انسيه ربيعي
نيروي انساني يکي از مهم ترين شاخصه هاي توليد است و برخلاف گذشته که منابع طبيعي يا سرمايه موجب توسعه کشورها بود، امروزه استفاده از نيروي انساني عامل موثر در توسعه به شمار مي رود.در حال حاضر اگر جامعه اي بخواهد نظام اقتصادي ، صنعتي ، سياسي و اجتماعي خودرا متحول کند، ناچار است که سياست جامعي در توسعه نيروي انساني داشته باشد. با اين همه مي توان گفت ايران داراي قابليت هاي متعدد در بعد منابع انساني و طبيعي است وليکن از نظر رشد اقتصادي با کشورهاي توسعه يافته فاصله معنا داري دارد. در اين باره حسين باهر به «رسالت» گفت: «نيروي انساني داراي انواع و اقسامي است و همه آنها اگر در جايگاه خودشان قرار بگيرند مولد خواهند بود وگرنه مخرب مي شوند (مثل سلول هاي سرطاني).»
اين جامعه شناس با اشاره به اينکه در ساير کشورها نيروي انساني خود عامل توسعه است، اظهار داشت: «در کشوهاي توسعه يافته، افراد را با شايسته محوري گزينش مي کنند و هر کسي را در بهترين جايگاهي که شايسته اش باشد، قرار مي دهند.»
او افزود: «در حال حاضر کشور ما نيازمند کشف استعدادها، پرورش استعدادهاي برتر و به کارگيري هر نيروئي در بهترين جاي ممکن و نظارت بر عملکردهاست.»
*توسعه با کمک نيروي انساني در بعد از انقلاب
اما نادر صادقيان در نظري مخالف با حسين باهر به «رسالت» گفت: «درباره اينکه نيروي انساني در کشور ما عامل توسعه بوده يا خير؛ نمي توان مبهم و انتزاعي حکم صادر کرد چرا که بررسي توسعه توسط نيروي انساني مثل هر پديده اجتماعي ديگر، نسبي است و بايد ديد مي‌خواهيم بر اساس چه شاخص و استانداردي ميزان توسعه يافتگي در کشور را بررسي کنيم.»
اين جامعه شناس با بيان اينکه نيروي انساني در کشور ما طي چهل سال اخير موفق عمل کرده است اظهار داشت: «در زمان انقلاب، در عصر دفاع مقدس و در عصر پس از دفاع بايد درباره توسعه و رشد مقايسه هاي تطبيقي صورت گيرد.»
او تصريح کرد: «ميزان توسعه يافتگي در تمام کشورها متفاوت است. شاخص هاي توسعه نيز متفاوت است، مثل تخت هاي بيمارستاني، درآمد سرانه، تعداد دانش آموزان، سرانه مسکن، رفاه و … بنابراين نمي توان کلي نظر داد؛ گويا مد شده دراين باره افراد يا نيمه پر ليوان را مي بينند يا نيمه خالي که هر دو برخطا هستند.»
صادقيان با بيان اينکه آمار در بسياري از زيرساخت ها ميزان برخورداري از آب و برق و گاز و تلفن و…. حاکي از رشد قابل توجه است، اذعان کرد: «علاوه بر اين موارد در ساير بخش ها کشور ما رشد و پيشرفت قابل توجهي داشته که بدون نيروي انساني اين امر هرگز ميسر نمي شد، مثل صنايع دفاعي، حوزه آموزش عالي ولو کمي، بحث بيسوادي و سواد آموزي، توسعه جاده، سد و … که همواره آمار بيانگر اين بوده که نسبت به مدت مشابه و قبل از انقلاب ايران شاهد توسعه با کمک نيروي انساني بوده است.»
