دي‌ماه سال گذشته بود که لايحه حذف چهار صفر از پول ملي، از سوي بانک مرکزي تقديم دولت شد؛ اما همچون سال‌هاي ۷۲ و ۸۶ بار ديگر اين موضوع مسکوت ماند تا اينکه (۲۷ فروردين) سال‌جاري دفتر پايگاه اطلاع‌رساني هيئت دولت اعلام کرد، حذف چهار صفر از پول ملي در کميسيون اقتصادي هيئت دولت بررسي خواهد شد. اين موضوع به‌سرعت فضاي رسانه‌اي به خود گرفت و اماواگرهاي زيادي را از سوي کارشناسان به دنبال داشت. به همين دليل با جمشيد پژويان اقتصاددان و استاد دانشگاه علامه طباطبايي دراين‌باره به گفت‌وگو نشستيم تا به بررسي اين موضوع بپردازيم.
*به‌عنوان اولين سؤال بفرماييد که صفرهاي زياد در اسکناس يا پول ملي چه مشکلاتي را ايجاد خواهد کرد؟
پول ملي در برخي از کشورها داراي ۷تا۸ صفر بوده‌اند يا هستند. اين موضوع باعث وجود مشکلاتي در ردوبدل کردن وجه نقد يا شمارش پول مي‌شد. اما فراموش نکنيم اين اتفاق‌ها زماني بيشتر رخ مي‌داد که رايانه‌ها يا ماشين‌حساب‌ها حافظه‌اي به وسعت امروز نداشتند؛ به همين دليل در حساب‌هاي ملي و محاسبات حسابداري و بانکي با دشواري‌هاي زيادي روبه‌رو مي‌شدند ازاين‌رو ۳ يا ۴ صفر را از پيش روي رقم اسکناس حذف مي‌کردند. اغلب اين اتفاق در کشورهايي که تورم زياد داشته‌اند رخ‌داده است.
*اين اقدام هزينه‌بر خواهد بود؟
مسلماً حذف صفر يا هر تصميمي براي پول ملي هزينه‌هاي زيادي خواهد داشت چراکه بايد يک‌باره به مقدار کامل اسکناس و نقدينگي که در جامعه وجود دارد مجدداً پول چاپ شود بالطبع هزينه آن‌هم بالا خواهد بود.
*چه افراد يا گروهي با حذف صفر از پول ملي، متضرر خواهند شد؟
در کشورهايي به سبک کشور ما با وسعت پهناور و دارا بودن روستاها و شهرهاي پراکنده، اين اخبار و اطلاعات ممکن است به بسياري از کساني که ييلاق و قشلاق مي‌کنند يا ساکن در روستاهاي کوچک هستند به ‌خوبي مخابره نشود و چون بسياري از اين افراد مبلغي از اسکناس‌ها را در منزل پس‌انداز مي‌کنند و زمان تعويض اسکناس که فرابرسد اين افراد متضرر خواهند شد چراکه اسکناس آنها فاقد اعتبار مي‌شود.
*حذف صفر از پول ملي تا چه اندازه موجب کاهش تورم خواهد شد؟
نکته مهم اين است که در تصور برخي افراد به ‌طور بسيار ناآگاه اين تفکر وجود دارد که گمان مي‌کنند برداشتن اين صفرها از پول کشور بر کاهش تورم تأثيرگذار است؛ درصورتي‌که اين منطق کاملاً بيهوده است و به‌ هيچ ‌عنوان ربطي به تورم ندارد. اسکناس‌هاي ما چه ۱۰۰ صفر داشته باشد چه يك صفر تأثيري در قدرت خريد مردم ندارند. به بيان ساده‌تر بايد گفت اجناس در حال حاضر با اسکناس‌هاي خريداري مي‌شوند که صفر بيشتري دارند و بعدازاين حذف، باز مردم همان کالاها را به همان قيمت خريداري مي‌کنند اما با صفر کمتر. فرض کنيد قيمت کالايي ۱/۳۰۰/۰۰۰ ريال باشد با حذف صفر تغييري در قيمت آن کالا رخ نداده است و مردم بايد آن را ۱۳۰تومان خريداري کنند. درمجموع تعداد صفرهايي که حذف مي‌شوند تأثيري در ارزش واقعي اسکناس نخواهد داشت.
* با توجه به مواردي که اشاره کرديد؛ معتقد هستيد حذف اين صفرها عملاً بي‌فايده است؟
به اعتقاد من تنها فايده اين کار در عمليات حسابداري، ردوبدل پول و محاسبات دقيق‌تر است. در کشور ما که بزرگ‌ترين اسکناس ۱۰ هزارتوماني و از طرفي ظاهر چک‌پول‌ها هم متفاوت است پس مشکلي در ردوبدل کردن پول‌ها نداريم.
*برخي کارشناسان حوزه اقتصاد معتقدند اگر همراه با اصلاح زيرساخت‌هاي اقتصادي حذف صفر از پول ملي صورت گيرد به نمونه مشابه که کشور ترکيه است نزديک خواهيم شد که با اقدامي مشابه در کاهش تورم توانست تأثيرگذار باشد. نظر شما دراين‌باره چيست؟
باز هم تأکيد مي‌کنم حذف صفر هيچ ربطي به کاهش تورم و اين موضوعات ندارد. اقتصاد واقعي کشور، توليدات آن است که توان اقتصادي را نشان مي‌دهد و چه يک اسکناس با ۱۰۰ صفر چه با ۱ صفر تأثيري در قدرت خريد مردم ندارد. کشورهايي که دچار چنين مشکلاتي بودند مثل آلمان در قبل از جنگ جهاني دوم يا برزيل يا ترکيه تعداد صفر در پول ملي آنها بسيار زياد بود درنتيجه هنگام محاسبات دچار مشکلات مي‌شدند و اين اقدام در کشور آنها تأثيرگذار بوده است. اما در حال حاضر در کشور ما احتياجي به اين کار نيست. امروز اغلب مردم باکارت پول خريد مي‌کنند و نقدينگي در جامعه کم است به همين دليل ضرورتي دراين‌باره ديده نمي‌شود و همواره حذف صفر از پول ملي در بخش توليد و توليد ناخالص ملي بي‌تأثير است.