‌|  گروه اجتماعی- مریم رمضانی‌|
دیروز همه ما و همه آن‌هایی که تا پیش‌ازاین کرونا را باور نمی‌کردند و ماجرای ویروس را مضحک می‌پنداشتند، دچار بغض و حیرت شدند چون به تعبیر وزیر بهداشت در دقیقه ۹۰ از گوشه زمین از کرونا گل خوردیم و ممکن است در  دقایق آخر ضربه‌فنی شویم. سعید نمکی بارها هشدارهای لازم را داده بود، اینکه در حال شطرنج‌بازی کردن با یک ویروس ناشناخته هستیم و عادی انگاری شرایط و این‌که فکر کنیم ویروس کرونا تمام‌شده یکی از خطرناک‌ترین اندیشه‌هاست. حالا هضم این فاجعه آسان نیست  که۲۰۰ نفر طی ۲۴ ساعت پرپر شوند و نامشان در فهرست قبرستان جای بگیرد. در این چند ماه ۱۱ هزار و ۹۳۱ نفر پیر و جوان و کودک براثر ابتلا به این بیماری جان خود را ازدست‌داده‌اند و مشخص نیست چند زن، چند مرد و چند کودک دیگر قرار است، به این مرض مبتلا و به کام مرگ کشانده شوند؛ این یعنی، حل صورت‌مسئله کرونا اصلا ساده نیست اتفاقا بسیار پیچیده است، آن‌قدر پیچیده که هنوز هیچ کشوری نتوانسته بر این ویروس لعنتی غلبه کند. نه واکسنی کشف‌شده و نه راه درمان قطعی وجود دارد، بنابراین ما مانده‌ایم و کرونایی که یک جهان را حریف است  کرونایی که حواسمان نبود و در دقیقه ۹۰ به ما گل زد. 

 مرگ در همین نزدیکی… 
کافی است به دوروبر خود نگاهی بیندازیم، چند نفر از دوستان و آشنایان و اقوام خود را براثر ابتلا ازدست‌داده‌ایم؟ چند نفر؟ همه این‌ها از پیچیدگی یک ویروس به‌شدت مرموز حکایت دارد، ویروسی که از رفتارهایش چنین برمی‌آید که نیامده تا برود، آمده تا بماند و ما را خون‌به‌جگر کند. نمی‌توان خاتمه این بحران را پیش‌بینی کرد. حتی نگارنده می‌تواند ادعا کند که بزرگ‌ترین پیشگوهای جهان هم از پیش‌بینی خاتمه بحران عاجزند و مشخص نیست چه روزی و چه ساعتی باید رفتن کرونا را جشن گرفت و برای بازماندگان این فاجعه طلب صبر کرد. بهتر است کمی به عقب بازگردیم و روزهای قبل و قبل‌تر را مرور کنیم. 
از دی‌ماه ۱۳۹۸ که ویروس کرونا در چین رو به گسترش می‌رفت و روزانه برشمار مبتلایان و جان‌باختگان آن افزوده می‌شد بسیاری از ما سرگرم شوخی کردن با سوپ خفاش به‌عنوان یکی از حدس و گمان‌های مطرح‌شده در رابطه با منشأ  ویروس بودیم. دیری نگذشت که با افزایش تعداد افراد مبتلا در شهر «ووهان» چین، قرنطینه این شهر آغاز شد( ۲۳ ژانویه ۲۰۲۰ برابر با سوم بهمن ۱۳۹۸) و تصاویری از شهری که هیچ‌کس در خیابان‌ها و اماکن عمومی‌اش حضور نداشت در شبکه‌های اجتماعی دست‌به‌دست شد. کم‌کم فهمیدیم که موضوع جدی است، آن‌قدر جدی که نه‌تنها «ووهان» با بیش از ۱۰ میلیون جمعیت که تمام استان «هوبی» با جمعیتی بیش از ۵۷ میلیون نفر را به قرنطینه برد. ۳۰ ام بهمن‌ماه ۱۳۹۸ زمانی که وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی اعلام کرد آزمایش دو مورد مشکوک ابتلا به ویروس کرونا در شهر قم مثبت گزارش‌شده است و به فاصله کوتاهی خبر جان باختن آنان اعلام شد، نگرانی‌ها شدت گرفت. چراکه این آغاز اعلام رسمی ورود کرونا به ایران بود. 
