لوله و اتصالات از جمله تجهیزاتی هستند که امروزه کاربردهای متعددی در صنایع مختلف داشته و برای انتقال سیالات مختلف از نقطه‌ای به نقطه دیگر مورد استفاده قرار می‌گیرند. امروزه این تجهیزات می‌توانند از نظر نوع و جنس مواد اولیه، کاربردها، ویژگی‌های فیزیکی و شیمیایی، سایز و ابعاد و چندین فاکتور دیگر تقسیم‌بندی شوند و از تنوع و تعدد بالایی برخوردارند. یکی از نکاتی که در زمان خرید و استفاده از انواع لوله و اتصالات باید مورد توجه قرا بگیرد رنگ‌بندی آنها است چرا که این تجهیزات می‌توانند در رنگ‌بندی‌های مختلفی وجود داشته باشند و هر کدام از آنها کاربردهای متعددی خواهند داشت. در ادامه مطلب به بررسی تفاوت رنگ‌های لوله و اتصالات پرداخته خواهد شد.

اهمیت رنگ در تولید لوله و اتصالات

در حقیقت می‌توان گفت که رنگ لوله‌ها و اتصالاتی که در سیستم‌های لوله‌کشی مختلف استفاده می‌شوند تأثیری در کیفیت محصول و همچنین نحوه انتقال سیالات ندارند و امروزه هر کدام از انواع لوله و اتصالات می‌توانند در رنگ‌های مختلفی تولید شوند اما استفاده از تعدادی از رنگ‌ها به منظور تشخیص بهتر محصولات و کاربردهای آنها در صنعت لوله و اتصالات رایج هستند. اداره استاندارد رنگ‌های مختلفی را پیشنهاد می‌دهد که رایج‌ترین آنها رنگ‌های طوسی، سفید و کرم هستند و در کشور ایران تولید لوله و اتصالات UPVC به رنگ طوسی از سایر رنگ‌ها متداول‌تر است. در اصل رنگ لوله به‌هیچ‌عنوان نمی‌تواند نشان‌دهنده میزان مرغوبیت آن باشد و فقط برای تشخیص و استفاده راحت است.

تفاوت رنگ لوله‌ها و اتصالات

همان‌گونه که عنوان شد لوله و اتصالات می‌توانند با هر رنگی تولید شوند تا تشخیص و استفاده از آنها برای افراد عادی شود. امروزه شرکت‌های مختلف برای محصولات خود از رنگ‌های متفاوتی استفاده می‌کنند و آنها را در رنگ‌بندی‌های متفاوت روانه بازار می‌کنند. به عنوان مثال برند کرونا (krona ) به عنوان یکی از بهترین تولیدکننده‌های لوله و اتصالات یو پی‌وی‌سی در دنیا محصولات خود را در رنگ‌بندی‌های مختلف عرضه می‌کند که به شرح زیر هستند:

• قهوه‌ای: برای آب آشامیدنی سرد در تأسیسات محیط داخلی (داخل محل سکونت) در نظر گرفته شده است. این نوع از لوله‌ها و اتصالات به صورت خط جوش هستند
• سفید: برای آب آشامیدنی سرد در تأسیسات محیط خارجی (خارج از محل سکونت، مانند باغ) در نظر گرفته شده است. این نوع از لوله و اتصالات کرونا به صورت خط رزوه‌ای می‌باشند.
• سفید مات یا شیری (Off White): برای فاضلاب در تأسیسات محیط داخلی و خارجی در نظر گرفته شده است.
• سبز: برای لوله‌ها و اتصالات مربوط به آب آشامیدنی گرم در نظر گرفته شده است.
• رنگ گرافیت: این لوله‌ها معمولاً برای سیم‌کشی برق با ولتاژ پایین در نظر گرفته شده‌اند و می‌توانند به صورت رزوه‌ای و جوشی باشند.
• زرد راه راه: این لوله‌ها نیز می‌توانند برای سیم‌کشی برق در داخل دیوارها استفاده شوند.
• نارنجی موجدار: این لوله‌ها نیز نوعی از لوله‌های تقویت شده برای سیستم لوله‌کشی برق هستند.

در حقیقت هر کدام از شرکت ها و برندهای تولیدکننده لوله و اتصالات می‌توانند از رنگ‌های مختلفی برای محصولات خود استفاده کنند بنابراین رنگ مبنایی برای هیچ کدام از این محصولات وجود ندارد.

