ما نزدیک به یک سوم از عمرمان را در خواب سپری می‌کنیم و چه یادمان باشد و چه نه، همه‌ی ما هر شب خواب می‌بینیم. اما جالب‌تر از این‌ها آن است که خواب‌های ما معنایی دارند که ما فقط اندکی از آن را متوجه می‌شویم.

با چند حقیقت علمی درباره‌ی خواب و رویا همراه باشید.

۱- خواب‌های بد از ما در زندگی واقعی محافظت می‌کنند

بیشتر ما تجربه‌ی دیدن خواب‌های بد را داشته ایم و این خواب‌ها شاید ترسناک به نظر برسند، اما یک وجه مثبت هم دارند. محققان ادعا می‌کنند تجربه‌ی ترس و وحشت در خواب می‌تواند واقعاً به مواجهه با ترس در زمان بیداری کمک کند.

خواب‌های بد توانایی مغز در پاسخ به خطراتی که در زندگی واقعی وجود دارد و تجربیات هراس آور را بیشتر می‌کند. با این حال، خواب‌هایی که بیش از حد ترسناک هستند و باعث وارد شدن ضربه‌ی روحی می‌شوند، دیگر فایده‌ای ندارند و می‌توانند واقعاً اثر بدی داشته باشند که تا بعد از بیداری هم ادامه پیدا کند.

۲- بیشتر عضلات در مرحله‌ی خواب REM فلج می‌شوند

در مرحله‌ی خواب عمیق REM (خواب همراه با حرکات سریع چشم)، یعنی همان مرحله‌ای از خواب که بیشتر خواب‌هایی که می‌بینیم در آن رخ می‌دهند، چشمان ما به حرکت ادامه می‌دهند، اما عضلات مان از کار می‌افتند. طبق تحقیقات، یک دسته سلول خاص در مغز ما به نام نورون‌های حرکتی جلوی حرکت ماهیچه‌های ما را در خواب می‌گیرند تا یک وقت به خودمان صدمه نزدیم.

۳- خواب دیدن خلاقیت و مهارت حل مسأله را رشد می‌دهد

خیلی‌ها در خواب‌های خود به کشف‌های مهمی رسیده اند. آن ایده چه علمی بوده باشد، چه هنری، چه داستانی و چه سینمایی، این را با اطمینان می‌دانیم که از خواب‌های خود می‌توانیم به یک گنج واقعی دست یابیم و در پس آن هم یک دلیل علمی کاملاً منطقی وجود دارد.

وقتی خواب می‌بینیم مغز ما در وضعیت نوروفیزیولوژیک متفاوتی قرار می‌گیرد که به آن اجازه می‌دهد مهارت بیشتری در حل مسأله و پیدا کردن راه حل برای چیز‌هایی پیدا کند که در بیداری ذهن ما را به خود مشغول می‌کنند. در این حالت، فعالیت مغزی مان بیشتر می‌شود، امری که باعث می‌شود مغز آمادگی بیشتری برای رسیدن به راه حل‌های خلاقانه پیدا کند.

۴- تا ۹۵ درصد خواب هایمان را فراموش می‌کنیم

همه‌ی ما می‌دانیم که بعد از بیدار شدن، چقدر به خاطر آوردن خواب شب قبل می‌تواند سخت باشد، چه برسد به خواب‌هایی که هفته ها، ماه‌ها یا سال‌ها از آن‌ها می‌گذرد. در حقیقت، ما ۹۵ درصد خواب هایمان را فراموش می‌کنیم و این به خاطر آن است که تغییراتی که هنگام خواب در مغز ما رخ می‌دهد به فرآیند پردازش اطلاعاتی که برای ذخیره و ایجاد خاطره لازم است، کمک نمی‌کند.

