تبلور فرهنگ مهاجران در سرزمین مادری
|معصومه شمسيني غياثوند|
پيشرفت فرهنگ و ادبيات مهاجران افغانستاني در ايران به‌قدري چشمگير بوده است که بسياري از نويسندگان و شاعران مهاجر افغانستاني در جشنواره‌هاي و مراسم ادبي کشور حضور دارند و آثار ارزشمندي را خلق کرده‌اند. بيش از سه دهه از حضور مهاجران افغانستاني در ايران مي‌گذرد و طبق آمار اعلام‌شده بيش از ۳ ميليون مهاجر افغانستاني در ايران زندگي مي‌کنند. از بدو ورود مهاجران افغاني به کشور ايران شاهد حضور و فعاليت آن‌ها در انجمن‌هاي و تشکل‌هاي فرهنگي و ادبي کشور بوده‌ايم. در مراسم سالانه شب ولادت امام حسن مجتبي(ع) و ديدار شاعران با رهبر معظم انقلاب شاهد حضور شاعران کشور افغانستان نيز هستيم و رهبر معظم انقلاب در سال‌هاي اخير به پيشرفت قابل‌توجه شعر شاعران افغانستاني اشاره‌کرده‌اند.
مهاجران افغانستاني خانه ادبيات افغانستان در ايران را با حضور جمعي از نخبگان و فرهيختگان ادبيات تأسيس کردند و داراي جشنواره‌هاي ادبي و فرهنگي متعددي همانند جشنواره «قند پارسي» هستند که همه‌ساله در ايران برگزار مي‌شود. علاوه بر اين برخي مهاجرين افغانستاني در حوزه نشر و ادبيات و توليد کتاب فعاليت دارند و در نمايشگاه کتاب تهران که سالانه برگزار مي‌شود داراي غرفه مجزا هستند. اشتراکات فرهنگي دو ملت ايران و افغانستان از گذشته‌هاي دور تاکنون منجر به اين شده که شاعران و نويسندگان اين دو کشور با تأثيرپذيري از فرهنگ و زبان مشترک در ادبيات به جايگاه ارزشمندي در حوزه شعر و داستان‌نويسي دست يابند.
*مأنوس شدن مهاجران افغانستان با ادبيات و شعر ايران
بدون شک فضاي فرهنگي و ادبي ايران بر ادبيات و شعر مهاجران تأثيرگذار بوده است، محمد سرور رجايي، مسئول خانه ادبيات افغانستان در تهران در گفت‌وگو با «رسالت» در خصوص تأثير فضاي فرهنگي و ادبي ايران در مهاجران افغانستاني مي‌گويد: « با توجه به اشتراکات فرهنگي که دو ملت بزرگ ايران و افغانستان از گذشته‌هاي دور دارند به‌يقين بعد از حضور مهاجران افغانستاني در ايران با دوستان اهل هنر و ادبيات ايراني آشنا و مأنوس شدند که منجر به شکل‌گيري ارتباطات شد. در آغاز اين برنامه‌ها به‌واسطه اينکه مهاجران افغانستاني جايگاهي براي عرضه و انتشار آثارشان نداشتند در مجامع فرهنگي و ادبي ايران حضور يافتند و همين رفاقت باعث شد که جامعه فرهنگي افغانستان بيشتر در بخش ادبيات با جامعه فرهنگي ايراني مأنوس شوند.»
وي بابيان اينکه به‌يقين شاعران و نويسندگان افغانستاني در آغاز راه متأثر از شاعران و نويسندگان ايراني بودند، تصريح کرد: « بعد از مهاجرت افغانستاني‌ها به ايران به دليل اينکه چهره‌هاي شاخص و فرهنگي افغانستان به ايران نيامده بودند و يا اگر در ايران حضور داشتند مجالي براي آموزش هم‌وطنان خود نداشتند بيشترين آثار شاعران و نويسندگان افغانستاني متأثر از شاعران و نويسندگان ايران در حوزه شعر و داستان بود و به‌اين‌ترتيب تجربياتي از شاعران و نويسندگان ايران کسب کردند.» مسئول خانه ادبيات افغانستان در تهران ادامه داد: « از اوايل دهه هفتاد شاعران و نويسندگان افغانستاني با شرکت در جشنواره‌هاي فرهنگي و ادبي ايران در شهرهاي مختلف ايران به‌عنوان يکي از برگزيدگان اين جشنواره‌ها انتخاب شدند و يا به اين جشنواره‌ها راه پيدا کردند. به‌تدريج رفاقت و همدلي بين شاعران و نويسندگان مهاجر افغانستان با شاعران و نويسندگان ايراني ايجاد شد، حتي برخي از آن‌ها ارتباط‌هاي خانوادگي داشتند براي همين اين ارتباطات منجر شد که بيشتر نويسندگان و شاعران مهاجر افغانستاني مسير خود را پيدا کنند و در کنار ساير شاعران و نويسندگان ايراني قرار گرفتند.»
