بیش از ۸۴۰ دانشمند یک درصد برتر دنیا را داریم
آقای محمدعلی زلفی‌گل با حضور در برنامه ”صف اول“ چهارشنبه ۸ شهریور شبکه خبر، برنامه‌ها و عملکرد وزارت علوم در دولت سیزدهم را تشریح کرد.
متن کامل این برنامه به شرح زیر است:
مقدمه مجری: امشب به مناسبت هفته دولت در خدمت آقای محمدعلی زلفی‌گل هستیم وزیر محترم علوم، تحقیقات و فناوری تا درباره دستاورد‌های حوزه علوم و آموزش عالی با ایشان صحبت کنیم؛ سلام عرض می‌کنم آقای دکتر خیلی خوش آمدید هفته دولت را خدمت شما و همکارانتان تبریک عرض می‌کنم.
زلفی گل: بسم الله الرحمن الرحیم. عرض سلام ادب و احترام خدمت جناب عالی و بینندگان عزیز برنامه صفحه اول دارم من هم هفته دولت را تبریک عرض می‌کنم و یاد و خاطره شهیدان رجایی و باهنر را گرامی می‌دارم.
سوال: خیلی ممنون آقای دکتر معمولاً در این هفته درباره دستاورد‌های دولت صحبت می‌شود و با توجه به دو سالی که از عمر دولت سیزدهم گذشته و البته سفر‌هایی که شما داشتید بیش از شاید ۵۰ سفر استانی شما انجام دادید مهمترین دستاورد‌ها در حوزه علوم، تحقیقات و فناوری آنچه که در ذیل وزارتخانه شما تعریف می‌شود را شما چه چیزی تبیین می‌کنید به چه نکات و معیار‌ها و شاخص‌هایی می‌شود اشاره کرد؟
زلفی گل: خوشبختانه با سفر به استان‌های مختلف در جریان امور علمی و فناوری و نوآوری قرار می‌گیریم و از نزدیک با ظرفیت‌های هر استان و مزیت‌های نسبی هر استان آشنا می‌شویم که آنها در برنامه‌ریزی ما می‌تواند موثر باشد و در بحث عدالت آموزشی فناوری و نوآوری هم می‌تواند موثر باشد. خوشبختانه در طی این دو سالی که از دولت مردمی جناب آقای دکتر رئیسی گذشته در آموزش عالی اتفاقات میمونی افتاده که برخی از این اتفاقات برای اولین بار است برخی هم نقاط قوت گذشته تقویت شده سعی شده همان مسیر‌ها با سرعت و شدت بیشتری طی شود که من جا دارد اینجا از تمامی وزرای بعد از پیروزی انقلاب اسلامی، مدیران روسای دانشگاه‌ها، روسای پارک و علم و فناوری پژوهشی مراکز پژوهشی که عمر خود را صرف آموزش عالی و پیشرفت‌های علمی کشور کرده‌اند، تشکر کنم.
اگر امروز افتخاراتی داریم در کشور نتیجه مدیریت شایسته وزارت علوم در ادوار مختلف بوده چرا که ما امروز به خود می‌بالیم که رتبه پانزدهم علمی در کشور را داریم قریب به ۸۰ هزار سند علمی در کشور در سال گذشته منتشر شده تقریبا با مقالات فارسی که منتشر شده بالغ بر ۱۰۰ هزار مقاله علمی منتشر شده در کشور این‌ها نتیجه ریل گذاری درست علمی در گذشته بوده است.
تاسیس پارک‌های علم و فناوری مراکز رشد و توسعه شرکت‌های دانش بنیان این‌ها نتیجه زحماتی است که گذشتگان کشیده‌اند ما باید قدردانی کنیم از آنها ما هم این مسیر را توسعه دادیم. در طی دو سال گذشته بیش از ۵۰ هزار شغل دانش بنیانی پارک‌های علم و فناوری تاسیس شده است. تعداد پارک‌های علم و فناوری مان از ۴۰ به ۵۰ رسیده پردیس‌های علمی مان که دوتا بوده علم و فناوری به ۲۲ پردیس علم و فناوری رسیده است و تعداد قابل توجهی پارک‌های خصوصی برای صنایع مختلف در حال تاسیس است و با تاسیس معاونت فناوری و نوآوری در وزارت علوم تحقیقات و فناوری سعی کردیم که راهبری علم را در کشور از سمت تولید علم به سمت علم نافع و اثربخشی علم در جامعه ببریم و منجر شود به تولید خدمت ثروت و سرمایه از دانش به همین دلیل مراکز رشد علم و فناوری هم در کشور توسعه پیدا کرده از ۲۰۰ تا به ۲۶۰ مرکز رشد رسیده است.
تعداد هسته‌های فناورمان شرکت‌های دانش پایه رشد خیلی خوبی را داشته در بحث مرجعیت علمی که باز هم باید تقدیر کنیم از گذشتگان و مدیران گذشته وزرای گذشته روسای دانشگاه‌ها که آنها ریل گذاری خوبی کردند. ما امروزه بیش از حدود هشتصد حدود ۸۴۰ دانشمند یک درصد بین المللی داریم که این‌ها بر اساس تعداد ارجاعات علمی‌شان در دنیا جز یک درصد برتر در رشته خودشان هستند. بیش از ۱۹۰۰ دانشمند ۲ بین‌المللی داریم که این‌ها هم جز سرآمدان علمی هستند در حالی که تا قبل از سال ۱۳۸۳ ما اصلاً نداشتیم دانشمند یک درصد یا تعدادشان خیلی محدود در حد ۳ تا ۴ نفر بودند، این نشان می‌دهد که ریل گذاری در آموزش عالی توسط پیشکسوتان ما ریل گذاری درستی بوده است.
خوشبختانه در زمینه اثربخشی علم در سایر وزارتخانه‌ها و نهاد‌ها هم ما شاهد موفقیت‌هایی هستیم امروز در کمال افتخار ادعا می‌کنیم که خیلی از وسایل آزمایشی تجهیزاتی صنایع دفاعی پهپاد دارو‌ها در واقع در بخش دارو‌ها بیش از ۹۵ درصد دارو‌هایی که مورد نیاز کشور است را در داخل کشور در حقیقت ساخته می‌شود در قسمت نانو بایو و سلول‌های خورشیدی بحث کوانتوم بحث هوش مصنوعی علوم شناختی و در اکثر رشته‌های علمی ما امروز سری در سرا داریم و در حقیقت جمهوری اسلامی را در سطح دنیا پذیرفته‌اند و دانشمندان ما را پذیرفته‌اند.