ویروسی که تا یازدهم اسفند به بیش از ۲۷ استان کشور وارد شد و وزارت بهداشت ابتلای ۹۷۸ نفر به آن را قطعی اعلام کرد. بعدازآن بود که سازمان بهداشت جهانی گفت، ویروس کووید ۱۹ از طریق تماس مستقیم با قطره‌های تنفسی فرد آلوده (از طریق سرفه و عطسه) و تماس با سطوح آلوده به ویروس منتقل می‌شود. این ویروس می‌تواند ساعت‌ها روی سطوح زنده بماند اما اقداماتی همچون شستن دست‌ها با آب و صابون، تنفس بهداشتی(پوشاندن دهان و بینی در هنگام سرفه و عطسه)، حفظ فاصله یک متری با سایر افراد در محیط‌های عمومی، پرهیز از لمس چشم و دهان، ضدعفونی کردن محیط‌هایی که به‌طور مشترک مورداستفاده قرار می‌گیرند و ترجیحا ماندن در خانه تا جای ممکن می‌تواند به پیشگیری از ابتلا به این ویروس کمک کند. همچنین این سازمان توصیه کرد که افرادی که علائم بیماری را در خود مشاهده می‌کنند و افرادی که به‌طور مستقیم با آن‌ها در تماس هستند از ماسک استفاده کنند. البته به‌تازگی مشخص‌شده که همه باید از ماسک استفاده کنند، به این دلیل که می‌تواند تا ۷۰ یا ۸۵ درصد از انتقال ویروس جلوگیری کند. هرچند این ارقام متفاوت است و به‌تازگی «سیما سادات لاری» سخنگوی وزارت بهداشت گفته، اگر همه مردم از ماسک استفاده کنند تا ۹۵ درصد از انتقال کرونا پیشگیری می‌شود. این امر نشانگر  ناشناختگی و ابعاد پنهان ویروس است و هنوز بعد از گذشت چندین ماه، هیچ کشوری نتوانسته، دست کرونا را بخواند و مصداق بارز آن، گفته‌های سعید نمکی است که در قامت وزیر بهداشت، ۲۸ اردیبهشت اعلام کرد: از مرحله مدیریت و کنترل بیماری کرونا عبور کرده و به سمت مهار کرونا در اکثر نقاط کشور حرکت کرده‌ایم. 
 هم ماسک و هم فاصله‌گیری فیزیکی
اما ویروس، روند دیگری را پیش‌گرفته و تاکنون چندین بار آمار جان‌باختگان در کمال ناباوری به‌شدت افزایش‌یافته است. در ابتدا، بیشترین میزان مرگ‌ومیر روزانه در تاریخ ۱۶ فروردین با ۱۵۸ مورد ثبت شد و بعدازآن با ثبت ۱۶۲ مورد فوتی در ۹ تیرماه، رکورد آمار روزانه قربانیان کرونا در ایران شکسته شد. اما این خاتمه ماجرا نبود،  در تاريخ۱۷تيرماه جان‌باختگان این بیماری در کشورمان رکورد زده و کماکان با ثبت ۲۰۰ فوتی، سه‌رقمی و رو به افزایش است. این روزها همه حیران مانده‌اند و بعد از اجبار به استفاده از ماسک، این سؤال را مطرح می‌کنند که چه باید کرد؟ آیا با ماسک زدن ویروس ریشه‌کن می‌شود؟
وزیر بهداشت در پاسخ به این پرسش، ماسک زدن برای یک خانواده تنگ‌دست باقیمت بیش از ۱۵۰۰ تومان را میسر ندانسته اما گفته است که ماسک خانگی می‌تواند یک عامل مهم در برابر پیشگیری از کرونا باشد، او به ناوگان حمل‌ونقل شهری هم اشاره و عنوان کرده، اینکه چطور ناوگان را تقویت یا چطور امور را تسهیل کنیم در مکاتبات با مسئولان پیگیری می‌شود. او از شهروندان خواسته، فاصله‌گذاری را جدی گرفته و مسافرت‌ها را گسترش ندهند. 
