مرضيه صاحبي – زهره سادات موسوي|
« بودجه بنياد ته کشيده بود و افتاديم به حراجِ زندگي. تا مي آمديم به جايي برسيم، قيمت داروي ناصرخسرو سر به فلک مي کشيد. دار و ندارمان رفت تو حلقوم داروخانه هاي غير مجاز که نمي دانم اين همه شير مرغ و جان آدميزاد را از چه طريق وارد مي کنند و به چند برابر مي چپانند توي زندگي امثال کاوه…» ( بخشي از داستان آدم کشي نوشته نصرت الله محمود زاده).
اين داستان، حکايتِ حال همان هايي است که مثل خيلي هاي ديگر شانه خالي نکردند، ايستادند و جنگيدند. امروز تقريبا ۳۱ سال از پايان جنگ مي گذرد و آنان با حنجره اي خسته و اعصابي که تاب هياهوي روزمره را ندارد، کجاي زندگي خودشان و ما هستند و چقدر منزلت اجتماعي دارند؟
بسياري‌از آنها براي ابتدايي ترين حقوق خود از جمله حق درمان بايد چشم انتظار بودجه و قانون و مصوبه اين نهاد و آن نهاد باشند. زخم هايي که چرک مي کنند و نفس هايي که به شماره مي افتند با بي مهري مسئولين و نهادهاي ذي ربط ملتهب تر مي شود. حتي نهادي مثل بنياد شهيد چندان پافشاري براي احقاق حقوق جامعه ايثارگري ندارد.
چندين ماه است که بيمه تکميلي و هزينه هاي درماني ايثارگران به اين مجموعه محول شده اما مشکلات درماني خاتمه نيافته وبنياد رفع اين مشکل را منوط به تامين اعتبار از سوي دولت مي داند.
به گفته منصور ميرمرادي، معاون توسعه منابع انساني بنياد شهيد،«سازمان برنامه و بودجه براي اختصاص ۲۵۰ ميليارد تومان براي حوزه درمان ايثارگران به بنياد شهيد قول مساعد داده بود اما اين اعتبارات تنها در بهمن، اسفند و فروردين ماه به بنيادشهيد داده شد اما ارديبهشت و خردادماه هنوز پرداخت نشده است. اين مبلغ حوزه درمان را هنوز خزانه نتوانسته تامين کند و به همين منظور به رئيس جمهوري، رئيس مجمع تشخيص مصلحت نظام و رئيس مجلس شوراي اسلامي هم نامه نوشتيم اما هنوز نتيجه اي نگرفته ايم و تمام پيگيري هاي لازم هم انجام شده است.»
آبان ماه سال گذشته، پرداخت هزينه‌هاي بهداشت و درمان ايثارگران شاغلان و بازنشسته ها به سازمان محل خدمت آنان واگذار شد اما دستگاه‌ها ناتوان در تأمين منابع بودندواين مسئوليت بار ديگر به بنياد شهيد محول شد،با اين وجود مشکلات حوزه درمان همچنان باقي‌است و بسياري از مراکز درماني طرف قرارداد با بيمه دي، قرارداد خود با اين مجموعه را لغو و از ارائه خدمات درماني به ايثارگران خودداري مي‌کند.
مطابق آمارها، شمار کل جانبازان کشور به ۵۷۴ هزار و ۱۰۱ نفر مي رسد. ۳۳۶ هزار و ۲۸۲ نفر (۵۹ درصد) جانبازان زير ۲۵ درصد و ۲۳۷ هزار و ۸۱۹ نفر (۴۱ درصد) بيش از اين ميزان جانبازي دارند. بي ترديد اين جامعه بزرگ، حق و حقوقي دارد و وضعيت فعلي شايسته آنان نيست. اما به راستي چه بايد کرد و مشکل کار کجاست؟
*مديريت ضعيف بنياد شهيد
امير عقيقي، سخنگوي شوراي عالي انجمن‌هاي ايثاگران در گفت و گو با روزنامه رسالت، ريشه مشکل را مديريت بنياد شهيد و امور ايثارگران دانسته وعنوان مي کند: «رياست بنياد، مريض احوال است و
نمي تواند بيش از اين در هيئت وزيران تکاپو کرده و حق و حقوق اين مجموعه را از هيئت وزيران، سازمان برنامه و بودجه و دارايي و يا هر جاي ديگر بگيرد. اگر در راس تمام اينها مدير قوي اي بود محکم مي ايستاد و حق و حقوق جامعه ايثارگري را از دولت مي گرفت. چرا مؤسسه اي همچون بنياد شهيد که يک سازمان ايثارگري است و بايد سرلوحه فعاليت هاي همه سازمانها قرار بگيرداينگونه ضعيف عمل مي‌کند؟!»