امروز بیش از ۳۷ درصد تولیدات علمی بین‌المللی ما با مشارکت بین‌المللی است با محققان دیگر کار کردن و منتشر شده معنای این ۳۷ درصد این است که پژوهشگران و دانشمندان کشور‌های دیگر اساتید و دانشمندان داخل کشور ما را به رسمیت می‌شناسند و حاضرند با آنها همکاری داشته باشند هم یاد بدهند هم یاد بگیرند و این افتخار بزرگی است.
ما در زمانی که انقلاب اسلامی پیروز شد تعداد مجلات علمی بین‌المللی صفر، ولی الان تعداد مجلات بین‌المللی ما در پایگاه‌های اطلاعات علمی تامسون رویترز و اسکاپوس در طی دو سال گذشته ۴۶ تا مجله جدید نمایه شدند که از این‌ها ۲۶ مجله فارسی است یعنی اینکه ما مجلات فارسی داریم که تحت نمایه پایگاه‌های علمی دنیا درآمدند و به عنوان یک مرجع و زمین بازی مطرح شدند که این‌ها را با شاخص‌ها و استاندارد‌های علمی دنیا که بر اساس علم سنجی و فناوری سنجی است به رسمیت شناختند. تا قبل از این ما تعداد مجلات علمی مان که به طور میانگین سالانه تحت نمایه قرار می‌گرفتند سالی دو تا بودند، ولی در دولت سیزدهم با انرژی که ما گذاشتیم و سعی کردیم از دانشمندان بحث کتاب شناسی و نمایه‌سازی استفاده کنیم و برای سردبیران و مدیر مسئولان مجلات مان کارگاه‌های آموزشی بگذاریم و چهره به چهره آنها را کمک کنیم و ازشون خواهش کنیم که در این عرصه وارد شوند در حقیقت به جای سالی دوتا الان ماهی دو تا مجله تحت نمایه بین المللی قرار گرفته و ما امیدوار هستیم یعنی برنامه‌ریزی ما این است که تعداد مجلات علمی کشور ما که تحت نمایه بین المللی در می‌آید در طی دولت دوره اول جناب آقای دکتر رئیسی دو برابر شود و مطمئن هستیم که ان شاالله این اتفاق هم می‌افتد و خواهد افتاد.
بحث کتاب‌های بین المللی و نوشتن فصل‌هایی از کتاب‌های بین‌المللی به عنوان کتاب‌های درسی و مرجع در سطح جهانی است بحث دیپلماسی علمی که خوشبختانه در پذیرش دانشجویان غیر ایرانی در داخل کشور این‌ها اتفاقاتی بود که افتاد که ما نتایج این را در سایر صنایع می‌بینیم امروزه صحبت از این است که ان شاالله به زودی در شهر تهران با همکاری که بین شهرداری تهران و وزارت صنعت معدن و تجارت صورت گرفته خودرو‌های بخش عمومی برقی شوند تا این میزان آلایندگی سوخت‌های فسیلی کم شود، این دانشش از کجا آمده؟ این دانشش از دانشگاه آمده از پژوهشگاه‌های ما آمده از پارک‌های علم و فناوری آمده در این جشنواره شهید رجایی خبرنگار صدا و سیما از ما پرسید که شما فکر می‌کنید جز منتخبین هستید یا نیستید من این جواب را بهشون دادم گفتم که هر کدام از وزارتخانه‌های دیگر انتخاب شوند در واقع مثل این است که وزارت علوم، تحقیقات و فناوری انتخاب شده است، گفتم به این دلیل که سواد، علم، دانش و مدرکشان همه متعلق به وزارت علوم، تحقیقات و فناوری وزارت بهداشت است؛ بنابراین تمام توسعه علم و فناوری که در کشور اتفاق افتاده این مرهون دانشگاه‌ها پژوهشگاه‌ها پارک‌های علم و فناوری است، چون دانش آموختگان دانشگاهی هستند که رفتند آنجا مشغول کار شدند و این اتفاقات را رقم زدند یا اساتید ما با قراردادی که با صنعت داشتند نتیجه پژوهش‌های آنها این اتفاق افتاده است به همین دلیل من وظیفه خودم می‌دانم که از تمامی استادان دانشمندان دانشجویان دانش آموختگانی که در دانشگاه‌ها زحمت کشیدند و نتیجه زحمات آنها باعث پیشرفت جمهوری اسلامی شده صادقانه و خالصانه تشکر کنم برای جامعه فهیم فرهیخته و فرزانه دانشگاهی آرزوی توفیق بیشتر و عزت را داشته باشم.
سوال: بسیار خوب یک گرافیکی هم از اولویت‌های وزارتخانه شما همراهتان آورده‌اید اگر مایل هستید این اولویت‌ها را هم اشاره بفرمایید؟
زلفی گل: ما در بدو ورودمان در وزارت علوم، تحقیقات و فناوری با توجه به اینکه من سال‌ها خارج از رشته خودم هم قلم می‌زدم در خصوص سیاست گذاری علم و پژوهش وقتی قرار شد که این مسئولیت بر عهده من گذاشته شود با مشورتی که با نخبگان، اساتید دانشگاه‌ها و افراد فن در این عرصه داشتم سعی کردم که می‌دانستم که اولویت‌ها خیلی زیاد است وقتی اولویت‌ها خیلی زیاد باشد یعنی شما اولویتی ندارید تصمیم گرفتم که تعدادی اولویت محدود انتخاب کنم و تمام ظرفیت کاری را ببرم به سمت اینکه این اولویت‌ها ارتقاء جدی پیدا کند. یک سری کارها در هر وزارتخانه‌ای انجام می‌شود کارهای روزانه است که بسیار ارزشمند است و باید آنها انجام شود بالاخره بحث آموزش بحث پژوهش بحث تدریس بحث آزمون‌ها این‌ها کارهای روزمره‌ای است که ستاد وزارتخانه موظف است این‌ها را انجام دهد و بخش عمده‌ای از کار را وقت وزارتخانه صرف آنها می‌شود، اما برای اینکه ما بتوانیم از ظرف و ظرفیت دانشگاه‌ها استفاده کنیم اتفاقات جدیدی را رقم بزنیم ۵ اولویت را با تاسی از پنج تن آل عبا تعیین کردیم که در واقع با دعای خیر آنها هم نصیب وزارت علوم، تحقیقات و فناوری شود. آن ۵ اولویت عبارت بودند از مرجعیت و دیپلماسی علمی فناوری و نوآوری آموزش پژوهش و برون داد هدفمند نوآوری فرهنگی و فرهنگ نوآوری شاگرد پروری و فناور پروری و نوآور پروری و نهایتاً هم تولید خدمت ثروت و سرمایه از دانش.
