در کشورهایی که اقتصاد آن‌ها همواره مستعد وقوع جهش‌های تورمی هستند، مهم‌ترین دغدغه‌ی مردم تبدیل به حفظ ارزش سرمایه‌هایشان در برابر تورم می‌شود. سرمایه گذاری در بورس و سایر بازارهای مالی یکی از بهترین راه‌های حفظ ارزش سرمایه در برابر تورم بوده و تنوع بالای دارایی‌ها در بازار سرمایه، امکان کسب بازدهی مناسب و مدیریت ریسک را به حداکثر می‌رساند.

منظور از ارزش پول یا ارزش سرمایه چیست؟

ارزش پول یک کشور به مولفه‌های اقتصادی مختلفی مانند رشد اقتصادی، تولید ناخالص داخلی (GDP)، نرخ تورم، نرخ بهره و… بستگی دارد. اما به صورت ساده قدرت خرید کالا و خدمات با استفاده از پولی که در اختیار داریم می‌تواند نشان‌دهنده ارزش پول باشد. همچنین، ارزش زمانی پول یا Time Value Of Money نیز یکی از دیگر مهم‌ترین معیارها برای نشان دادن ارزش پول است. طبق تعریف ارزش زمانی پول، افراد ترجیح می‌دهند پول را در سریع‌ترین زمان ممکن (حال حاضر) در اختیار داشته باشند تا اینکه یک روز بعد یا زمان دیگری در اختیار داشته باشند. طبق این نظریه، امروز ارزش پول بیشتر از فردا بوده و می‌توان با پولی که در اختیار داریم خرید کنیم و فردا احتمال دارد قدرت خرید ما کم‌تر شود. ارزش زمانی پول را در اقتصادهایی با محیط تورمی مانند اقتصاد ایران بیشتر می‌توان درک کرد. اما برای نمایش بهتر این موضوع می‌توانید نمودار شاخص دلار آمریکا را در گذر زمان مشاهده کنید:

همانطور که مشاهده می‌کنید شاخص دلار آمریکا به عنوان اصلی‌ترین معیار برای بررسی ارزش دلار از اواسط دهه ۸۰ میلادی تا به امروز بیش از ۳۵ درصد افت کرده است. بحران‌های اقتصادی، سیاسی، اتخاذ سیاست‌های پولی و مالی نامناسب در شرایط مختلف از عواملی مهمی هستند که می‌توانند ارزش پول ملی را کاهش دهند.

یکی از راه‌های حفظ یا افزایش ارزش پول، اتخاذ سیاست پولی انقباضی توسط بانک مرکزی بوده و با افزایش نرخ بهره، عرضه پول کاهش پیدا کرده و ارزش آن بالاتر می‌رود. در چنین شرایطی سرمایه‌گذاری در صندوق درآمد ثابت نیز می‌تواند گزینه مناسبی باشد.

ارزش سرمایه باید مسیری را طی کند که قدرت خرید را حفظ کرده و در شرایط رکودی یا تورمی قدرت خرید را بالاتر ببرد. به طور مثال از اواسط دهه ۸۰ میلادی تا امروز که ارزش دلار آمریکا ۳۵ درصد افت کرده است، ارزش اونس جهانی طلا بیش از ۷۷۰ درصد رشد داشته و در نمودار زیر می‌توانید روند قیمتی اونس جهانی طلا را مشاهده کنید:

در حقیقت، طلا به عنوان یک دارایی ضد تورمی در جهان شناخته شده و در برابر ریسک‌های سیستماتیک مانند جنگ، بحران اقتصادی و… واکنش مثبتی داشته و رشد می‌کند. اما به جز طلا دارایی‌هایی مانند سهام، مسکن، انواع صندوق‌های سرمایه‌گذاری و… نیز می‌توانند ارزش سرمایه را تغییر داده و افزایش دهند.

چه عواملی باعث کاهش ارزش پول می‌شوند؟

همانطور که پیش‌تر نیز اشاره شد مجموعه‌ای از عوامل اقتصادی و سیاسی می‌توانند ارزش پول را تحت تاثیر قرار دهند. اما به صورت کلی تصمیمات نادرست در حوزه اقتصاد کلان مانند اتخاذ سیاست‌های مالی و پولی نامناسب با توجه به شرایط، می‌تواند در بلندمدت اثر قابل توجهی بر ارزش پول ملی داشته باشد.

