|حسن شجاعي|
امروز هشتم مهرماه مصادف است با روز بزرگداشت شاعر و اديب بزرگ ايران زمين مولانا محمد بلخي معروف به مولوي که آثارش در مثنوي معنوي، غزليات شمس، رباعيات، فيه مافيه و … همگي از آثار ماندگار شعر و ادب پارسي به شمار مي رود.
شناخت مولوي و آثارش نيازمند زمان و فرصت بسياري است و در اين مقال کوتاه نمي گنجد، اما روزنامه «رسالت» بنا بر رسالتي که درخصوص معرفي چهره هاي ماندگار فرهنگي هنري کشور دارد در گفت و گو با يکي از مولوي شناسان تلاش کرده از زاويه اي ديگر به اين اديب بزرگ پرداخته و براي نسل جوان معرفي نمايد.
دکتر ايرج رضايي استاد دانشگاه و مولوي پژوه کشورمان در گفت و گو با گروه فرهنگي روزنامه«رسالت» با اشاره به اينکه براي شناخت ابعاد مختلف وجودي اين اديب بزرگ بايد از مطالعه کافي برخوردار بود گفت: مولوي از متفکران و شعراي بزرگ جهان اسلام است که آثارش در زمره برترين يادگارهاي زبان پارسي تلقي شده و مستنداتي که از وي به جاي مانده همگي نشان از انديشه هاي ناب اسلامي است که در قالب مثنوي و شعر بيان شده اند.
وي ادامه داد: به عقيده من ميراث عارفان و انديشمندان بزرگ اسلامي در آثار مولوي تجلي يافته و اين شاعر بزرگ با ذهن خلاق و اشرافي که به منابع اسلامي داشته آثار برجسته اي را به نظم درآورده است. اين يادگارها تماما از روح اسلام ناب محمدي و سرچشمه زلال مکتب رسول الله صلي الله عليه وآله و سلم نشأت گرفته و با بهره مندي از آيات قرآن و احاديث و روايات معتبر اسلامي به نگارش درآمده است.
رضايي با تأکيد بر اينکه وقتي شما آثار مولوي را مطالعه مي کنيد در جاي جاي آن با عبارات قرآني و احاديث و روايات روبه رو مي شويد گفت: مولوي يک مسلمان معتقد کامل است که بدون چون و چرا از مستندات اصيل اسلامي در آثارش بهره مي برد و هرچقدر در نوشتار و گفتار وي تعمق مي کنيم بيش از پيش دريچه هاي اسلام اصيل را در آن به عينه مي بينيم.
اين استاد دانشگاه ادامه داد: نکته مهمي که در آثار و انديشه هاي مولوي بايد به آن توجه شود عدم تقابل آن با آرمان هاي اسلام اصيل و ناب محمدي(ص) است و در همه اين آثار پايبندي وي به اسلام و قرآن به چشم مي خورد و کسي نمي تواند مدعي شود که در ابيات و روايات هاي اين شاعر بزرگ روح اسلام گريزي و يا تقابل با شريعت نبوي وجود دارد. از مطالب او که جان مايه اسلام است وصف خداوند متعال را در همان ابتداي مثنوي مي بينيم و در ادامه اين کتاب ارزشمند تنها آثار صنع خداوندي را شاهد هستيم.
رضايي سپس به بخش ديگري از محتواي آثار مولوي اشاره کرده و مي گويد: در آثار اين انديشمند بزرگ اسلامي رابطه انسان با خدا، رابطه انسان با خويشتن، رابطه انسان با ديگران و رابطه انسان با هستي به چشم مي خورد تا بر اين اساس ظرفيت ها و موقعيت خود را شناخته تا در مسير حق تعالي گام بردارد. مولوي در آثار خود بيش از چهارهزار بار به آيات قرآن استناد مي کند و اين تعدد و تکرار نشان از اشراف کامل وي به مفاهيم قرآني است.