سوال: الان در هر کدام از این اولویت‌ها چقدر پیشرفت داشته‌ایم آیا درصدش قابل سنجش است؟
زلفی گل: بله؛ در هر کدام از این‌ها همین مرجعیت علمی را خدمتتان عرض کردم که تعداد دانشمندان یک درصد دو درصد تعداد کتاب‌های بین‌المللی مجلات علمی تعداد برونداد‌های علمی مشترک با مشارکت دانشمندان بین المللی این‌ها را خدمتتان عرض کردم در بحث قرارداد‌های منعقده با صنعت تقریباً بیش از دو برابر شده از نظر مبلغ یک کار دیگری که در خصوص آموزش پژوهش و برون داد هدفمند ما انجام دادیم این بود که آمدیم سامانه نظام ایده‌ها و نیاز‌ها را طراحی کردیم تحت عنوان در واژه‌اش می‌شود سامانه نان را طراحی کردیم و خوشبختانه در شورای عالی انقلاب فرهنگی مصوب شد. در قانون بودجه سال ۱۴۰۱ و ۱۴۰۲ هم آمد و کنار این سامانه نظام ایده‌ها و نیاز‌ها معاونت علمی و فناوری تاسیس کردیم و کنار آن هم صندوق عالی علوم، تحقیقات و فناوری این سه تا مکمل هم هستند در سامانه نظام ایده‌ها و و سامانه نان، تمام وزارتخانه‌ها و سازمان‌های خصوصی و دولتی موظف و مکلف شدند که نیاز‌ها و مسئله‌هایشان را در این سامانه ثبت کنند و آن سامانه هم مکلف است که این نیاز‌ها را دسته‌بندی کند در رشته‌های مختلف در معرض دید استادان و دانشجویان و پژوهشگران قرار بگیرد و از طرفی آمدیم داخل دانشگاه‌ها و قوانین و مقررات خودمان را گذاشتیم، هر استادی که موضوع رساله دکترای دانشجویش و یا پایان نامه ارشدش در راستای اولویت‌ها و نیاز‌هایی باشد که صنایع مختلف در نظام ایده‌آل ثبت کرده‌اند به این استاد پژوهانه ویژه‌ای خواهیم داد پایان نامه تشویقی خواهیم داد و پژوهانه آن دانشجوی ارشد و یا دکترایی که در آن راستا باشد آن را دو برابر در نظر خواهیم گرفت که آیین نامه‌اش را به زودی ابلاغ می‌کنیم.
در واقع آموزش و پژوهش و برون داد هدفمند را با سامانه نظام ایده‌آل و نیاز‌ها حرکت از تولید علم به مصرف علم که موجب رفاه و آسایش جامعه می‌شود این را شروع کردیم خوشبختانه حدود ۱۰ هزار تا نیاز الان در سامانه نیاز‌ها و ایده‌ها ثبت شده و آمدیم یک امتیاز دیگری هم گذاشتیم که این سامانه مرجع قرار بگیرد یعنی سامانه نیاز‌ها و ایده‌ها همرسانی کند به این نیازهای جامعه و ظرفیت پژوهشی که استادان دانشگاه‌ها و دانشمندان و دانشجویان ارشد و دکترای ما است این هم رسانی را انجام بدهد بعد آمدیم یک امتیازی هم به استادانمان دادیم هر عضو هیئت علمی دانشگاه که موضوع پایان نامه دانشجویی ارشد و یا رساله دکترا را یکی از نیازهای ثبت شده در سامانه‌های نظام ایده‌آل و نیاز‌ها باشد و آن طرحنامه و یا موضوع تحقیق به تصویب گروه آموزشی و دانشکده برسد به آن استاد اجازه دادیم که از بین استعداد‌های درخشان دانشجویان کارشناسی یا کارشناسی ارشد که جز ۲۰ درصد ورودی دوره خودشان هستند یعنی اگر فرض بگیریم که در رشته الکترونیک دانشگاه صنعتی شریف ۱۰۰ دانشجو می‌پذیرد این‌ها ۲۰ درصدشان به عنوان استعداد درخشان در نظر گرفته می‌شوند از بین این ۲۰ نفر در همه دانشگاه‌ها در دانشگاه‌های دولتی و غیردولتی از بین این‌ها استاد می‌تواند مستقیماً، چون پایان‌نامه تعریف کرده در راستای نیاز‌ها بدون کنکور و دانشکده و گروه مستقیماً خود دانشجو را بپذیرد بعد استادی که تعداد قابل توجهی از دانشجویان ارشد و دکترایش با چنین پایان‌نامه‌ها فارغ التحصیل شوند به آنها پایان نامه تشویقی می‌دهیم و پژوهانه ویژه می‌دهیم.
در آیین نامه ارتقا ترفیع و جهش علمی بر مبنای عملکرد سعی کردیم که این سامانه نظام ایده‌آل و نیاز‌ها همرسان موفقی بین نیاز و پژوهش باشد از آن طرف معاونت فناوری و نوآوری که تاسیس کردیم تعریف کردیم که یک بخشی از این سامانه نظام ایده‌آل و نیاز‌ها تحت عنوان جریان اقتصادی نوین تحت عنوان جان که دیگر بیاییم شرکت‌های دانش بنیانی که ظرفیت‌های خاصی دارند و محصولات خاصی را تولید می‌کنند این‌ها را در آن سامانه در بخش جان قرار بدهیم و در واقع مشخص شود که ظرفیت‌هایی که در شرکت‌های دانش بنیان و عرصه‌های فناور است را همه جا ببینند که از محصولاتشان از ظرفیت‌هایشان استفاده کنند و از طرف دیگر صندوق عالی علوم تحقیقات و فناوری را با مجوز آقای دکتر رئیسی که شورای عالی انقلاب فرهنگی تصویب کرده بود را مجوزش را گرفتیم تاسیس کردیم. خوشبختانه در قانون بودجه سال ۱۴۰۱ و ۱۴۰۲ با تصویب هیئت دولت سال ۱۴۰۱، چهل درصد بودجه پژوهشی شرکت‌های دولتی واریز شد به این صندوق و این بودجه پژوهشی که آمد در این صندوق دیگر ذخیره می‌شود اینجا هر استاد دانشگاهی که در راستای نیازهای آن صنعت کار کند قرارداد منعقد می‌شود پولش را از این صندوق داده می‌شود در حقیقت این صندوق هم رسان مالی بین نیاز و ظرفیت تحقیقاتی را انجام می‌دهد با در واقع لطفی که دولت محترم داشت سال ۱۴۰۲ آن ۴۰ درصد شد ۶۰ درصد امیدواریم که امسال این را بتوانیم.
