سازمان جهانی بهداشت (WHO) در روز ۵ آذر ۱۴۰۰ طی جلسه‌ای در ژنو با انتشار بیانیه‌ای رسما واریانت B.۱.۱۵۲۹ را با نام اُمیکرون (Omicron Variant) معرفی کرد و این واریانت جدید در رده‌های نگران کننده (Variant of Concern) در کنار واریانت آلفا، بتا، دلتا و گاما قرار داد. WHO در این بیانیه نیز به تمام کشورهای جهان توصیه کرد تا با افزایش نظارت و بررسی ژنتیکی سویه به درک بهتر واریانت جدید کمک کنند، داده‌های ژنتیکی سویه را به طور کامل در بانک اطلاعات GISAID ثبت کنند و شیوع آن را در خوشه‌های مختلف جمعیتی به سازمان جهانی بهداشت سریعا گزارش دهند. واریانت امیکرون برای اولین بار ۳ آذر در کشور بوتسوانا (Botswana) در آفریقا شناسایی شد و سپس سریعا کل آفریقای جنوبی را در بر گرفت. متاسفانه هنوز اطلاعات زیادی از این واریانت جدید در دسترس نیست، اما می‌دانیم که جهش‌های ژنتیکی این واریانت به قدری زیاد است که نگرانی تمام دنیا را برانگیخته و همه را تحت تاثیر قرار داده است.. با این حال، WHO و سایر سازمان‌ها اطلاعات مفیدی در اختیار عموم قرار دادند که در ادامه به آن‌ها می‌پردازیم:

* امیکرو ن سریع‌تر از دلتا گسترش می‌یابد

تدروس ادهانوم گبریسوس، مدیرکل سازمان جهانی بهداشت (WHO) روز دوشنبه در یک نشست خبری گفت: نوع امیکرون ویروس کرونا سریع‌تر از نوع دلتا گسترش می‌یابد و باعث عفونت در افرادی می‌شود که قبلاً واکسینه شده‌اند یا از بیماری کووید ۱۹ بهبود یافته‌اند. چهار هفته پس از گزارش این نوع جدید به WHO در ۲۴ نوامبر، این نوع جدید در بیش از ۹۵ کشور شناسایی شده است. 

* امیکرون چقدر نگران‌کننده است؟

هنوز برای پاسخ گفتن به این پرسش، زود است. ویروس‌ها همیشه جهش می‌یابند، با تغییراتی که گاهی ویروس را ضعیف‌تر می‌کند یا گاهی آن را در فرار از آنتی‌بادی‌ها و بیماری‌زایی ماهرتر می‌کند. واکسن‌های کرونا نشان داده‌اند که در برابر انواع قبلی مؤثر هستند. اولین گزارش‌ها از کرونای امیکرون از افراد جوان بوده که به دلیل سن پایین‌تر معمولاً علائم خفیف با کرونا نشان می‌دهند. با این حال، امکان بیماری شدید با همه انواع قبلی ویروس مانند نوع دلتا وجود داشته است. موارد شدیدتر بیماری کرونا و میزان بستری‌ها با تاخیر چند هفته ای مشخص خواهد شد.

* میزان سرایت امیکرون تا چه اندازه بیشتر از سایر واریانت‌ها است؟

بیشتر جهش‌هایی که در واریانت اومیکرون به وجود آمده، پروتئین اسپایک ویروس را تحت تاثیر قرار داده است. پروتئین اسپایک یا شاخک‌های ویروس بخشی است که ویروس به واسطه آن‌ها به سلول بدن می‌چسبد و کدهای ژنتیکی خود را وارد سلول میزبان می‌کند. جهش روی این پروتئین می‌تواند سرایت ویروس را راحت‌تر و یا سخت‌تر کند و این کار را با ساختار مکملی که دارد انجام می‌دهد. علاوه بر این، ویروس با جهش در اسپایک می‌تواند از ایمنی قبلی بدن که با واکسن یا ابتلا به خود ویروس به وجود آمده است، فرار کند. واکسن‌ها طوری طراحی شده‌اند که سیستم ایمنی را به این بخش از ویروس حساس کنند و به سلول‌ها یاد می‌دهند که هر بار چنین چیزی را شناسایی کردند، پادتن تولید کنند و سیستم ایمنی از گسترش ویروس در بدن جلوگیری کند و به مبارزه با باقی ویروس‌ها بپردازد.حالا اگر تغییر به گونه‌ای باشد که هم بتواند به سلول راحت‌تر بچسبد و هم با ساختاری که سیستم ایمنی قبلا به آن حساس شده، متفاوت باشد، می‌تواند از دست سیستم ایمنی فرار کند و تا قبل از اینکه شناسایی شود به میزان قابل توجهی گسترش پیدا کند.

* اثربخشی واکسن‌ها

مطالعه‌ای که هفته گذشته منتشر شد نشان داد که اثربخشی واکسن در برابر عفونت امیکرون بین ۰ تا ۲۰ درصد پس از دو دز و ۵۵ تا ۸۰ درصد پس از تزریق تقویت کننده متغیر است. این گزارش همچنین تخمین زده است که احتمال عفونت مجدد با  سویه امیکرون ۵.۴ برابر بیشتر از دلتا است. در آفریقای جنوبی، جایی که امیکرون دلتا را جابجا کرده و غالب شده است، موارد ابتلا سریع‌تر از موج های قبلی افزایش می‌یابد. این کشور در هفت روز گذشته به طور میانگین هر روز ۱۹۴۰۰ عفونت جدید را گزارش کرده است. مقامات بهداشت فدرال ایالات متحده روز دوشنبه اعلام کردند که این سویه اکنون نسخه غالب ویروس کرونا در ایالات متحده است و ۷۳ درصد از عفونت‌های جدید هفته گذشته را تشکیل می‌دهد. براساس گزارش مرکز کنترل و پیشگیری از بیماری‌های آمریکا تنها در یک هفته افزایش تقریباً شش برابری در موارد ابتلا به امیکرون رخ داده است. سازمان جهانی بهداشت در به روز رسانی اخیر خود یادآور شد، جهش امیکرون به سرعت در کشورهایی با سطح بالایی از مصونیت جمعیتی در حال گسترش است، اما مشخص نیست که آیا این سرعت انتقال به دلیل توانایی ویروس برای فرار از ایمنی، افزایش انتقال ذاتی آن یا ترکیبی از هر دو باشد.

* امیکرون خفیف‌تر از نمونه‌های قبلی نیست

سومیا سوامیناتان، مسئول بخش علمی سازمان جهانی بهداشت در یک جلسه توجیهی در ژنو گفت: «غیرعاقلانه» است که از شواهد اولیه نتیجه بگیریم که سویه امیکرون یک نوع خفیف‌تر از نمونه‌های قبلی است؛ ضمن اینکه با افزایش موارد ابتلا به سویه جدید، تمام سیستم‌های بهداشت و درمان در سراسر جهان تحت فشار مضاعف قرار خواهند گرفت. تدروس آدهانوم، رئیس سازمان جهانی بهداشت هفته گذشته در یک نشست خبری گفته بود، «سویه امیکرون با سرعتی در حال گسترش است که در هیچ گونه قبلی ندیده بودیم؛ حتی اگر این جهش باعث بیماری شدید کمتری شود، تعداد زیاد موارد می‌تواند بار دیگر سیستم‌های بهداشتی ناآماده را تحت تاثیر قرار دهد».