محسن حاجی میرزایی، وزیر آموزش و پرورش با روزنامه اعتماد به گفت‌وگو نشسته است. محورهای مهم این گفت‌وگو در ادامه از نظرتان می‌گذرد.

تحت هیچ فشاری نیستم

– من واقعا تحت هیچ فشاری نیستم و اصلا هم خودم را محافظه‌کار نمی‌دانم و همچنین نمی‌دانم کسانی که گفته‌اند، تحت چه فشارهایی بوده‌اند. نظام تعلیم و تربیت بزرگ‌ترین فرصت آینده‌سازی کشور است. شاید بیشترین امیدها برای داشتن یک جامعه متفاوت در گروی یک نظام آموزش و پرورش خوشفکر و خلاق و توانمند و سازنده است.

– نمی‌خواهم بگویم خارج از آموزش و پرورش مسائل و مشکلاتی وجود ندارد، اما هر کسی که در اینجا قبول مسوولیت می‌کند باید این مسائل را بپذیرد و برای حلش اهتمام کند. ما تا زمانی که در انتظار باشیم که بیرون یک اتفاقاتی بیفتد تا ما یک اتفاقات دیگری را رقم بزنیم، یا بگوییم ما این‌گونه هستیم چون در بیرون کارها آن‌طور که ما فکر می‌کنیم انجام نمی‌شود، به نظرم گزاره درستی نیست.

– ما مشکلات متعددی داریم و ما هستیم که باید آنها را پیگیری و حل و فصل کنیم. لذا من نمی‌دانم دوستانی که قبل از من بودند تحت چه فشارهایی بودند اما من هیچ فشاری را حس نکردم.

هیچ امتیاز ویژه‌ای در اختیار هیچ‌ کسی قرار نمی‌دهیم

هیچ امتیاز ویژه‌ای در اختیار هیچ‌ کسی قرار نمی‌دهیم. برای شرکت کردن در آموزش و پرورش همه باید در یک آزمون شرکت کنند و اگر در آن آزمون موفق شدند، می‌توانند مشغول به کار شوند. طلبه‌ها و روحانیونی که علاقمند هستند هم می‌توانند شرکت کنند. بحث ما این است، که بعضی از طلبه‌ها با سطح دو یا سه بتوانند در آزمون یک‌سری از دروس شرکت کنند. قبل از دوره من تصمیم‌گیری شده است و ما گفتیم در صورتی که دروس تخصصی مرتبط را گذرانده باشند، می‌توانند. الان سرفصل‌های دروس در حوزه تغییرات جدی کرده و اگر کسی می‌خواهد علوم اجتماعی درس بدهد باید واحدهای علوم اجتماعی را گذرانده باشد. اگر در آزمون کسی رتبه بالاتری از آنها بیاورد، آن فرد قبول می‌شود. یعنی ما هیچ امتیاز ویژه‌ای در اختیار کسی قرار نداده‌ایم.

از همکاری با حوزه علمیه استقبال هم می‌کنیم

ما در تربیت دانش آموزان باید به‌ تفاوت‌های فردی توجه کنیم. از جمله تفاوت‌های فردی، تفاوت در جنسیت دختران و پسران است که هر کدام علاوه بر نیازهای مشترک، اقتضائات و نیازهای متفاوت دارند. ما از ظرفیت تخصصی حوزه‌‌های علمیه از جمله حوزه علمیه خواهران، جامعه‌الزهرا و سایر بخش‌های تخصصی حوزوی برای شناسایی و پاسخگویی به این نیازها و اقتضائات بهره‌مند می‌شویم و آقای حاجیان‌زاده هم به همین امر مهم و راهبردی در موضوع تربیت توجه کرده‌اند.

ما در سند تحول شش ساحت تربیتی داریم؛ یک ساحتش ساحت اعتقادی، اخلاقی و عبادی است. یک ساحتش ساحت اقتصادی و حرفه‌ای است، یک ساحت علم و فناوری است، یک ساحت هنری و زیبایی‌شناختی است، یک ساحت سیاسی و اجتماعی است و یک ساحت زیستی و بدنی. در مورد این ساحت‌های مختلف کارهای متنوعی دارد انجام می‌شود. ما با همه نهادها همکاری داریم اما همکاری‌های‌مان در یک قالب مشخص و منظمی است که انجام می‌شود. مثلا ممکن است در تدوین کتب دینی و اعتقادی و در تربیت معلمان دینی حوزه به ما کمک کند. اینها حوزه‌های مشترک همکاری‌های ما و حوزه است که ما از آن استقبال هم می‌کنیم و این رویه متعارفی طی سال‌های گذشته بوده و منطقی است.