در هفته‌های اخیر، مقامات وزارت بهداشت در سراسر جهان بر اهمیت استفاده از ماسک و فاصله‌گیری فیزیکی تأکید کرده‌اند اما برخی از شهروندان به‌اشتباه تصور می‌کنند، ماسک به‌تنهایی می‌تواند آنان را در برابر ویروس مورد محافظت قرار دهد، درحالی‌که باید به فاصله‌گیری فیزیکی هم توجه کرد، هرچند این فاصله‌گیری در کشور ما، چندان امکان تحقق ندارد. به قول« پیام روشنفکر» که پژوهش‌هایی را در این زمینه انجام داده، کارگران بسیاری این روزها ناگزیر هستند در محیط‌های کاری پرتراکم‌ حاضر شوند، آن‌هایی که روزمزد هستند، آن‌هایی که کارفرمایانشان امکان ماندن در منزل و دوری از محیط‌های عمومی را نداده‌اند، کارگران کارگاه‌های کوچک زیر ۱۰ نفر، فروشگاه‌ها، مشاغلزیر پله‌ای و …. آن‌هایی که در متروها و خیابان‌ها دست‌فروشی می‌کنند و تمام کسانی که اگر یک روز کار نکنند درآمدی نخواهند داشت. بعضی از کارمندان بخش خصوصی و دولتی هم وضعیت مشابهی دارند، کارفرمایان آن‌ها هم امکان ماندن در خانه را برایشان فراهم نکرده‌اند. سربازانی که باید هرروز در پادگان‌ها حاضر شوند، زندانیان، بی‌خانمان‌ها، کسانی که در گرمخانه‌ها و سرپناه‌های موقت زندگی اشتراکی دارند، مهاجرانی که در کمپ‌ها زندگی می‌کنند و مصرف‌کنندگان مواد که در حال بهبودی هستند و روزانه باید برای گرفتن اندازه معینی از متادون به مراکز کاهش آسیب مراجعه کنند و …   این فهرست را همچنان می‌توان ادامه داد. 
پرسنل بهداشتی و درمانی هم این روزها نمی‌توانند بنابر توصیه‌های پیشگیرانه در خانه بمانند و به‌واسطه نوع شغلشان بیشتر از همه به‌طور مستقیم با مبتلایان به ویروس مواجه‌اند. اما در میان آن‌ها هم سلسله مراتبی ازلحاظ میزان تماس با بیماران احتمالی یا قطعی وجود دارد. پزشکان متخصص به‌طورمعمول یک یا دو بار در روز بیماران را ویزیت می‌کنند اما پرستاران به‌طور مستمر با آن‌ها در ارتباطند. بهیاران و کارکنان خدماتی بیمارستان‌ها نیز به‌طور دائمی باید به بیماران خدمت‌رسانی کنند، ملحفه‌های تخت‌ها و لباس‌هایشان را تعویض کنند، اتاق‌هایشان را تمیز و ضدعفونی کنند و بسیاری کارهای دیگر که معنایش ارتباط دائمی با بیماران است.یکی دیگر از محیط‌های پرتراکم در شهرها، وسایل حمل‌و‌نقل عمومی هستند که در برخی ساعت‌های روز فاصله افراد حاضر در آن‌ها با یکدیگر شانه‌به‌شانه و کاملا مماس است. درحالی‌که برای پیشگیری از مواجهه با ویروس کرونا، حفظ فاصله یک متری توصیه می‌شود. جمعیت بزرگی در کشور به‌ویژه در شهرهای بزرگ برای جا‌به‌جایی روزانه از این وسایل استفاده می‌کنند. در تهران آن‌گونه که مدیرعامل شرکت واحد اتوبوسرانی تهران می‌گوید روزانه به‌طور متوسط بالغ‌بر دو میلیون نفر جابه‌جایی مسافر توسط اتوبوس‌های شرکت واحد اتوبوسرانی تهران در دو بخش عمومی و خصوصی انجام می‌‌شود  و به گفته شرکت بهره‌برداری متروی تهران بیش از دو و نیم میلیون نفر نیز روزانه از مترو استفاده می‌کنند. بخشی از این جمعیت گزینه دیگری جز استفاده از این وسایل را ندارند و در روزهای گذشته باوجود هشدارهایی که در این رابطه داده‌شده همچنان  ۸۰۰ هزار نفر در تهران روزانه از مترو استفاده کرده‌اند و امکان انجام این توصیه بهداشتی را نداشته‌اند.