رجايي با اشاره به تشکيل انجمن‌هاي ادبي شاعران و نويسندگان مهاجر افغانستاني در ايران خاطرنشان کرد: « در شهرهايي مثل مشهد، تهران و قم انجمن‌هاي مهاجران راه‌اندازي شد و اين انجمن‌ها وقتي تشکيل شد هنوز ارتباط با شاعران و نويسندگان ايراني برقرار بود و در کنار آن شماري از شاعران و نويسندگان افغانستاني گرد هم جمع شدند و پيشرفت‌هاي صورت گرفت به‌گونه‌اي که شايد در ابتدا شاعران و نويسندگان افغانستاني متأثر از فرهنگ و ادبيات شاعران و نويسندگان ايراني بودند و ادبيات افغانستان متأثر از ادبيات ايران رشد کرد ولي در مقطعي از زمان با پيشرفت شاعران و نويسندگان مهاجر افغانستاني شماري از نويسندگان و شاعران جوان ايران هم متأثر از شاعران و نويسندگان افغانستاني شدند که اين به دليل اشتراکات فرهنگي، مذهبي و زباني دو ملت ايران و افغانستان است.»
وي در خصوص شکل‌گيري فعاليت‌انجمن‌ها و جشنواره‌هاي ادبي مهاجران افغانستاني در ايران خاطرنشان کرد: « در جمهوري اسلامي ايران از اواخر دهه شصت تشکل‌هاي فرهنگي در شهرهاي مشهد و قم تشکيل شدند و خيلي زود به تهران هم رسيد. در سال‌هاي حضور مهاجران، تشکل‌هاي فرهنگي هنري بسياري پديد آمد، اما به‌واسطه سختي‌هاي دنياي مهاجران اين تشکل‌ها بعد از مدتي منحل شدند. نشريههايي زيادي هم راه‌اندازي شد، متأسفانه بعد از مدتي نشريهها نيز از انتشار بازماندند. خانه ادبيات افغانستان در سال ۸۲ در تهران پا به عرصه وجود گذاشت. اين خانه چون نتيجه جلسات فرهنگي، ادبي و هنري مهاجران که از سال ۷۱ بدين سو در حوزه هنري برگزار مي‌شد بود، هنوز هم فعال است.»
مسئول خانه ادبيات افغانستان در تهران ادامه داد: «شاعران و نويسندگان جوان افغانستاني در روزگاري که کشورشان مورد هجوم نيروهاي آمريکايي قرارگرفته بود دچار نااميدي شده بودند و براي همين تصميم گرفتند انجمني را راه‌اندازي کنند که زيباييهاي افغانستان را در قالب شعر و ادبيات به هم‌زبانان خود در کشورهاي ايران و تاجيکستان بيشتر معرفي کنند. براي همين زماني که خانه ادبيات افغانستان تأسيس شد باوجود سختي‌هايي که وجود داشت نشريه‌اي به نام «فرخار» راه‌اندازي کرديم که به معرفي آثار شاعران و نويسندگان افغانستان بپردازد و آن‌ها را منتشر کند.»
رجايي با اشاره به برگزاري جشنواره «قند پارسي» که سال گذشته نهمين دوره آن برگزار شد، عنوان کرد: « علاوه بر اين جشنواره همايش فرهنگي «روايت همدلي، گفتمان بين ايراني‌ها و افغانستاني‌ها» را در هفت دوره برگزار نموديم. همچنين در اين سالها خانه ادبيات افغانستان با برگزاري برنامه‌هاي آموزشي در بخش‌هاي ويراستاري، روزنامه‌نگاري و عکاسي براي هنرجويان افغانستاني پرداخته است. از سال ۷۱ تاکنون کلاس‌هاي منظم آموزشي در دو حوزه شعر و داستان براي افغانستاني‌هاي مهاجر دارد. اين کلاسها رايگان است و روزهاي پنج‌شنبه در خيابان حافظ حوزه هنري برگزار مي‌شود.»
افغانستان , خانه ادبیات افغانستان , شاعران افغان , معصومه شمسيني غياثوند , مهاجران افغان
- دیدگاه های ارسال شده توسط شما، پس از تایید توسط رسالت در وب منتشر خواهد شد.
- پیام هایی که حاوی تهمت یا افترا باشد منتشر نخواهد شد.
- پیام هایی که به غیر از زبان فارسی یا غیر مرتبط باشد منتشر نخواهد شد.