سوال: آقای دکتر, مجموع فعالیت‌های شما در این دو سال اگر از یک بخش بخواهد مثلاً این دستمایه تولید یک مجموعه نمایشی تلویزیونی یا سریال شود شما کدام بخش را پیشنهاد می‌کنید ؟
زلفی گل: در وزارت علوم ظرفیت‌های مختلف در بخش‌های مختلفی وجود دارد می‌شود در خصوص مرجعیت علمی کار بسیار ارزشمند من یک زمانی در صحن دولت که خبرنگاران حضور داشتند آنجا گلایه‌ای را کردم, خود آقای دکتر جبلی هم حضور داشتند و گله کردم گفتم که همان قدر که شما بالاخره برای ورزشکاران هنرمندان وقت می‌گذارید و برنامه اجرا می‌کنید و در مراسم‌های نوروز جشن بالاخره ما می‌بینیم و خیلی هم خوشحال می‌شویم ورزشکارانمان آنجا می‌آیند هنرمندانمان آنجا می‌آیند بازیگران می‌آیند خیلی خوب است باعث نشاط می‌شود یا برنامه فوتبال داریم که تمام فوتبال ایران نه تنها جهان را تجزیه و تحلیل می‌کنند خیلی هم خوب است ولی برای علم هم باید یک برنامه ثابتی داشته باشیم. ما ۴۴۰ انجمن علمی در کشور داریم از قبل مشخص کنید یک برنامه ثابتی ۲ ساعت هر انجمنی قبلا هم به او بگویید ۶ ماه دیگر, یک سال دیگر نوبت شما می‌شود از همین حالا چهارچوب هم به آن ها بدهید که برنامه شما هم باید در قسمت فرهنگی داشته باشد مهارتی داشته باشد اسطوره‌های ملی داشته باشد اسطوره‌های بین‌المللی داشته باشد کارکردهای این رشته مشخص شود و دانشجوی ما که می‌خواهد رشته انتخاب کند پدر مادرها و خانواده‌ها بدانند که ریاضی یک علم فرازمینی و فرامکانی است فیزیک یک علم فرازمینی و فرامکانی است رشته زیست شناسی چه کاربردهایی دارد رشته زمین شناسی چه کاربردهایی دارد مکانیک یعنی ما باید از ظرفیت صدا و سیمای جمهوری اسلامی را دانشگاه ملی و فراملی جمهوری اسلامی می‌دانم که در واقع مخاطبینش همه سنین مختلف با هر سطح سوادی است. از این ظرفیت استفاده کنیم برای شکل دادن شخصیت کشور برای توزیع متوازن استعدادها. الان توزیع متوازن استعدادها را ما در کشور نداریم تمام آرزوی داوطلبان ما و دانش آموزان ما این است که ۱۵ درصد رشته پرطرفدار اگر ما برنامه ثابتی داشته باشیم این‌ها در جریان قرار بگیرند می‌دانند که اگر در رشته‌های علوم پایه و یا در رشته‌های علوم انسانی در هر رشته‌ای زیبایی‌های خاص خودش را دارد.
حرف آخر من این است که صدا و سیمای جمهوری اسلامی باید با یک برنامه‌ای که می‌گذارد برای انجمن‌های علمی مختلف به جامعه نشان بدهد که هر رشته علمی هر علمی زیبایی‌های خاص خودش را دارد و هر کسی در هر رشته‌ای تحصیل کند با سواد شود و جز دانشمندان آن رشته قرار بگیرد می‌تواند نه تنها در ایران بلکه در دنیا اثربخش باشد و موجب پیشرفت جامعه خودش را رقم بزند من خواهشم این است که این قسمت را البته وقتی من این صحبت را کردم صدا و سیما گفتگوی ویژه خبری برنامه‌ای را گذاشتند انواع شبکه ۴ برنامه‌های آموزشی را نشان دادند, نمی‌گویم که کارهایی انجام نمی‌دهند کارهای بسیار ارزشمندی انجام می‌گیرد ولی بخشی که مد نظر بنده است این جایش خالی است امیدوارم که این صحبت من را مسئولین و سیاستگذاران صدا و سیما استاد جبلی عزیزمان بشنوند و برای این یک فکری کنند ما باید نخبگانمان را معرفی کنیم الگوسازی کنیم جوانان ما باید بدانند که می‌شود در این کشور جزء برترین‌ها بود و نه تنها در ایران موثر بود بلکه در جهان موثر بود و بحث امید آفرینی و هویت سازی برای جوانانمان خیلی مهم است در این قسمت ما باید از ظرفیت دانشگاه ملی و فراملی صدا و سیما نهایت استفاده را کنیم.
سوال: بسیار خوب آقای دکتر, مخاطبان ما سوالات زیادی را مطرح کرده مبنی بر اینکه جذب هیئت علمی از منظر قانونی صورت نمی‌گیرد که حالا یک گزارشی آماده است با همین موضوع با هم ببینیم و بعد درباره آن صحبت کنیم .