 از ماست که برماست
البته در کنار فاصله‌گیری فیزیکی و اهمیت آن، باید بر قصورات جامعه هم تأکید کرد، به عبارت بهتر، علاوه بر اینکه برخی خانوارها در تحمل فشار اقتصادی ناتوان‌اند و باید بر سرکار خود حاضر شوند، برخی دیگر، بدون ملاحظه و بی‌توجه به توصیه‌های بهداشتی به برگزاری مراسم‌  عروسی و عزا اقدام کرده‌اند و به تعبیر وزیر بهداشت، مراسم های عروسی که زنجیره‌ای از عزا را پس از خود خلق کردند. مراسم های  عزایی که زنجیره‌ای از سیاه‌پوشی را به بار آوردند و سفر‌هایی که بمب ویروس کرونا را با خود حمل کردند. هیچ‌وقت نمی‌توان این غم سنگین را که بر قلب ما سنگینی کرد را فراموش کنیم. کودک ۱۰ ساله‌ای از یزد به قشم رفت و در بندرعباس به‌جای بازگشت به آغوش خانواده به آغوش خاک سپرده شد. 
در روزهایی که محدودیت‌های سختگیرانه کم‌رنگ شد و قفل کرونا از مشاغل پرخطر برداشته شد، خیلی‌ها فکر کردند این  پایان عمر کروناست و به همین علت، دور همی‌های خود را شروع کردند و همه دق دلی خود را از دیدوبازدیدهایی که در عید نرفته بودند، اردیبهشت به‌جا آوردند، غافل از اینکه کرونا هم پابه‌پای آنان مهمان این خانه و آن خانه می‌شود.  
خیلی‌ها به همین دور همی‌ها هم اکتفا نکردند و جشن‌های تولد و عروسی خود را به راه انداختند، همین باعث شد تا کرونا دوباره قوی‌تر از قبل برگردد و در برخی استان‌ها نظیر کردستان به دلیل افزایش آمارهای روزانه، فعالیت تالارهای عروسی دوباره محدود شدند بنابراین برگزاری مراسم عروسی‌ خانگی مانند سال‌های دور شروع شد و بعضی‌ها که عروسی بزرگ‌تری دلشان می‌خواست روانه باغ‌های خصوصی شدند و مهمانان هم بی‌توجه به کرونا به جشن و شادی پرداختند. در این میان ماندند آن‌هایی که خانه‌هایشان بزرگ نبود و مجبور شدند
۳۰ خانواده را در سه اتاق خانه خود به‌زور جا کنند تا برای عروس و دامادشان جشنی برپا کرده باشند  و آن‌طور که معاون کل وزیر بهداشت، درمان و آموزش پزشکی گفته: «در سنندج مردم مراسم عروسی را در کارواش برگزار کرده‌اند که چنین موضوعی شاید برای اولین بار است که در تاریخ بشریت اتفاق افتاده» حتی دعوت از مهمانان عروسی برخلاف گذشته که به‌صورت «کارت دعوت عروسی» بود به‌صورت تلفنی و محرمانه انجام می‌شود تا از علنی شدن مراسم جلوگیری کنند و به‌صورت مخفیانه اقدام به برگزاری مراسم در زیرزمین، پارکینگ و یا باغ می‌کنند که خطر انتقال کرونا را تشدید می‌کند.