روش های حفظ ارزش پول در ایران

یکی از راه‌های بررسی ارزش پول و قدرت خرید در ایران نسبت برابری ریال به دلار است. در طی سال‌های گذشته ارزش ریال نسبت به دلار به شدت کاهش پیدا کرده و سرمایه‌گذاری در دارایی‌هایی با میزان ریسک بالا، ارزش سرمایه در برابر تورم را حفظ کرده‌اند که به بررسی هر یک از این دارایی‌ها خواهیم پرداخت:

خرید دلار

همانطور که اشاره شد نسبت برابری ریال به دلار در اقتصاد ایران از اهمیت بالایی برخوردار است. در حقیقت، اصلی‌ترین محرک تغییرات قابل توجه قیمت‌ کالا و خدمات در ایران، تغییرات قیمت دلار است. طی یک دهه اخیر دلار ۱۷۵۳ درصد رشد قیمت داشته و به طور مثال در صورتی که فردی در اردیبهشت ماه سال ۱۳۹۳ قدرت خرید ۱۰۰۰ عدد اسکناس دلار را با ۳ میلیون و ۲۰۰ هزار تومان داشت، در اردیبهشت ماه سال ۱۴۰۳ باید ۶۰ میلیون تومان برای خرید ۱۰۰۰ دلار هزینه کند. خرید دلار صرفا کمک به حفظ ارزش سرمایه کرده و قدرت خرید را افزایش نمی‌دهد. زیرا، ارزش دلار به وضعیت اقتصاد آمریکا نیز بستگی دارد و یک پول محسوب شده و می‌تواند آسیب‌پذیر باشد.

خرید طلا

با توجه به اینکه ارزش طلا در ایران به قیمت دلار و ارزش اونس جهانی طلا بستگی دارد. بنابراین، نسبت به دلار بازدهی بالاتری داشته و همانطور که پیش‌تر اشاره شد طلا یک دارایی رایج برای حفظ ارزش سرمایه در برابر تورم است. ارزش هر گرم طلای ۱۸ عیار در طی یک دهه اخیر از ۹۵ هزار تومان به بیش از ۳ میلیون و ۳۰۰ هزار تومان رسیده و این دارایی نسبت به دلار ۱۶۲۰ درصد بیشتر رشد کرده است.

خرید سکه

انواع مسکوکات طلا نیز مانند طلای گرم ۱۸ عیار رشد قابل توجهی در طی یک دهه اخیر داشته‌اند. با توجه به اینکه ارزش مسکوکات بالاتر می‌رود و در نتیجه کاهش ارزش پول ملی، باعث کاهش قدرت خرید می‌شود. بنابراین، یکی از بهترین راه‌های سرمایه‌گذاری در طلا استفاده صندوق سرمایه‌گذاری مبتنی بر سکه طلا است. پشتوانه این صندوق‌ها سکه طلا و شمش طلا بوده و در بورس قابل معامله هستند.

خرید صندوق های سرمایه گذاری

صندوق‌های سرمایه‌گذاری از جمله صندوق درآمد ثابت به عنوان بهترین و متنوع‌ترین ابزارهای سرمایه‌گذاری هستند. در حقیقت، انواع صندوق‌های سرمایه‌گذاری مبتنی بر دارایی‌های مختلف وجود دارد. با وجود اینکه خرید این صندوق‌ها با داشتن کد بورسی امکان‌پذیر است. اما صندوق‌ها سرمایه‌گذاری در انواع دارایی‌ها مانند سهام، طلا، زعفران، مسکن، اوراق مشتقه، اوراق درآمد ثابت و… را به صورت حرفه‌ای و تخصصی فراهم می‌کنند. بازار سهام یا بورس در یک دهه اخیر رشد بیش از ۲۶۷۰ درصدی داشته و بازدهی بسیار مناسبی را نصیب سرمایه‌گذاران کرده است. اما صندوق‌های سرمایه‌گذاری سهامی در مدت‌زمان مشابه به طور متوسط دو برابر بورس بازدهی ثبت کرده‌اند.

خودرو

خرید خودرو نیز یکی از راه‌های حفظ ارزش سرمایه بوده و قیمت خودروهای داخلی و خارجی طی یک دهه گذشته چندین برابر شده است. اما باید توجه داشت که خرید و نگهداری خودرو به عنوان سرمایه‌گذاری می‌تواند ریسک‌هایی مانند سرقت، استهلاک و تصادف را به همراه داشته باشد.

ملک

سرمایه‌‌گذاری در بازار مسکن نیز بازدهی مناسبی را برای سرمایه‌گذاران این بازار داشته و قیمت هر متر مسکن تهران به طور متوسط از ۵ میلیون تومان طی یک دهه گذشته به بیش از ۸۰ میلیون تومان رسیده است. اما، بازار مسکن در مقایسه با سایر بازارها از نقدشوندگی پایینی برخوردار بوده و در دوره‌های رکود خرید و فروش مسکن با مشکل مواجه می‌شود. همچنین، سرمایه‌گذاری در حوزه املاک و مستغلات نیازمند سرمایه‌های چندین میلیاردی است.

آیا با پس‌انداز می‌توان سرمایه را افزایش داده و حفظ کرد؟

پس از انداز سرمایه در دارایی‌هایی مانند سپرده بانکی که بازدهی آن به نرخ بهره وابستگی دارد چندان گزینه مناسبی برای افزایش ارزش دارایی نیست. زیرا در اقتصادی مانند اقتصاد ایران که مستعد جهش‌های تورمی شدید است، نرخ بهره همواره از تورم عقب می‌ماند. بنابراین، تبدیل به پس انداز به سرمایه‌گذاری در دارایی‌های فوق‌الذکر پتانسیل رشد سرمایه را افزایش می‌دهند.