در حالی که زائران ایرانی در حال آماده شدن برای تشرف به حج تمتع هستند و به گفته اکبر رضایی، سرپرست معاونت حج و عمره سازمان حج و زیارت، اولین اعزام زائران خانه خدا، طبق برنامه از ششم تیرماه آغاز می‌شود، سعودی‌ها همچنان وضعیت حج تمتع را مشخص نکرده‌اند.

درآمد ۱۲ میلیارد دلاری عربستان از عمره و حج تمتع در یک سال

البته به گفته منابع آگاه، سعودی‌ها همچنان در برگزاری یا لغو حج تمتع مردد هستند و با فشارهایی که از سوی افراد بانفوذ این کشور بر مسؤولان حج انجام می‌شود، ممکن است حج تمتع با شرایط خاص برپا شود، چرا که درآمد عربستان از حج تمتع و عمره مفرده در طول سال بر اساس آمارها حدود ۱۲ میلیارد دلار است که با توجه به کاهش تولید نفت عربستان به دلیل کرونا و ضربه به اقتصاد این کشور، حذف چنین رقمی نیز می‌تواند بر اقتصاد آن‌ها آثار مخربی داشته باشد.

احتمال کاهش ۸۰ درصدی سهمیه کشورهای در حج تمتع ۹۹

همچنین بر اساس گزارش‌های رسانه‌های خارجی، مقامات سعودی در حال بررسی مشارکت تعدادی محدود و نمادین در مراسم حج و با در نظر گرفتن اقدامات ایمنی و ممنوعیت سفر سالمندان هستند و با رعایت این ضوابط می‌توانند تا حدود ۲۰ درصد از سهمیه تعیین شده برای هر کشور را پذیرش کنند.

البته در صورت برپایی حج تمتع نیز اگر زائری دچار بیماری شده یا فوت کند، برای عربستان هزینه‌هایی را تحمیل خواهد کرد. علاوه بر این، با افزایش تعداد مبتلایان به کرونا در عربستان و نبود امکانات لازم در این کشور، سعودی‌ها حتی اگر برای کاهش سهمیه کشورها هم بررسی‌هایی کرده و قصد برپایی حج با این شیوه را داشته باشند، باید درصدد افزایش تیم درمانی و پیش‌بینی لازم به منظور درمان بیماران احتمالی نیز باشند.

آمادگی ایران برای اعزام زائران به حج تمتع با پیش‌بینی تمام شرایط

 در نهایت به گفته یک منبع مطلع، وضعیت حج تمتع تا ۲۹ شوال از سوی عربستان به صورت رسمی اعلام خواهد شد و مسؤولان کشورمان نیز با توجه به اینکه سناریوهای متنوعی برای برگزاری یا لغو حج تمتع امسال پیش‌بینی کرده‌اند، قرار است جلسه‌ای برای بررسی حج تمتع امسال در شورای عالی حج تشکیل دهند تا با نزدیک شدن به اعزام زائران، بتوانند بهترین تصمیم را اتخاذ کنند. با این وجود علیرضا رشیدیان، رئیس سازمان حج و زیارت در جلسه اخیر این سازمان گفته است: عربستان حتی اگر ظرف روزهای آینده اعلام کند، برای پذیرش زائران مشکلی ندارد، آمادگی برای اعزام حجاج به سرزمین وحی در داخل کشور وجود دارد.  

 اعزام  زائران زیر ۶۰ سال در اولویت/ حدود ۴۵ درصد زائران شرایط اعزام را دارند 

اکنون به بررسی کاهش سهمیه حج تمتع که یکی از قوی‌ترین سناریوهای سازمان حج و زیارت برای حج تمتع امسال است، می‌پردازیم. سازمان حج و زیارت با بررسی صورت گرفته از متقاضیان و مشمولان سفر به حج تمتع سال جاری، زائران خانه خدا را به دو گرونه سنی بالای ۶۰ سال و زیر ۶۰ سال تقسیم و کرد و با توجه به شرایط کرونا و احتمال کاهش سهمیه از سوی سعودی‌ها، برنامه‌های اجرایی و حتی معاینات را از گروه سنی زیر ۶۰ سال آغاز کرد، به طوری که معاینات این افراد در مراحل پایانی قرار دارد. همچنین قرار است در صورت برپایی حج تمتع افراد پرخطر یا آن‌هایی بیماری زمینه‌ای دارند، امسال به حج تمتع اعزام نشوند.