پخش گزارش
سوال: بسیار خوب آقای دکتر توضیحی دارید درباره این گزارش بفرمایید؟
زلفی‌زاده: یکی از اقدامات بسیار شایسته شورای عالی انقلاب فرهنگی بحث تاسیس هیئت عالی جذب اعضای هیئت علمی است که به تبع آن در وزارتخانه‌های علوم تحقیقات و فناوری وزارت بهداشت و دانشگاه آزاد اسلامی تاسیس شده و همچنین در دانشگاه‌ها می‌دانیم که یکی از افتخارات جمهوری اسلامی این است که اعتبار ویژه‌ای برای دانشگاه‌ها قائل شده و برای دانشگاه‌ها استقلال قائل شده و به همین دلیل دانشگاه‌ها خودشان هیئت اجرایی جذب دارند که بسته به تعداد دانشجو و عضو هیئت علمی تعداد هیئت اجرایی جذب می‌تواند متغیر باشد و خودشان تصمیم بگیرند قانون و مقرراتی دارد که برای هر رشته بخواهند عضو هیئت علمی استخدام کنند ۵ نفر تعیین می‌شود دو نفر متخصص توسط همان هیئت اجرایی جذب مدیر گروه رئیس دانشکده به نماینده هیئت اجرایی جذب کارگروه صلاحیت عمومی اعضای خاص خودش را دارد فراخوان می‌زنند و افراد در رشته‌های مختلف می‌آیند شرکت می‌کنند ابتدا یک غربالگری صورت می‌گیرد بر اساس شرایطی که گذاشته شده معدل یا شرایط بالاخره اعتبار دانشگاه و موارد مختلفی که مد نظر قرار گرفته شده دانشگاه‌ها می‌آیند یک غربالگری اولیه می‌کنند و از بین آنها مصاحبه علمی و مصاحبه عمومی برگزار می‌شود و سه نفر را به ازای هر نفری که می‌خواهند جذب کنند سه نفر را به ترتیب اولویت بر اساس امتیازات علمی و امتیازهای عمومی معرفی می‌کنند به مرکز جذب وزارت علوم, مرکز جذب وزارت علوم هم یک نگاه شکلی می‌کند محتوایی نه مگر اینکه کسی اعتراض کند یک نگاه شکلی می‌کند و تایید می‌کند و نظر دانشگاه را در قالب مثلاً چیزی حدود ۹۸ تا ۹۹ درصد تایید می‌کند همان نظر دانشگاه را چون ما برای دانشگاه‌هایمان استقلال قائل هستیم و جامعه دانشگاهی یک جامعه فرهیخته‌ای است اعتماد داریم به جامعه دانشگاهیمان. مسیر جذب اعضای هیئت علمی این گونه است اما انتقاداتی که ممکن است بشود طبیعی است تعداد افرادی که برای یک ظرفیت به عنوان هیئت علمی ثبت نام می‌کنند تعداد خیلی زیاد است و چون تعداد خیلی زیاد است بعضی اوقات احساس می‌کنند که در مصاحبه بالاخره یک نمره مصاحبه‌ای گذاشته‌اند که افراد صاحب مکتبی که هیئت اجرایی جذب هر دانشگاه برای هر رشته مشخص می‌کند سوالات علمی می‌پرسند می‌گویند که یک بخشی را تدریس کن, مستندات علمی‌اش را نگاه می‌کنند دانشگاهی که درس خوانده معدل فرد را نگاه می‌کنند آیا در مقاطع مختلفی که درس خوانده رتبه شاگرد ممتاز بوده رتبه علمی داشته در جشنواره‌های مختلف این‌ها را کسب کرده, عضو بنیاد نخبگان بوده یا نبوده قهرمان ورزشی فرهنگی این‌ها همه بالاخره یک امتیازاتی دارد مجموعه این امتیازها را جمع می‌کنند و معرفی می‌کنند.
البته یک مسیر جذب دیگری هم وجود دارد که شورای عالی انقلاب فرهنگی مصوب کرده افرادی که در حقیقت بنیاد ملی نخبگان معرفی می‌کند و شاخص‌های بنیاد ملی نخبگان را دارد که خیلی سخت است چه از داخل و چه از خارج می‌توانند در فراخوان شرکت نکنند آنها خارج از فراخوان اگر تایید علمی شدند و عمومی این‌ها دیگر نیاز نیست که فراخوان شرکت کنند البته تعدادشان محدود است من آرزویم این است که یک روزی برسد که تمامی کسانی که به عنوان عضو هیئت علمی انتخاب می‌شوند از مسیر بنیاد ملی نخبگان عبور کنند. من یک نکته‌ای را صادقانه عرض کنم که واقعاً اگر کسی از مسیر درست به عنوان هیئت علمی جذب نشود و شرایط علمی لازم را نداشته باشد صادقانه عرض کنم دانشگاه برای او جهنم خواهد بود چون وقتی یک استاد دانشگاه می‌خواهد برود سر کلاس با نخبه‌ترین افراد سر و کار داشته باشد و تدریس کند دانشجوی کارشناسی ارشد دکترا آنجا اگر شایستگی نداشته باشد اصلاً به مرور برایش می‌شود دانشگاه یک جهنم بنابراین هر کسی حاضر نیست بیاید استاد دانشگاه بشود. استاد دانشگاه شدن خیلی سخت است چون استاد دانشگاه تمام زندگیش را برای علم می‌گذارد افراد عادی می‌توانند بروند گردش میهمانی بروند ولی استاد دانشگاه فردا کلاس دارد و می‌خواهد برود دانشجوی ارشد و دکترا درس بدهد باید بشیند مطالعه کند به علم روز دستیابی داشته باشد طرح درس بنویسد چون شما قرار است بروید سر کلاسی که دانشمندان آینده اندیشمندان آینده وزرا, استانداران, رئیس جمهور و همه آدم‌های بزرگ آینده نخبگان آینده سر کلاس نشستند پس بنابراین هر کسی نمی‌تواند برود بشود استاد دانشگاه.
پس این را اطمینان بدهم به مردم شریف خودمان که استادی دانشگاه یک شغل بسیار حساس و سخت و سنگینی است که هر کسی حاضر نیست آن شغل را داشته باشد چون شما شغل‌های دیگر داشته باشید می‌توانید بروید زندگیتان را کنید ولی استاد دانشگاه در خانه و در منزل خودش هم نمی‌تواند آسایش داشته باشد باید دائما پیگیر کارهای علمی اش باشد رصد کند کارهای دانشجویانش را انجام بدهد طرحنامه دانشجویانش را تکلیف دانشجویان را رساله دکترا را بخواند برای دفاع داور است مشاور است من خواهشم این است که به استادان دانشگاه به نخبگان علمی مان یک نگاه ویژه تری داشته باشیم و سعی نکنیم که دانشگاه هایمان را سطحش را اینقدر پایین بیاوریم که فکر کنیم که همین راحت می‌تواند هر کسی بیاید بشود استاد دانشگاه. نخیر, استادی دانشگاه مسیر سخت و سنگینی را دارد البته شما برای یک ظرفیتی که اعلام می‌کنید امکان دارد ۱۰۰ نفر شرکت کنند ۲۰۰ نفر شرکت کنند خوب شما از بین این‌ها بهترین‌ها را انتخاب می‌کنید امکان دارد بعضی‌ها احساس کنند که در حقشان ظلم شده قانون مسیر خاص خودش را گذاشته می‌توانند اعتراض کنند این اعتراض مسیرهای مختلفی را دارد در مواردی اصلاً می‌شود آن رشته‌ای که اعتراضات خاصی می‌شود بفرستد یک دانشگاه دیگر و آن ها هم بررسی کنند و نتیجه‌اش بیاید تصمیم گیری شود.