او مشکل بعدي را عدم توجه هيئت وزيران به بنياد دانسته و مي افزايد: « چرا نوبخت در قامت رئيس سازمان برنامه و بودجه همين بودجه ضعيفي که مجلس مشخص کرده را نمي پردازد. درحال حاضر بنياد حدود دو هزار ميليارد به بيمه دي بدهي دارد. جالب اينجاست که نوبخت‌به اين قضيه توجهي نمي کند. در حال حاضر تقريبا
مي توانم بگويم که بيمه دي به صورت نصفه خدمات مي‌دهد. در مراکز درماني و در شهرستان هايدور که اصلا به اين مسئله توجهي نمي شود. درخود تهران بخش هاي دولتي مثل بيمارستان خاتم يا ساسان که متعلق به خود بنياد است خدمات مي دهند ولي خيلي از مراکز ديگر همکاري شان را با بيمه دي تعليق کرده اند. آن هم به خاطر اينکه بنياد نمي تواند بدهي اش را به بيمه دي پرداخت کند، طبيعي است که بيمه دي هم نتواند به تعهداتش عمل کند. بنده به عنوان کسي که در جامعه نابينايان کشور کار مي‌کند به واسطه تماس هايي که گرفته مي شود متوجه اين مسائل هستم. از اکثر استان ها تماس مي‌گيرند که خيلي از مراکز درماني در اينجا پاسخگو نيستند و مي گويند ما طرف قرارداد بيمه دي نيستيم. اگر هم هستيم به دليل عدم قبول تعهدات اين بيمه، يک طرفه لغو قرارداد کرده ايم.بنده مشکل را در هيئت وزيران و شخص آقاي نوبخت مي بينم که متأسفانه توجه لازم را به بنياد ندارند.»
*مقايسه وضعيت درماني بازماندگان جنگ در ايران و جهان

اکنون بسياري از دستگاه ها کمبود اعتبار دارند ولي بخش درماني جامعه ايثارگران؛ شوخي بردار و قابل سهل انگاري نيست. عقيقي تصريح مي کند که رياست سازمان برنامه و بودجه‌در اين قضيهبه شدت کوتاهي مي کند و به اين خاطر بايد مورد مؤاخذه قرار بگيرد که چرا چنين برخوردي با جامعه ايثارگري دارند و بودجه درمان و سلامت جامعه ايثارگري را شوخي فرض کرده و آن را دست کم مي گيرند. »
تصويب قوانين به منظور رسيدگي به رزمندگان وبازماندگان جنگ ها درتمام کشورهاي مرسوم بوده ودرجوامع مختلف به تناسب بهره مندي امکانات، ساز کارهايي براي تحقق اين قوانين در نظر گرفته شده است.
«دولت آمريكا با هدف تامين هزينه هاي درماني سربازان بازگشته از جنگ هاي عراق و آمريكا، يك تريليون دلار را تا ۴۰ سال آينده در نظر گرفته و ظرف ۱۰ سال بالغ بر ۳۲ ميليارد و ۶۰۰ ميليون دلار براي تسهيلات پزشكي و تجهيزات معلولين جنگ هاي افغانستان و عراق هزينه كرده است.
در كانادا هزينه درمان و بهداشت مجروحان جنگي و خانواده هايشان رايگان است و اگر فرد آسيب ديده در جنگ براي استفاده بهتر از امكانات درماني به كشوري ديگر سفر كند، هزينه هاي محل اقامت، خوراك، حمل و نقل و پاركينگ شخص يا همراهان او به عهده ارتش است.