او با تاکيد بر اينکه در يک دهه اخير در برخي از حوزه ها مثل تامين اجتماعي، رفاه ، عدالت و دستمزد وضع خوب نبوده، خاطرنشان کرد: «بايد ديد دولتها در اين مدت چه سياست هايي را به خرج دادند که اينچنين برون داد داشته است. در مسائلي چون ميزان درآمد، شکاف طبقاتي و تامين اجتماعي به نظر نيروي انساني به چشم نمي آيد البته عبارت نيروي انساني خيلي مبهم است و چون دولت نقش خيلي پررنگي دارد؛ به جاي نيروي انساني، بايد حوزه هاي تصميم گيرنده دراين باره مورد مطالعه و بررسي قرار بگيرند زيرا هر گونه افول و رشد به قدرت هاي تصميم گيرنده در کشور مربوط مي شود.»
اين پژوهشگر حوزه اجتماعي عنوان کرد: «معتقدم نيروي انساني به معناي جريان ها و قدرت سياسي بيش از هر چيز در توسعه کشور تعيين کننده بوده اند. از نظر بضاعت انساني همگان مي دانند ايران بضاعت بالايي دارد چه داخل و خارج از کشور و استفاده از اين پتانسيل در مواردي با مشکل مواجه بوده است اما نبايدفراموش کرد که در زمينه فناوري هاي هسته اي، انرژي و پزشکي شرايط مهيا بوده و ايراني ها فوق العاده عمل کرده اند.»
*رابطه توليد و نيروي انساني با توسعه
در ادامه الهام امين زاده با اشاره به شعار سال که همانا رونق توليد است، به تاثير حضور نيروي انساني در بخش توليد اشاره مي کند و مي گويد: «با توجه به اينکه مقام معظم رهبري اين شعار را براي امسال انتخاب کردند، مي توان گفت توليد در بسياري از کشورهاي پيشرفته يکي از مولفه هاي اصلي قدرت اقتصادي است و زماني که توليد داخلي مولفه قدرت اقتصادي باشد طبعا نيروي انساني توليد کننده نيز جايگاه و اهميت ويژه اي پيدا مي کند.»
معاون حقوقي رئيس جمهور در دولت يازدهم معتقد است: «در کشورهايي مثل ما که بر واردات تکيه بيشتري مي شود،
انتقال تکنولوژي هم اتفاق نمي افتد و آنچه که رخ مي دهد صنعت مونتاژ است که به واسطه آن هيچ گونه انتقال علم و تکنولوژي صورت نخواهد گرفت لذا اين خود دليلي است براي اينکه به نيروي انساني به عنوان يک نيروي کارآمد نگاه نشود.»
وي مي گويد: «يکي از مولفه هاي رونق توليد سرمايه انساني است و همواره توليد در کشور بايد وجود داشته باشد تا بتوانيم عامل انساني را به عنوان يک ظرفيت مورد توجه قرار دهيم و براي اين قشر احترام قائل باشيم.»
امين زاده با تاکيد براينکه اگر توليدي نباشد صحبت از سرمايه انساني مي تواند خود تبعاتي را به دنبال داشته باشد، خاطر نشان مي کند: «اين موارد لازم و ملزوم هم هستند و بايد از ظرفيت هاي متخصص داخلي از آنهايي که حرفه اي را ياد گرفته اند تا کارشناسان متخصص، درهر جايي به تناسب تخصص هايي که وجود دارد، بانک اطلاعاتي فراهم شود و اين افراد حرفه اي و متخصص را شناسايي کنند تا هر زماني که خط توليدي راه اندازي شد ما نگران فرد آموزش ديده و ماهر نباشيم. نتيجه اين موارد همان رونق توليد خواهد بود.»
کارشناسان بر اين باورند که نيروي انساني عامل مهم و موثر در توسعه است اما همواره بايدبه خاطرداشت که توسعه در جوامع مختلف تعريف متفاوتي دارد . در سال هاي بعداز انقلاب ايران توانسته است با استفاده از نيروي انساني در بخش هايي مثل، پزشکي، هسته اي، صنعت، آموزش و … گام هاي مهمي بردارد و همواره اميد آن مي رود در اين سال ها که در جنگ اقتصادي به سر مي‌بريم با اتکا به اقتصاد مقاومتي در جهت رونق توليد بتوانيم گام هاي موثرتري برداريم.