وي با اشاره به اينکه متأسفانه در طول تاريخ به دليل کج روي هايي که تصوف دچار آن شد بدعت هاي غلطي در مورد اسلام به وجود آورد و تهمت هايي به مولوي روا داشته شد که با نگاهي به انديشه و آثار اين شاعر بزرگ به هيچ عنوان به او نمي نشيند. ضمن اينکه بايد درنظر داشت تصوف مولوي عين شريعت او است و با اسلام ناب محمدي تقابلي ندارد. در هيچ جاي آثار وي نکته اي و يا اشاره اي به ترک آداب شريعت ديده نمي شود و به قدري انسان مقيدي است که طبق اخباري که به نسل ما رسيده وي در نماز و روزه و ساير آداب و شعائر زبانزد بوده است. انديشه مولوي به سمت و سويي است که جوانان را از دين گريزي پروا داده و به دنبال ايجاد فضاي مسئولانه بر اساس شريعت اسلام محمدي در جامعه است تا بتواند برادري و اتحاد را در جامعه ترويج نمايد و حسد و کينه و تمامي رفتارهاي غير انساني که در برخي جوامع اسلامي به وضوح ديده مي شود اصلاح نمايد.
رضايي در بخشي ديگر از سخنانش در زمينه خدماتي که مولوي به زبان پارسي کرده اشاره مي‌كند و مي‌گويد: به عقيده من زبان پارسي مديون مولوي است زيرا تمامي مسائل عرفاني و اعتقادي را با زبان شيرين پارسي بيان کرده و در داستان ها و اشعارش به درستي و زيبايي از اين زبان جهت ارايه مفاهيم اسلامي بهره برده است.
اين استاد دانشگاه ضمن بيان اين نکته که مولوي هم مانند بسياري از انديشمندان، معصوم نيست و قابل نقد است تصريحکرد: برخي تلاش دارند تا از مولوي يک قديس ساخته و از آن بهره برداري کنند درحالي که سخنان و افکار و اشعار و… مولوي قابل نقد و بررسي است اما اينکه به دليل برخي نقدهايي که بر او وارد است بخواهيم تمام ابعاد وجودي و انديشه اي او را زير سؤال ببريم جفا
کرده ايم. چه دليلي دارد که به واسطه برخي اشکالات در اين شاعر بزرگ بخواهيم خود را از ثروت وجودي او محروم کرده و به خودمان جفا کنيم. بايد از نکات مثبت اين انديشمند فرهيخته بهره برداري کرد و در جاي خود نقدهاي خود را نيز مطرح کنيم. اگر چنين نکنيم و از داشته هاي معنوي خود بهره نبريم جوان ما به سمت روشنفکران غربي گرايش پيدا کرده که هيچ نشاني از دين و شريعت و اسلام ندارند و آنگاه وادادگي فرهنگي و ملي را شاهد خواهيم بود. شايد استخراج ذخاير مادي نظير نفت و گاز براي ما هزينه داشته و زماني به پايان برسد اما اين ذخاير معنوي بدون هزينه و تا ابد براي مردم اين سرزمين ماندگار خواهد بود و چه بهتر که از اين مفاخر به بهترين شکل استفاده نماييم و اجازه ندهيم کشورها و ملت هاي ديگر داشته هاي ما را به نفع خود مصادره کنند.
رضايي با اشاره به بيانات مقام معظم رهبري در مورد مولوي و اهميت و جايگاه اين شاعر پرآوازه در نگاه ايشان گفت: بايد بحث بر سر بدگماني و ظن بد درمورد مولوي را کنار بگذاريم و با استفاده بيشتر و عميق تر از آثار وي در سطح مدارس و دانشگاه ها فرزندان خود را بيش از پيش با انديشه هاي اين شاعر بزرگ و اثرگذار بر فرهنگ اين مرز و بوم آشنا نماييم.