من می‌خواهم این اطمینان خاطر را به جامعه فهیم فرهیخته و فرزانه دانشگاهیمان به نخبگانمان به دانشمندانمان بدهم که ما هم بسیار حساس هستیم و می‌دانیم که در حقیقت موفقیت و آینده هر کشوری در دانشگاه‌های آن کشور رقم می‌خورد و استادان دانشگاه‌ها کسانی هستند که آینده سازان و آینده داران کشور را تربیت می‌کنند آموزش می‌دهند اگر اینجا سهل انگاری شود و به خطا و مسیر به خطا برود زیانش به نسل‌های بعد باقی می‌ماند و این ظلم به کشور و منافع ملی کشور ماست.
جمهوری اسلامی برگرفته از خون هزاران شهید است جمهوری اسلامی راحت به دست نیامده بنابراین اگر مسیری را برویم که خلاف منافع ملی ما باشد و برخلاف خواست و اهداف شهدای ما باشد ظلم است و ما هرگز اجازه نمی‌دهیم.
سوال: بسیار خوب یک نکته دیگر هست که پیش از این نتایج آزمون سراسری اواسط شهریور اعلام می‌شد و یک فرصت ۱۵ روزه‌ای بود برای ثبت نام دانشجویان جدید الورود از زمانی که دو نوبت شده خوب این آزمون اعلام نتایجش به اواسط مهر ماه تقریبا کشیده می‌شود در برخی نگران این هستند که این آیا لطمه‌ای به وضعیت تحصیلی دانشجویان وارد نمی‌کند یا برای جبران این زمانی که از دست رفته است آیا برنامه‌ریزی دارید؟
زلفی‌گل: واقعیت این اتفاق به خاطر تقاضاهای وزارت آموزش و پرورش بود که انجام شد آموزش و پرورش برای گزینش چون امسال تعداد دانشجو معلمانی که می‌خواهند پذیرش کنند تعدادشان خیلی زیاد شده و زمانی که آموزش و پرورش چون قانون کنکور تغییر کرده بود و معدل تاثیر دارد تاثیر قطعی دارد در رتبه و نتیجه کنکور تا اطلاعات آموزش و پرورش آمد و در اختیار سازمان سنجش قرار گرفت خوب طول کشید. سال اول بود طبیعی هم بود که این اتفاق بیفتد و آموزش و پرورش تا زمانی که رتبه داوطلبان مشخص می‌شود تراز و نمره داوطلبان مشخص می‌شود برای گزینش دانشجو معلمان برای دانشگاه فرهنگیان اگر می‌خواستیم شهریور اعلام کنیم فرصت بسیار اندکی بود و این‌ها فرصت پیدا نمی‌کردند این کار را درست انجام بدهند در نتیجه خواهش آنها این بود که این اتفاق بیفتد و شورای سنجش سازمان سنجش که چند وزیر هستند و اعضای خاصی دارد تصمیم گرفتند دو هفته فرصت را اضافه‌تر کنند که حداقل یک ماه آموزش و پرورش برای گزینش دانشجو معلمان وقت داشته باشد.
معلمی هم مثل پزشکی مثل مکانیکی مثل معماری معلمی هم مثل هر شغل دیگری تخصص است ما باید به معلمی به عنوان یک تخصص نگاه کنیم طبیعی و بدیعی است که برای انتخاب افراد برای شغل معلمی و حرفه معلمی یک ویژگی‌ها و شاخص‌هایی لازم دارد و گزینش در این راستا است که افرادی را انتخاب کنند که از نظر فن بیان از نظر ویژگی‌هایی که برای حرفه معلمی از نظر عمق دانش دانش این ویژگی‌های معلمی را داشته باشد چون ما قرار است فرزندانمان را بسپاریم دست این‌ها و آینده مملکت ما توسط آموزش و پرورش رقم می‌خورد به همین دلیل این‌ها باید گزینش خاصی را داشته باشند البته برای سال آینده برای اینکه اتفاق نیفتد ما تصمیم داریم که برای گزینش دانشگاه فرهنگیان کنکور جدایی را برگزار کنیم که آن ها فرصت داشته باشند که دیگر این لطمه‌ای از نظر تاریخ شروع کلاس‌های آموزشی به سایر دانشگاه‌ها نخورد امسال هم سعی می‌کنیم که تمهیدات لازم را بیندیشیم و به گونه‌ای عمل کنیم که شرمنده ورودی های جدید نباشند و بتوانند آنها آموزششان را با کیفیت پیگیری کنند .
سوال: با توجه به تاکیدات رهبر انقلاب و قوانین حمایت از جوانی جمعیت و خانواده چه امکاناتی را برای دانشجویان متأهل شما فراهم کردید حالا دانشگاه‌های دولتی چه تعداد الان خوابگاه‌های متاهلی دارند و اساساً مشکلاتی که در خوابگاه‌های متاهلی و مجردی داریم چیست و بحث ساخت مسکن برای اساتید دانشگاه چقدر دنبال شده است؟
زلفی گل : این فرمایش حضرت عالی نیاز به یک عزم فرابخشی دارد اگر ما الان دانش آموختگانی که تحویل جامعه می‌دهیم اگر این‌ها ما به ازایشان خودمان پول دریافت می‌کردیم و تحصیل رایگان نبود این سوال شما الان من باید به آن پاسخ جدی می‌دادم ولی وقتی ما تحصیل رایگان داریم و عملاً دانشگاه‌ها اعتباراتش را از سازمان بودجه و دولت تامین می‌کنند دانشگاه‌های دولتی طبیعی است که برای ساخت خوابگاه‌های متاهلی برای هر بنای آموزشی نیاز است به حمایت دولت هر چقدر دولت به ما حمایت بکند و سازمان برنامه و بودجه اعتبار برای ما قرار بدهد ما می‌توانیم به همان میزان بر اساس قانون جوانی جمعیت و حمایت از خانواده ما پیش ببریم ولی علی رغم این‌ها اتفاقاتی که افتاده را من خدمت شما عرض کنم در بحث تعداد بلوک‌های خانه‌های مجردی ۹۸۰ بلوک خوابگاه داشتیم قبل از دولت الان شده ۱۰۳۳ بلوک خوابگاه یعنی پوشش خوابگاهی قبل از دولت سیزدهم ۱۸۶ هزار نفر بوده الان شده ۲۱۰ هزار نفر در بخش خوابگاه متاهلی از ۱۲۹۶ واحد به ۲۰۰۰ واحد افزایش پیدا کرده است.
