محمدعلی دهقان دهنوی، رییس سازمان بورس و اوراق بهادار، در گفت و گویی رادیویی، بازارسرمایه را به عنوان یکی از ارکان اصلی تامین مالی در اقتصاد دانست و گفت: از آنجاییکه یکی از مشکلات اقتصادی موجود، کمبود سرمایه‌گذاری است، مهمترین محلی که می‌تواند این مشکل را برطرف کند بازارسرمایه است. در حال حاضر تامین مالی در بازارسرمایه از راه‌های مختلفی مانند عرضه اولیه، افزایش سرمایه و … انجام پذیر است و از این رو نقشی که بازار سرمایه در اقتصاد داشته با نقش سیستم بانکی برابری می‌کند.

رییس سازمان بورس اضافه کرد: این در حالیست که سیستم بانکی تسهیلات بیشتری در این خصوص پرداخت کرده، اما بخش عمده این تسهیلات سرمایه در گردش است که البته این روش در بازار سرمایه هم در شکل‌های دیگری انجام می‌شود، اما بانک‌ها به طرح‌های توسعه‌ای نیز تسهیلات پرداخت کرده‌اند، با این حال رقم ارائه تسهیلاتشان تفاوت زیادی با میزان ارائه تسهیلات توسط بازارسرمایه ندارد.

گام‌های بزرگ بازارسرمایه در سال ۹۹

وی تصریح کرد: در حال حاضر بازارسرمایه با حضور پرشور مردم وسعت پیدا کرده است. در نظر داشته باشید که دعوت مردم به بازارسرمایه از این حیث است که این بازار در اقتصاد نقش ایفا می‌کند و حضور افراد در این بازار با رعایت الفبای مدیریت ریسک و نگاه بلند مدت منجر به بازدهی مناسب برای سرمایه گذاران و نیز رشد اقتصادی می‌شود؛ بنابراین دعوت مردم به بازارسرمایه همیشه باید وجود داشته باشد. از طرفی دیگر ضروری است تا در آموزش و فرهنگسازی همچنین ترویج روش‌های حضور غیرمستقیم در بورس تلاش بیشتری داشته باشیم.

دهقان دهنوی تاکید کرد: سازمان بورس و اوراق بهادار در تلاش است تا روز‌های بهتری برای بورس رقم بخورد. اتفاقات سال ۱۳۹۹ را باید به اجزای مختلفی تقسیم بندی و به طور مجزا بررسی کرد، زیرا در غیر این صورت ممکن است دچار خطای تحلیل شویم.

وی در ادامه افزود: برخی از این اتفاقات ناشی از تلاطم متغیر‌های کلان اقتصادی است. بازار‌های دارایی مانند ارز، طلا، سهام و … همگی به یکدیگر متصل هستند و نمی‌توان آن‌ها را به طور جداگانه بررسی کرد. از طرفی موضوع انتظارات عامل موثری بر تغییرات قیمتی هستند که باید مورد توجه قرار بگیرند؛ بنابراین باید توجه داشت که تمام بازار‌ها از تلاطم‌ها دچار آسیب شده اند و این موضوع تنها به بازارسرمایه مربوط نمی‌شود.

رییس سازمان بورس و اوراق بهادار، با اشاره به اینکه برای بررسی دقیق‌تر اتفاقات رقم خورده در بازار سرمایه، باید این بازار را به دو دوره صعودی و نزولی، تقسیم کنیم، گفت: نخستین دوره مربوط به زمانی است که شاخص از یک دوره حدودا ۵۰۰ هزار واحد (در ابتدای سال) تا رقم بالای دو میلیون در اواسط مرداد ماه افزایش پیدا کرد و در ادامه با دوره نزول شاخص مواجه بودیم که البته با فراز و نشیب‌هایی تا این لحظه رو به رو بوده است.

علل جذب مردم به بازارسرمایه 

وی در تشریح علل جذب بیشتر مردم به این بازار بیان کرد: در ابتدای سال مردم وارد بازارسرمایه شدند، که در این میان حتما دعوت‌ها به این بازار نقش داشته است. نکته دیگر اینکه با در نظر گرفتن روند صعودی قیمت ارز، متوجه شدند که دارایی‌هایی که در سهام وجود دارد حتما نسبت به این قیمت دارای عکس العمل خواهند بود و از این رو فرصت سودآوری در این بازار وجود خواهد داشت؛ بنابراین سرمایه‌گذاران به دنبال بازاری برای حفظ ارزش دارایی‌هایشان بودند و از این رو به سمت بازارسرمایه حرکت کردند.

دهقان دهنوی توضیح داد: در ماه‌های ابتدایی اقبال بازارسرمایه، سازمان بورس تلاش کرد تا با تمهیداتی از جمله عرضه بیشتر سهام، عطش سرمایه گذاران در این حوزه برطرف شود. به طوریکه دولت به فروش سهام خود اقدام کرد و در این راستا شرکت‌های دولتی را موظف کرد تا سهام شناور خود را افزایش دهند؛ همچنین سازمان بورس به حقوقی‌های بازار فشار آورد تا سهام بیشتری را به فروش برسانند و از این طریق بازار به تعادل لازم برسد.