تفاوت رنگ لوله در ایران

همانطور که گفته شد رنگ لوله‌ها فقط برای تشخیص و استفاده راحت‌تر در نظر گرفته شده‌اند و هیچ تأثیری بر روی کیفیت و مرغوبیت لوله ندارد. در کشور ایران نیز از رنگ‌های مختلفی برای لوله و اتصالات استفاده می‌شود اما رایج‌ترین آنها به شرح زیر هستند:

• لوله و اتصالات سفیدرنگ: این تجهیزات معمولاً برای سیستم لوله‌کشی آب و فاضلاب خانگی استفاده می‌شوند. البته از لوله و اتصالات سفید رنگ در سیستم‌های تهویه مطبوع و لوله‌کشی برق نیز استفاده می‌شود.
• لوله و اتصالات سیاه و خاکستری: این لوله‌ها معمولاً برای سیستم‌های لوله‌کشی تحت فشار به کار می روند و بیشتر در لوله‌کشی استخرها و پروژه‌های صنعتی بزرگ کاربرد دارند.
• لوله‌های طوسی: محصولات طوسی رنگ نیز می‌توانند کاربردهای متعددی داشته باشند اما رایج‌ترین استفاده آنها در سیستم لوله‌کشی فاضلاب صنعتی می‌باشد.

خط‌های رنگی در لوله و اتصالات

وجود خط‌های رنگی در لوله و اتصالات از دیگر روش‌هایی است که برای تشخیص و استفاده راحت‌تر از آنها به کار می‌رفت که البته امروزه کمتر استفاده می‌شود و تقریباً این خط نشان‌ها منسوخ شده‌اند. معمولاً خط‌های رنگی در لوله‌های پلی‌اتیلنی مشاهده می‌شد هرچند که در لوله‌های یو پی‌وی‌سی نیز وجود دارد. هر کدام از این رنگ‌ها می‌توانند معنی مختلفی داشته باشند. به عنوان مثال خط‌های نشان در لوله‌های پلی‌اتیلن معناهای متفاوتی دارند که به شرح زیر می‌باشند:

• خط زرد رنگ برای لوله‌هایی به کار می روند که در سیستم‌های لوله‌کشی گاز به کار می روند و حتی لوله‌های پلی‌اتیلن تمام زرد نیز برای انتقال گاز مایع استفاده می‌شوند.
• خط نشان آبی: لوله‌هایی که دارای خط نشان آبی هستند برای انتقال آب آشامیدنی استفاده می‌شوند. امروزه لوله‌های سایز بزرگ که در سیستم لوله‌کشی آب به صورت صنعتی استفاده می‌شوند دارای خط نشان نبود و سطح بیرونی آنها کاملا سیاه است در حالی که سطح داخلی کاملا آبی خواهد بود.
• رنگ سیاه: لوله‌های پلی‌اتیلنی که دارای خط نشان نبوده و کاملا به رنگ سیاه هستند معمولاً برای عایق‌کاری کابل‌های برق استفاده می‌شوند.
• خط نشان قرمز: لوله‌هایی که دارای خط نشان قرمز هستند معمولاً به عنوان لوله آتش‌نشانی و در سازمان‌های آتش‌نشانی استفاده می‌شود هرچند که امروزه این رنگ‌بندی کاملا منسوخ شده است.
• رنگ سفید: لوله‌های پلی‌اتیلنی که کاملا به رنگ سفید هستند در حقیقت به عنوان مجرای ارتباطی و متصل کننده سایر لوله‌های پلی‌اتیلنی کاربرد دارند.
• خط نشان کرم: لوله‌هایی که دارای خط نشان کرم رنگ هستند معمولاً در سیستم‌های فاضلاب شهری استفاده می‌شوند.
• خط نشان قهوه‌ای/ قرمز: لوله‌های پلی‌اتیلنی که دارای خط نشان قهوه‌ای/ قرمز هستند معمولاً در استخرها، مزارع کشاورزی و … استفاده می‌شوند.

جمع‌بندی نهایی

لوله و اتصالات امروزه نقش ویژه‌ای در بسیاری از صنایع داشته و در انتقال سیالات از نقطه‌ای به نقطه دیگر به کار می روند. از آنجایی که این تجهیزات تنوع بسیار زیادی دارند برای تشخیص و استفاده راحت‌تر می‌توان از رنگ‌ها و خط نشان‌های رنگی در آنها استفاده کرد. در حقیقت رنگ لوله‌های هیچ تأثیری بر روی کیفیت و مرغوبیت آن نخواهد داشت و فقط عملیات نصب و استفاده را برای افراد ساده‌تر می‌کند. سفید، سیاه، خاکستری، آبی، زرد، نارنجی، سبز و … از جمله رنگ‌هایی هستند که در لوله‌ها و اتصالات استفاده می‌شوند و هر کدام می‌توانند معنا و مفهوم ویژه‌ای داشته باشند.