وجود دارد در این است که اگر شما در این زمان دست به خرید حق تقدم بزنید، دیگر نمی توانید آن را بفروشید و معمولا مبلغ ارزش اسمی به صورت اتوماتیک از حسابی که نزد کارگزاری دارید، از حساب تان کم می شود.

در پایان

در این مقاله به این نکته اشاره کردیم که حق تقدم خرید سهام چیست و چگونه آن را بفروشیم؟ حق تقدم در واقع به کسانی تعلق می گیرد که در زمان برگزاری مجمع، سهامدار آن شرکت بوده اند.

بعد از تصویب افزایش سرمایه، دو راه پیش روی شماست، یا این که مبلغ ارزش اسمی مربوط به هر حق تقدم را پرداخت کنید و یا این که در طی مدت دو ماهه ای که از قبل مشخص می شود، حق تقدم های خود را به فروش برسانید.

اگر هیچ یک از این دو کار را انجام ندهید، شرکت های بورسی پس از اتمام مهلت مقرر، حق تقدم های استفاده نشده را می فروشند و پس از کسر مبلغی به عنوان کارمزد، باقی آن را به حساب تان واریز می کنند.

برای این که به شکلی جامع با مفاهیمی که در بازار بورس ایران وجود دارد آشنا بشوید، بهتر است راهنمای کامل آموزش بورس ایران را از سایت www.amoozesh-boors.com مطالعه کنید تا بتوانید با زیر و بم این بازار آشنا شده و فرصت های پرسود را شناسایی کنید.