طی روزهای گذشته، در آذربایجان شرقی پس از برگزاری هر مراسم ترحیم یا عروسی، به‌طور متوسط ۵۰ مبتلابه کرونا شناسایی‌شده‌اند یا در  یاسوج که همین تعداد یعنی ۵۰ نفر، براثر حضور در مراسم عروسی به جمع کرونایی ها پیوسته‌اند و ۴۰ نفر دیگر با حضور در جشن عروسی یکی از شهرهای استان مرکزی به بیماری کووید ۱۹ مبتلا شده‌اند. 
حالا مطابق آخرین آمارها، استان‌های خوزستان، هرمزگان، بوشهر، کرمانشاه، کردستان، ایلام، آذربایجان‌های غربی و شرقی و خراسان رضوی در وضعیت قرمز قرار دارند. استان‌های تهران، اصفهان، مازندران، گلستان، البرز، کرمان، یزد، سیستان و بلوچستان، همدان و اردبیل در وضعیت هشدار قرار دارند. در این شرایط، ظرفیت بسیاری از بیمارستان‌ها  برای پذیرش مبتلایان به ویروس کرونا تکمیل‌شده است.
در تهران، پیام طبرسی، رئیس بیمارستان مسیح دانشوری در واکنش به انتشار عکس بیماران مبتلا کرونا در پارکینگ این بیمارستان گفته: «در حال حاضر در این بیمارستان تخت خالی برای بیماران کرونایی موجود نیست. تصویری که منتشرشده است، تصویر قسمتی است که بیمارستان در آنجا سایه‌بان زده‌ و کپسول اکسیژن قرار داده که تا زمانی که تخت‌های بستری خالی شوند و بیماران بتوانند به درون بخش منتقل شوند، حداقل در آنجا بتوانند اکسیژن موردنیاز خود را دریافت کنند.»
رئیس این بیمارستان تهران تأکید کرده: «وقتی تعداد بیماران از یک سطحی فراتر می‌رود طبیعتا نمی‌توان آن را کنترل کرد.»
در دیگر شهرهای کشور نیز اوضاع مشابهی برقرار است. مرتضی حمیدی، فرماندار تربت‌جام، روز سه‌شنبه به ایسنا گفته: «شرایط کنونی شهرستان از قرمز عبور کرده و بسیار نگران‌کننده است. بیمارستان هم‌ظرفیت پذیرش بیماران کرونایی را ندارد.»
 افزایش بستری در میان کودکان تکمیل ظرفیت بیمارستان‌ها درکنار افزایش مبتلایان کودک و نوجوان نگران‌کننده است، کودکان به‌واسطه تماس بیشتری که با اجسام و محیط دارند به‌آسانی درخطر ابتلا به بیماری کرونا هستند و می‌توانند از دسته ناقلان بی علامت به‌حساب آیند. مقوله‌ای که در ابتدا از آن غفلت شد و تا امروز به گفته برخی مسئولین میزان ابتلا به کووید ۱۹ در روزهای اخیر در میان کودکان افزایش پیداکرده، فقط در یک هفته اخیر ۱۰ کودک دو  تا ۶ سال در جهرم به کرونا مبتلا شده‌اند که از این تعداد ۴ نفر فقط دو و سه‌ساله بوده‌اند.
سراج‌الدین عارف نیا، معاون درمان دانشگاه علوم پزشکی استان گلستان، روز سه‌شنبه گفته: «به‌طور متوسط در ماه ۷۰ بستری در بخش کودکان در بیمارستان‌های استان داریم و تاکنون فوتی های کرونا در کودکان ۱۱  مورد بوده که ۸۰ درصد آن‌ها بیماری زمینه‌ای داشتند. طی روزهای گذشته و با افزایش شیوع ویروس کرونا، روزانه ۱۰۰ نفر در بیمارستان‌های استان بستری  شده‌اند.»
در استان خراسان رضوی نیز، محمدرضا حسینعلی زاده، رئیس بیمارستان شریعتی مشهد تأکید کرده: «در زمان موج دوم بیماری کرونا شاهد آن هستیم که بیشترین آمار مبتلایان و فوتی‌ها جوانان هستند.»