آسيب ديدگان جنگي در اتريش هم از امتيازات خاصي همچون كمك هزينه پرستاري، بيمه و خدمات و دريافت غرامت اجتماعي بهره مند هستند. آلمان هم به عنوان كشوري كه در جنگ جهاني دوم نقش داشته، داراي تعداد بي شماري از بازماندگان جنگي است و همه آنان از هزينه هاي درمان معاف اند.»
*در غمِ حداقل ها
اما در کشور ما چقدر بازماندگان جنگ به عنوان کساني که بالاترين دارايي يعني جان خود را در دست گرفته اند، مورد تکريم قرار مي گيرند؟ سخنگوي شوراي عالي انجمن‌هاي ايثارگران در پاسخ مي گويد: « دوست ندارم برخورد با بازماندگان جنگ ديگر کشورها را با کشور خودمان مقايسه کنم. براي ما دورادور گفته اند و مي گويند. آنها حداقل دغدغه اين مسائل ابتدايي و پيش پاافتاده را ندارند. ولي ما بعد از گذشت ۳۱ سال از پايان جنگ هنوز دغدغه اين را داريم که کدام مراکز درماني برويم که مارا قبول کنند. چنين مسائلي را کجا بگوييم؟ چقدر با ايما و اشاره،کنايه و حتي با طنز بگوييم که با اساسي ترين موضوع و مشکل جامعه ايثارگري که درمان هست شوخي مي کنند و آن را به سخره گرفته اند.»
مديران بنياد شهيد، بارها تکرار کرده اند که تا زمان‌عدم تامين اعتبارات لازم از سوي دولت، موانع درماني پا برجا خواهد بود و آن طور که از ظواهر امر برمي آيد، اين رديف بودجه محقق نشده و چالش‌هاي درماني ايثارگران همچنان ادامه دارد.
يوسف مجتهد، نماينده جامعه ايثارگري و مشاور رئيس کميسيون اصل نود مجلس شوراي اسلامي در امور ايثارگران نيز مشکلات درماني ايثارگران را عدم تأمين منابع دانسته و اظهار مي کند: « بودجه اي که براي امسالِ بنياد پيش بيني شده، فقط پرداخت هاي قانوني در قالب حقوق، حق پرستاري و کمک معيشت و امور جاري سازمان را مي تواند تأمين کند. مشخص است که اين منابع براي بحث درمان کافي نيست. بقيه موارد که تعطيل مي شود يا کاهش پيدا مي کند خودش را خيلي نشان نمي دهد
ولي بحث معيشت، حقوق و درمان جدي تر از بقيه موارد است. درمان از اين جهت که امري مستمر است و با وضعيت سلامت جانباز و خانواده شهيد به طور مستقيم سروکار دارد، اثرش بيشتر و جدي تر است. »
*توسعه سازماني که بهايش از جيب ايثارگر مي رود
او به مديريت ضعيف بنياد در سطح کلان و در اجزاء مديريتي اش اشاره کرده و مي افزايد: « مديريت بنياد بر منابع مالي اش، مناسب نيست. در حال حاضر خيلي از بخش هاي بنياد مي تواند تعطيل شود و هزينه به شدت کاهش پيدا کند. دريافتي هاي
سنگيني که در بخش هاي ديگر بنياد همچون بخش اقتصادي، املاک و حتي صندوق هاي بنياد نظير صندوق شاهد و اشتغال وجود دارد، با دريافتي کارکنان خود بنياد تفاوت محسوسي داشته و ضرورتي هم به اين توسعه نيست. برخي مديريت ها به دنبال امپراتوري سازماني هستند و دوست دارند سازمان شان توسعه پيدا کند ولي در مورد بنياد اين توسعه هر چه بيشتر شود هزينه هايش از جيب ايثارگران پرداخت مي شود.»
گفته مي شود، يکي از مشکلات بنياد، عريض و طويل بودن آن است و اين امر بايد به شدت کاهش پيدا کند زيرا سطوح مديريتي تا به اين حد وسيع، ضرورتي ندارد.آن برهه که حضور بنياد در بيمارستان ها جدي بود، درمان ايثارگران راحت انجام مي شداما آن طور که «مجتهد» مي گويد، بنياددر حال حاضر فقط ادعاي نظارت دارد که در نظارت هم خوب عمل نمي کند.