اسکن مغزی افراد در هنگام خواب نشان داده همان قسمتی از مغز که نقشی اساسی در خاطره سازی و در لوب پیشانی مغز قرار دارد، در مرحله‌ی خواب REM غیرفعال می‌شود؛ و با توجه به اینکه این همان مرحله‌ای که خواب‌ها رخ می‌دهند، واضح است که چرا نمی‌توانیم بعد از بیدار شدن خواب هایمان را به خاطر آوریم.

۵- هر کسی خواب رنگی نمی‌بیند

شاید عجیب به نظر برسد، اما هر کسی نمی‌تواند خواب رنگی ببیند. قدمت این پدیده به دهه‌ی ۱۹۴۰ میلادی برمی گردد، زمانی که از قرار معلوم بسیاری از مردم از سیاه و سفید بودن خواب‌های خود خبر دادند. امروزه، تحقیقات نشان می‌دهد این مسأله مربوط به سیاه و سفید بودن رسانه‌ها در آن دوره بوده، چون در آن زمان تلویزیون رنگی هنوز اختراع نشده بود.

۶- نابینا‌ها هم می‌توانند خواب‌های تصویری ببینند

کسانی که نابینای مادرزاد هستند می‌توانند در خواب‌های خود تجربیات تصویری داشته باشند، چون همان فعالیت الکتریکی مغزی‌ای را دارند که در افراد بینا وجود دارد. آن‌ها گرچه در خواب هایشان از حس بینایی برخوردارند، اما قادر به توصیف این تجربه و توضیح حس آن نیستند، چون تجربه‌ی بینایی را در زندگی شان نداشته اند.

با این حال، افراد نابینایی که با قدرت بینایی متولد، اما بعداً نابینا شدند می‌توانند خواب‌های تصویری را تجربه کنند. خواب‌ها از خاطرات به وجود می‌آیند به همین دلیل کسانی که نابینای مادرزاد نیستند می‌توانند به لطف مدار‌های مغزی‌ای که قبل از نابینا شدن شان شکل گرفته بود، خواب‌های تصویری ببینند.

۷- احتمالاً در خواب نمی‌توانید مطالعه کنید

وقتی چیزی می‌خوانیم، همان وقت سمت راست مغزمان در فعال‌ترین حالت خود قرار دارد و این دقیقاً همان سمتی از مغز است که وقتی خواب می‌بینیم فعالیتی ندارد. در حقیقت، وقتی خواب می‌بینیم، تمامی آن بخش از مغز که مسئولیت زبان، خواندن، نوشتن و صحبت کردن را برعهده دارد، فعالیت کمتری دارد.

اما این قاعده استثناء هم دارد و بعضی افراد می‌توانند در خواب هایشان بخوانند. با این حال، این تنها در مورد عده‌ی قلیلی از افراد صدق می‌کند – معمولاً کسانی که بیش از بقیه به زبان و نوشتن فکر می‌کنند، مانند نویسندگان و شاعران.

۸- ما تنها چهره‌هایی را در خواب هایمان می‌بینیم که قبلاً در زندگی واقعی با آن‌ها رو به رو شدیم

فرقی نمی‌کند واقعاً یادتان باشد یا نه، اما شما فقط چهره‌هایی را در خواب می‌بینید که در گذشته با آن‌ها مواجه شده اید. خواب‌های ما برگرفته از تجربیات ما در زندگی واقعی هستند، به همین دلیل چهره‌هایی که در خواب هایتان می‌بینید نتیجه‌ی برداشت شما از تجربه‌های واقعی‌ای است که تا پیش از این داشته اید.

۹- می‌توانید خواب هایتان را کنترل کنید

در خواب‌های شفاف می‌توانید به معنای واقعی کلمه به خواب دیدن تان واقف باشید و بنابراین کنترل خواب هایتان را در دست بگیرید. این نوع خواب دیدن با هوشیاری بالاتر مغزی مرتبط است، و کسانی که تجربه‌ی رویای شفاف را داشته اند، ادعا می‌کنند در خواب متوجه بودند که در حال خواب دیدن هستند.