وی گفت: نوسانات اقتصادی تاثیر خود را بر روی شاخص گذاشته اند، ولی بازار‌های دیگر بخشی از این نوسانات را احیا کرده و به حالت طبیعی خود بازگشته اند، اما این اتفاق در بازارسرمایه هنوز به اندازه بازار‌های دارایی دیگر بازگشت نداشته است. در این خصوص نظرات کارشناسان و تحلیلگران یاری‌رسان بازارسرمایه در بازگشت بیشتر به شرایط مطلوب است.

رییس سازمان بورس ایجاد برخی بخش بندی‌ها مانند (حقوقی- حقیقی ها) در بازارسرمایه را به زیان بازار دانست و در ادامه گفت: تخلفات همیشه در بازار سرمایه وجود داشته است. به نظر من برخورد با متخلفان نقش اساسی در احیا و تقویت اعتماد مردم به بازارسرمایه دارد و سازمان بورس این مهم را با قدرت دنبال می‌کند.

سامانه دیده بان، سامانه‌ای برای دریافت شکایات و تخلفات

رییس سازمان بورس و اوراق بهادار با تاکید بر اینکه باید با متخلفان برخورد شود، تصریح کرد: سامانه دیده بان توسط سازمان بورس راه اندازی شده و گزارش‌های مردمی را دریافت می‌کند. در عین حال، سازمان نیز نظارت‌های دقیق و مستمری را در دستور کار دارد که بسته به نوع تخلف، برخورد مناسب صورت می‌گیرد. تذکر، درج در پرونده و جبران از طریق عدالت ترمیمی از جمله روش‌های برخوردی هستند.

وی ادامه داد: اما گاهی تخلف بزرگی روی می‌دهد و سازمان بورس به عنوان ضابط قضایی و گاهی به عنوان شاکی پیگیر موضوع می‌شود و در این مسیر همکاری خوبی بین دستگاه قضایی و سازمان بورس برقرار است.

زیرساخت‌ها در حال توسعه

دهقان دهنوی با اشاره به اینکه در سال ۹۹ شاهد حضور طیف وسیعی از سرمایه گذاران و حجم بالایی از معاملات در بازارسرمایه بودیم، ابراز داشت: برخی از زیرساخت‌ها و ساختار‌های بازار سرمایه آمادگی پذیرش این حجم از نقدینگی را نداشت و از همین رو، گاهی مشکلاتی را در سامانه معاملات شاهد بودیم. اما هم اکنون با اتکا به دانش و توان داخلی مشکلات برطرف شده و زیرساخت‌ها نیز در حال توسعه است.

رییس سازمان بورس و اوراق بهادار ادامه داد: در عین حال مقرر شده تا علاوه بر ارتقای ساختار سازمان بورس، سیستم‌های هوشمند کشف تخلف نیز در بازار راه اندازی شوند.

وی تاکید کرد: به رغم افزایش ضریب نفوذ بازار سرمایه، نباید فراموش کنیم که بورس بازاری تخصصی و مبتنی بر دانش است، از همین رو، همگان باید به خوبی نقش خود را ایفا کنند تا اعتماد به بازار سرمایه خدشه دار نشود.

دهقان دهنوی تقویت نظارت، شفاف شدن گزارش دهی شرکت‌ها و اطلاع رسانی دقیق‌تر را لازمه این امر دانست و افزود: سازمان بورس طرح حمایت از سهام داران با پرتفوی زیر ۱۰ میلیون تومان را در دستور کار قرار داده است. در عین حال، باید روش‌های سرمایه گذاری غیرمستقیم و بلندمدت ترویج شوند. برخی از صندوق‌های سرمایه گذاری طی ۱۰ سال بین ۵۰ تا ۷۰ درصد بازدهی نصیب سرمایه گذاران خود کرده اند.

نگاهی به پرونده سهام عدالت

رییس سازمان بورس و اوراق بهادار به وضعیت سهام عدالت اشاره کرد و گفت: پرتفوی سهام عدالت شامل شرکت‌های بزرگ و قدرتمند در بازار سرمایه است. همچنین شرکت‌های سرمایه گذاری استانی تحت نظارت سازمان بورس فعالیت می‌کنند. شرکت‌های سرمایه پذیر با برگزاری مجامع، سیاست‌های تقسیم سود خود را اعلام کردند و برخی تمامی منابع و برخی دیگر بخشی از منابع خود را به صورت سود تقسیم خواهند کرد.

وی در خصوص سیاست تقسیم سود تا پایان سال بیان داشت: تقسیم سود سهام عدالت از دو بخش در حال بررسی است. بخش اول در سمات است که اطلاعات سهامداران پالایش شده است و کسانی که سهام خود را فروختند سودی به آن‌ها تعلق نخواهد گرفت، اما آن دسته که این سهم را خریداری کردند شامل سود خواهند شد.