اين نماينده جامعه ايثارگري‌تصريح مي کند: «بخش هاي اقتصادي بخش هاي موفقي در بنياد نيستند. فقط حياط خلوت مديران است. به اين معنا که حقوق هاي خوب و پاداش هاي خوب‌دريافت مي کنند اما تأمين منابع و تعهداتشان به درستي انجام نمي گيرد. آقايان بايد روي مديريت منابع و هزينه ها فکري بکنند چرا که اداره مجموعه به اين شکل فايده اي ندارد.»
*بيمه اي ضعيف و غيرفراگير
بهروز ساقي جانباز ۷۰ درصد و مدير مسئول پايگاه خبري فرهنگ ايثار و شهادت همبرخي از مشکلات درماني ايثارگران را مربوط به تازه کار بودن بيمه دي مي داند و مي گويد: « فراگيري اين بيمه در مناطق دور افتاده و شهرهاي کوچک کم است و در خيلي از اين شهرها دفتر ندارند. اين بيمه در گرفتن تخت بستري در بيمارستان ها و دارو و درمان کلا اعتبار چنداني نداشته و با بسياري از مراکز قرارداد ندارد، با مراکزي هم که قرارداد دارد نتوانسته تعهداتش را به جا بياورد. در نتيجه بدهکار شده و به همين خاطر آنها هم زياد همکاري نمي کنند. در گذشته بيمه ايران بود. بيمه ايران در واقع يک بيمه جا فتاده و با سابقه بود که خيلي از خدمات را خوب ارائه مي کرد و همه تقريبا راضي بودند و اگر اشکالاتي هم وجود داشت خيلي جزئي بود ولي چون به بيمه ايران بدهکار بودند آن موقع مبلغي بيش از هزار ميليارد به اين بيمه بدهکار بودند و به همين خاطر نمي توانستند اين مبلغ بدهي رابپردازند و دولت هم لابد کمک نمي کرد و به همين خاطر ناچار شدند کار را ببرند زير نظر بيمه دي که متعلق به خود بنياد است.»
*آقايان فقط فيلم مي گيرند
او نگرش متفاوت دولت يازدهم و دوازدهم به مسائل نظام و انقلاب را يکي ديگر از دلائل مشکلات فعلي ايثارگران دانسته و بيان مي دارد: « مسئولين به خانه جانبازان و ايثارگران مي روند و ابراز ارادت مي کنند و فيلم مي گيرند ولي در عمل خيلي از قوانيني که ارتباط با امور ايثارگران در مجلس تصويب شده است به بهانه نبود اعتبار و تحريم اجرايي نمي شود.»
مدير مسئول پايگاه خبري فرهنگ ايثار و شهادت در اين رابطه با نقل قول از يک نماينده مجلس مي افزايد:« رئيس فراکسيون ايثارگران به رئيس مجلس نامه داده است که ۴۲ مورد از قوانيني که در مورد ايثارگران تصويب شده اجرايي نشده است.»
بي ترديد بحث درمان و بيمه به ويژه براي ايثارگران که از لحاظ جسمي مشکل دارند و اکثرا در دهه ۶۰ زندگي شان به سر مي برند،مسئله اي اساسي است ومطابق باور «ساقي»، اگر آنها در حال حاضرچندان اعتراضي نمي کنند به خاطر نجابت شان
است و به خاطر اينکه خودشان را صاحب اين مملکت مي دانند و در مورد مشکلات هم سعي مي کنند آبرودار باشند.
ساقي خاطر نشان مي کند:« بسياري از کشورها با جنگ روبه رو بوده و مجروح دارند اما سطح رسيدگي شان هم متفاوت است. ما خيلي چيزها ديده و شنيده ايم، درمورد کشورهايي که حتي جنگ هايشان، استعماري و مداخله گرانه بوده و اينها را به عنوان قهرمانان ملي معرفي مي کنند، حتي در آلمان و بسياري کشورهاي‌ديگر چند نسل بعد آنها را پوشش مي دهند. بنابراين ماهم بايد وظيفه مان را در قبال آنها انجام بدهيم. دولت و اجزاي دولت و بنياد که متولي مستقيم است بايد شرايطي را فراهم کنند که عزت و احترام آنها در جامعه خدشه دار نشود.»