آموزش و پرورش خوشبختانه بر خلاف بسیاری از دستگاه‌ها یک سند دارد. این میثاق مشترک همه کسانی است که آمده‌اند؛ یعنی نه تنها وزرایی که در زمان آقای روحانی آمده‌اند، بلکه وزیرانی که در زمان آقای احمدی‌نژاد بودند.

این موضوعی است که شورای عالی انقلاب فرهنگی به عنوان یک نهاد فرادستی تصویب کرده، خود آموزش و پرورشی‌ها در آن سهیم بودند، تولید کردند، در شورای عالی آموزش و پرورش تصویب کردند و رهبری تایید کردند و یک مجموعه راهنمای خیلی خوبی است. حالا اینکه هر یک از وزرا چقدر توفیق داشته‌اند که این را خوب بفهمند و اجرایی کنند، می‌تواند بررسی شود. ممکن است وزیران از این حیث با هم مقایسه شوند. همه مصمم بوده‌اند که این کار را بکنند، من اطمینان پیدا کرده‌ام که همه می‌خواستند این کار اجرایی شود اما به نظرم امروز اگر بررسی کنیم عملکرد برخی‌ها در این مورد قابل نقد است و برخی‌ها موفق‌تر بوده‌اند.

اگر نهادهای ما ناکارآمد هستند به دلیل آموزش و پرورش است

من هم سند را تاکید می‌کنم هم اینکه آقای دکتر روحانی یکی از نقاطی که تلاش می‌کند تا توجه بدهد این است که باید تلقی هزینه‌ای از آموزش و پرورش را کنار بگذاریم و آن را تبدیل کنیم به تلقی سرمایه‌گذاری. این به نظرم هم جزو تاکیداتی است که رهبری داشتند و هم ایشان. فرهنگ ما محصول آموزش و پرورش است؛ چه خوب کار کند و چه بد. آینده ما را آموزش و پرورش می‌سازد؛ چه آینده خوبی بسازد و چه آینده بد، همه‌اش را آموزش و پرورش می‌سازد. بیش از سد و کارخانه و همه نهادها اینجا آینده را می‌سازد و به همین دلیل زیربنایی‌ترین هزینه‌ای است که در کشور انجام می‌شود. حالا اگر همه مراقبت کنند که آنچه می‌سازد خوب باشد نتیجه‌اش فرهنگ بالنده است.

امروز ما هم محصول آموزش و پرورش دیروز است اگر نهادهای ما ناکارآمد هستند به دلیل آموزش و پرورش است. اگر اقتصاد آن‌طور که می‌خواهیم رشد نمی‌کند محصول آموزش و پرورش است. این البته جدا از تاثیرات بیرونی است چون آنها دخیل هستند اما اگر درون توانمند و قوی باشد راحت‌تر می‌تواند این تنش‌های بیرونی را مدیریت کند.

محور دیگری که مورد تاکید و تصریح رییس محترم جمهور بود، توسعه مهارت‌آموزی است و انتقال از دانش محوری به فهم محوری و مهارت محوری که در این خصوص هم گام‌هایی هم از تدوین برنامه درسی ملی و هم در اجرای طرح‌هایی از قبیل هر دانش‌آموز یک مهارت پیگیری می شود.

یک ایده‌ای تحت عنوان برون‌سپاری در قانون آمده که آموزش و پرورش می‌تواند در مناطقی که معلم ندارد، خرید خدمت بکند. یک رویکرد و رویه‌ای بود که در زمان آقای دکتر فانی هم یک اطلاعاتی به دولت داده شد که ما می‌توانیم با هزینه خیلی کمتر، کیفیت بهتری را در آموزش ایجاد کنیم. به همین دو دلیل بود که آقای دکتر روحانی استقبال کرد که مثلا اگر ما به ازای هر دانش‌آموز ۳ میلیون تومان خرج می‌کنیم، اگر کسی همین آموزش را بدهد و یک میلیون تومان خرج شود و کیفیت هم حفظ می‌شود؛ خب ترجیح بر آن است. این ناقض نگاه سرمایه‌گذاری نیست، می‌گوید بهره‌وری منابع را بالاتر ببرد.

من امروز اعتقادم این است که این رویکرد با مشکلات جدی همراه است. یعنی در عمل ظرافت‌ها و پیچیدگی‌هایی داشته است. بله در عمل بین آن ایده‌ای که روز اول شکل گرفت با آنچه در عمل انجام شد فاصله‌ ایجاد شد و ما امسال خیلی از آن را اصلاح کردیم اما باز هم مشکل دارد.