تفاهم نامه‌ای را با شهید رستم قاسمی که از جانبازانمان بود که وزیر راه و شهرسازی بود منعقد کردیم که برای ساخت ۲۰۰ هزار واحد خوابگاه متاهلی خوشبختانه جناب آقای دکتر بذرپاش هم همان شیوه را دارند حمایت می‌کنند اقداماتی صورت گرفته بانک‌های عاملی که تسهیلات بدهند برای ساخت خوابگاه‌های متاهلی و قبول کنند املاک دانشگاه را به عنوان وثیقه که اون تسهیلات را مثل وامی که برای سایر شهروندان می‌دهند برای ساخت مسکن همون وام را در اختیار دانشگاهیان قرار بدهند کارهایش شروع شده اگر ان شاالله حمایت ویژه‌ای شود ما در دانشگاه‌ها ظرفیت‌های خوبی داریم که بقیه بخش‌ها ندارند اما خوشبختانه زمین دانشگاه‌ها دارند برای ساخت خوابگاه‌های متاهلی که از این ظرفیت می‌توانیم استفاده کنیم اقدامات خیلی خوبی صورت گرفته امیدواریم که در سال‌های آینده بتوانیم گزارشات خیلی خوب و بهتری را برای شما داشته باشیم .
سوال: بر اساس سند تحول دولت و تاکیدات رهبر انقلاب در دیداری که با دانشجویان داشتند در فروردین امسال اشاره کردند که دانشگاه‌ها باید در خصوص نیازهای جامعه گام بردارند و اینکه شما در این راستا چه برنامه‌هایی داشتید حالا بحث اینکه چند گروه از دانشگاه‌های دولتی حذف شدند در مقابل رشته‌های متناسب با نیاز کشور توسعه پیدا کرده ؟
زلفی گل: اینجا ما نیاز داریم که شورای عالی انقلاب فرهنگی تکلیف ما را مشخص کند من این را در صحن شورا هم مطرح کردم که اصل سی‌ام قانون اساسی تاکید می‌کند که آموزش رایگان تا سرحد خودکفایی اولاً ببینیم که این برای دانشگاه‌های دولتی است یا دانشگاه‌های غیردولتی هم شامل می‌شود ما باید اینجا ببینیم البته در فرهنگ ما افرادی هم که در دانشگاه‌های غیردولتی تحصیل کنند بالاخره این حق را برای خودشان قائل هستند که چون زحمت می‌کشند. آن ها هم مثل دانشگاه‌های دولتی برای انتظار دارند شغل دولتی جاهای مختلف در حقیقت اون‌ها هم در گردونه وارد شوند که انتظار به جایی هم هست ولی به هر حال اگر دانشگاه‌های دولتی قرار است این کار را انجام بدهند و آن بخش انجام ندهد این یک در واقع آن توازن شاید به هم بخورد من نمی‌دانم در اینجا نیاز است که یک برنامه خاصی داشته باشیم اما یک سری رشته‌ها فرمایش شما درست است یک سری رشته‌ها داریم که قبلاً توسعه پیدا کرده الان شاید خیلی لازم نباشد خوب این‌ها ما استاد استخدام کردیم استاد هم که استخدام می‌کنیم تا چند سال اگر رتبه استاد تمامی باشد حداقل تا ۴۰ سال شغل است در نتیجه ما باید بازآرایی کنیم رشته‌ها را روز آمد کنیم اینکه ما بخواهیم یک رشته را کامل حذف کنیم کار راحتی نیست نمی‌گویم نشدنیست ولی کار راحتی نیست چون ما برای این کارها در دانشگاه استاد استخدام کردیم داریم حقوق می‌دهیم پس ما امسال هزار رشته در کارشناسی ارشد را حذف کردیم دلیلش این بود که تعداد اندکی افراد در این رشته‌ها داوطلب بودند شما وقتی کلاس دانشگاه دولتی می‌خواهید کلاس برگزار کنید که یک دانشجو باشد از پول بیت المال برای یک دانشجو یک استاد یک کلاس و این همه هزینه کردن انصاف نیست پس ما باید این‌ها را یا تجمیع کنیم یا مدیریت کنیم.
هزار رشته حذف شده اما در دستور کار داریم و به همین دلیل ما آمدیم در تمامی استان‌ها کارگروه آمایش آموزش عالی را شکل دادیم که در اغلب استان‌ها استاندار را گذاشتیم مسئول کارگروه اعضای کارگروه هم تمام دانشگاه‌های دولتی استان هستند دانشگاه‌های آزاد هستند نماینده دانشگاه‌های غیرانتفاعی هستند و آنجا تعیین می‌کنند که رشته‌های موازی و تکراری در هر استان ایجاد نشود اگر یک دانشگاه یک رشته‌ای را دارد دیگر دلیل ندارد عین آن رشته را دانشگاه دیگر هم تدریس کند یعنی بهره وری را افزایش بدهیم یا به عبارت دیگر اگر قرار است یک رشته جدیدی تاسیس شود پیوست اشتغال داشته باشد اونجا مشخص بکنند که این رشته‌ای که قرار است جدیداً تاسیس شود چند نیاز است کجاها می‌توانند کار کنند و یک پیوست اشتغالی هم داشته باشد ما امیدواریم که این کارگروه‌های ساماندهی آموزش عالی که در استان‌ها شکل گرفته بتواند نقش خودش را به خوبی انجام بدهد که ما از این به بعد هم بتوانیم هم در آن مدیریت آموزش عالی در بحث ساماندهی در پی این هستیم که جاهایی که دانشگاهی دارد که خیلی داوطلب ندارد و دولتی هستند این‌ها را با هم در حقیقت ادغام کنیم و دانشگاه مهارتی را توسعه بدهیم به گونه‌ای در دانشگاه دولتی در آن شهرداریم که یک دانشگاهی دارد که خیلی داوطلب ندارد ساختمان‌ها و فضایش را در اختیار آن قرار بدهیم و برای رشته‌ها و مقاطعی که مهارت محور باشند و در راستای نیازهای جامعه باشند مسیر را ساماندهی کنیم .