دهقان دهنوی افزود: اطلاعات در سمات در حال آماده سازی است و تا پایان سال تعیین تکلیف می‌شود. اما بخش دوم بر عهده شرکت‌های سرمایه پذیر است که باید سود تقسیمی را به شرکت سمات واریز کنند تا بین مردم توزیع شود. این فرآیند در حال بررسی است و تلاش بر این است که در بهترین حالت تمامی ۲۰۰ هزار تومان و در حالت‌های بعدی بخشی از این ۲۰۰ هزار تومان تا قبل از پایان سال به سهامداران اعطا شود.

رئیس سازمان بورس در ادامه خاطرنشان کرد: به تمامی سهامداران سهام عدالت که یک برگه سهام ۵۰۰ هزار تومانی داشته باشند ۲۰۰ هزار تومان سود تعلق می‌گیرد به این ترتیب هر فردی دارای دو برگ سهام ۵۰۰ هزار تومانی باشد ۴۰۰ هزار تومان سود کسب خواهد کرد.

بررسی نتایج اجرای دامنه نامتقارن در جلسه آتی شورای عالی بورس

وی در خصوص رفع محدودیت‌ها شامل دامنه نوسان نامتقارن گفت: همزمان با اعلام دامنه نوسان نامتقارن محدود بودن زمان اجرای این تصمیم را اعلام کردیم. در حال حاضر، حفظ آرامش بازار در اولویت است و تلاش می‌کنیم یک راه حل جامع آماده کنیم تا بتوانیم در وضعیت با ثبات تری سیاست‌های جدید را پیگیری کنیم؛ بنابراین پس از اخذ فیدبک‌های مورد نظر در این خصوص در شورای عالی بورس نسبت به تصمیمات جدید، بررسی‌های لازم صورت خواهد گرفت. ضمن این که یک تصمیم، یک راه حل تمام عیار نیست و معایب و مزایایی دارد که باید مزایای آن بیشتر باشد.

سخنگوی شورای عالی بورس در خصوص باز گذاشتن دامنه نوسان گفت: دامنه نوسان ابزار کنترل هیجان بازار است لذا در صورتی که به فضای تحلیلی نزدیک‌تر شویم و احساس شود که تصمیم گیری‌ها بر اساس تحلیل صورت می‌پذیرد، دامنه نوسان می‌تواند بازتر شود. اما هر چقدر احساس کنیم هیجان و نااطمینانی بر بازار قالب است و چشم انداز بازار روشن نیست، از ابزار‌های کنترلی استفاده خواهد شد.

وی در خصوص نقش قانون گذاری سازمان بورس افزود: سازمان بورس در واقع تنظیم گر و ناظر است و این مجلس شورای اسلامی است که قانون گذاری می‌کند. لذا، بر اساس وظایف سازمان بورس، وضع مقررات و نظارت بر آن بر عهده سازمان بورس است. به این ترتیب سازمان بورس در اجرا دخالتی ندارد تنها بخشی از اجرا که مربوط به زیرساخت‌های بازار سرمایه است برعهده شرکت‌های تحت نظارت سازمان بورس است که آن هم در آینده‌ای نزدیک به نهاد‌های دیگر واگذار می‌شود.

دهقان دهنوی ادامه داد: دو نقش تنظیم گری و نظارت نمی‌تواند از هم جدا باشد مانند بانک مرکزی که هم نهاد تنظیم گر است و آیین نامه صادر می‌کند و هم بر آن نظارت می‌کند.

رییس سازمان بورس و اوراق بهادار در خصوص استقلال سازمان بورس از بدنه دولت اشاره داشت: سازمان بورس هم اکنون نهادی مستقل از دولت محسوب می‌شود. نقش سازمان بورس نقش نظارت بر بازاری است که قواعد شفافی دارد. در این بازار همه می‌توانند طرف عرضه و تقاضا قرار بگیرند. به این ترتیب دولت به دو صورت در بازار سرمایه می‌تواند نقش آفرینی کند.

وی تاکید کرد: نقش اول به صورت نقش فروشنده یا خریدار است که در این نقش دولت باید تمامی ضوابط را رعایت کند و مسئولیت پذیری یک ناشر را در بازار سرمایه داشته باشد. نقش دوم به صورت حامی است که به توسعه بازار کمک میکند.

سخنگوی شورای عالی بورس در پایان با اشاره به مقایسه بازار اوراق بدهی و بازار سهام بیان داشت: بازار اوراق بدهی همیشه در کنار بازار سهام بوده است. اما چیزی که در این میان مهم است این است که در واقع تنظیم کننده ارتباط این دو، نرخ سود است و تنظیم گری نرخ سود در دست بانک مرکزی است. خواسته بازار سرمایه از بانک مرکزی است این است که که علمیات بازار باز را به نحوی در بازار اوراق بدهی اجرا کند که نرخ سود اوراق موجب کاهش جذابیت نرخ‌ها در بازار سرمایه نباشد. نگاه ما حذفی نیست و خواستار ادامه فعالیت بازار بدهی هستیم به این دلیل که بازار بدهی و بازار سهام باید در کنار هم رشد کنند و با هم توسعه پیدا کنند، اما این خواسته را داریم که تنظیمات نرخ سود در محدوده‌ای باشد که بازار بدهی و بازار سهام در کنار هم رشد کنند.