سوال: متشکرم یک گزارش دیگر نگاه کنید برمی‌گردیم و دقایق پایانی گفتگو
پخش گزارش
سوال: آقای دکتر در این دقایقی که شاید کمتر از ۷تا ۸ دقیقه فرصت داریم یک نکته مهم بحث بورسیه صنعتی است که اتفاق می‌افتد با چه هدفی بورسیه صنعتی راه‌اندازی شده و الان در کجاها دارد بورسیه صورت می‌گیرد؟
زلفی گل: یکی از مشکلاتی که ما در حال حاضر در آموزش عالی داریم این است که خیلی از نخبگان ما نگران آینده شغلی خودشان هستند رتبه‌های برتر ما ما برای اینکه این مشکل را بتوانیم حل کنیم یک موافقتنامه‌ای را با بنیاد ملی نخبگان داشتیم خوشبختانه ۱۳۸۰ نفر آن ها در رشته‌های اولویت‌دار از رتبه‌های برتر و مدال آور هم بورس می‌کنند خوشبختانه امسال شرکت سایپا من جا دارد که اسم ببرد جناب آقای مهندس تیموری رئیس شرکت سایپا را ما دعوت کردیم تشریف آوردند در حضور روسای دانشگاه‌ها و ایشان هزار نفر را بورس کردند برای شرکت سایپا و صنایع مختلف دیگری هم اقدام کردند که امسال ما ۲۰۰۰ نفر هم آموزش و پرورش در مجموع امسال ما بیش از ۵۰۰۰ نفر از رتبه‌های برترمان بورس می‌شوند بورس صنعت یا جامعه می‌شوند چه حسنی دارد حسنش این است که این دانشجویان عزیز نخبه ما که بورس می‌شوند در دوران تحصیلشان حقوق دریافت می‌کنند بعدش هم می‌توانند در همان صنعتی که بورسشان کرده‌اند مشغول کار شوند علاوه بر آن در مواقعی که تعطیل هستند تابستان‌ها برای کارآموزی آن صنعت می‌توانند تشریف ببرند آنجا مثل نیروهای خودشان یعنی در کنار تحصیلشان کاربینی و کارورزی و کارآموزی هم انجام شود اگر ما بتوانیم این را توسعه بدهیم یک اتفاق خیلی خوبی است من که اسم بردم از شرکت سایپا انتظار دارم که سال‌های آینده شرکت‌های پتروشیمی فولاد صنایع مختلف دانش بنیانمان وارد این گردونه بشوند و ما بتوانیم بخش قابل توجهی رتبه‌های برتر دانشگاه‌هایمان را بورس کنیم که این‌ها نگران آینده شغلیشان نباشند.
از نمایندگان محترم مجلس هم یک خواهشی دارم خواهشم این است که یک بندی را در برنامه توسعه هفتم بگنجانند که صنایع خصوصی و دولتی که بورس می‌کنند و اعتبار برای بورسیه پرداخت می‌کنند آن صنایع این حق بورسی را که پرداخت می‌کنند به عنوان معافیت مالیاتی برایشان لحاظ شود این اتفاق بیفتد من فکر کنم که صنایع ما انگیزه اینکه بتوانند از رتبه‌های برتر را بورس کنند را صورت خواهد گرفت و یک اتفاق مبارکی خواهد بود برای نخبگان و آینده‌داران و آینده سازان کشورمان در بحث مهارت محور کردن آموزش هم خوشبختانه در برنامه توسعه هفتم یک بندی آمده که اگر آن بند نهایی شود و شیوه نامه‌اش را وزارت علوم و وزارت بهداشت بنویسند و هیئت دولت تصویب کند اتفاقات خوبی برای مهارت محور کردن آموزش می‌افتد چرا ما الان مهارت محور کردن آموزش امکاناتش دست ما نیست وزارت بهداشت بیمارستان‌ها در اختیارش است دانشجو با استادش در کنار تخت و بیمار قرار می‌گیرند عملاً در میدان عمل دانششان را به کار می‌گیرند ولی وزارت صنعت راه و شهرسازی نفت جهاد کشاورزی صنایع خصوصی دولتی در اختیار من نیست بنابراین دانشجویان وزارت علوم تحقیقات و فناوری را باید بپذیرند خوابگاه بدهند غذا بدهند بالاخره ایاب و ذهاب آنجا تحویلشان بگیرند خانواده‌ها نگران این نباشند که بچه‌هایشان وارد یک صنعت می‌شوند بحث‌های فرهنگی این‌ها لحاظ شود نیاز به یک عزم فرابخشی می‌خواهد اینکه انتقاد می‌کنند به وزارت علوم که چرا آموزش‌های شما بیشتر نظری است و مهارت محور نیست البته دانشگاه علمی کاربردی ما دانشگاه فنی حرفه‌ای ما کاملاً مهارتی است ولی دانشگاه‌های دولتی ما و دانشگاه‌های برتر ما و جامع و صنعتی ما اگر بخواهند مهارت محور شوند نیاز به یک عزم فرابخشی و حمایت فرابخشی می‌خواهد حالت الزام نباشد در آن شیوه نامه هر صنعتی که یک دانشجو را برای کارآموزی کارورزی پذیرفت مالیاتش بخشیده شود یک امتیازی داده شود که این منافع دانشجو دانشگاه و آن صنعتی که می‌پذیرد به هم گره بخورند همسو شود تا ما بتوانیم از ظرفیت صنایع مختلف وزارتخانه‌های مختلف دستگاه‌های مختلف خصوصی و دولتی برای کاربینی کارورزی و کارآموزی دانشجویانمان استفاده کنیم.
محمدعلی زلفی‌گل , وزیر علوم
- دیدگاه های ارسال شده توسط شما، پس از تایید توسط رسالت در وب منتشر خواهد شد.
- پیام هایی که حاوی تهمت یا افترا باشد منتشر نخواهد شد.
- پیام هایی که به غیر از زبان فارسی یا غیر مرتبط باشد منتشر نخواهد شد.