بر همین اساس در صورتی که عربستان برای تشرف به حج تمتع شرایط سنی بگذارد، سازمان حج و زیارت با آمادگی می‌تواند زائران را به این سفر معنوی اعزام کند که البته تعداد زائران زیر ۶۰ سال که از نظر معاینات پزشکی نیز دچار مشکل نیستند، ۴۶ هزار نفر یعنی بیش از ۵۰ درصد متقاضیان حج امسال است.

اعزام ۱۷.۵ هزار زائر ایرانی به سرزمین وحی در صورت اعمال سهمیه ۲۰ درصدی 

در کنار آن در صورتی که به گفته رسانه‌های خارجی، سعودی‌ها سهمیه ۲۰ درصدی را برای تمام کشورها لحاظ کنند و از هر کشور تنها ۲۰ درصد سهمیه پذیرش شود، با توجه به اینکه سهمیه ایران برای حج تمتع سال ۹۹ (۱۴۴۱ قمری و ۲۰۲۰ میلادی)، ۸۷ هزار و ۵۰۰ نفر است، ۱۷ هزار و ۵۰۰ نفر از زائران کشورمان مجوز حضور در حج تمتع خواهند داشت. این امر در حالی است که تعداد زائران زیر ۶۰ سال بیشتر از این تعداد است که به طور حتم در صورت نهایی شدن این تصمیم، سازمان حج و زیارت اقدامات لازم برای گزینش زائران را انجام خواهد داد.

کاهش سهمیه ۲۰ درصدی و تشرف یک ششم ظرفیت به حج تمتع سال جاری

همچنین با توجه به اینکه طبق آمارهای اعلام شده از سوی مسؤولان حج عربستان، هر سال به طور متوسط ۲ میلیون و ۵۰۰ هزار زائر به حج تمتع مشرف می‌شوند، اگر امسال چنین سهمیه‌ای (کاهش ۲۰ درصدی) برای کشورها در نظر بگیریم، تعداد زائران حج تمتع حدود ۵۰۰ هزار نفر خواهد بود که با توجه به انصراف برخی از کشورها از حضور در مناسک حج تمتع به دلیل عدم اطلاع‌رسانی مناسب از وضعیت حج و ناتوانی سعودی‌ها در کنترل کرونا، سهمیه این کشورها حذف می‌شود و با حذف سهمیه آن‌ها تعداد زائران حج تمتع حدود ۴۰۰ هزار نفر (یک ششم ظرفیت حج در وضعیت عادی) خواهد شد. 

چرا که بر اساس آمارهای موجود، کشورهای اندونزی، پاکستان و هند به ترتیب بالاترین تعداد زائر را هر سال در مناسک حج تمتع دارند که تاکنون از این سه کشور، اندونزی با سهمیه ۲۲۱ هزار و هند با سهمیه ۱۷۵ هزار نفر از حضور در حج تمتع انصراف داده است. یعنی اگر تعداد زائران هر کشور را بر اساس سهمیه احتمالی ۲۰ درصدی در نظر بگیریم، اندونزی با ۴۴ هزار و ۲۰۰ زائر و هند با ۳۵ هزار زائر باید به سرزمین وحی اعزام می‌شدند که با تصمیم دولت آن‌ها، این تعداد (۷۹ هزار و ۲۰۰ نفر) در کنار زائران کشورهای سنگاپور و تایلند از گردونه حج تمتع حذف شدند.

کاهش زمان انتقال زائران و حضور حجاج در عربستان

علاوه بر این، در صورت کاهش سهمیه حج تمتع به ۲۰ درصد، اعزام زائران به عربستان را می‌توان تا ۲۰ روز آینده نیز انجام داد؛ چرا که انتقال حجاج به دلیل تراکم جمعیت و حضور میلیون‌ها زائر در یک زمان در عربستان کار سختی است و باید با برنامه‌ریزی دقیق صورت گیرد تا پرواز کشورها تداخل نداشته باشند. به همین دلیل نیز روند اعزام زائران کشورمان به سرزمین وحی هر ساله حدود یک ماه به طول می‌انجامد؛ به طوری که سال گذشته اعزام زائران کشورمان از  ۱۷ تیر آغاز و تا ۱۴ مرداد ادامه داشت.

اکنون با پیش‌بینی کاهش سهمیه، می‌توان حدود ۱۸ هزار زائر ایرانی را در طول یک هفته به سرزمین وحی اعزام کرد و روند انتقال آن‌ها را نیز به کشور یک هفته در نظر گرفت. همچنین با توجه به اینکه ایام حج تمتع و مناسک حج ابراهیمی از ۵ تا ۱۳ ذی‌الحجه است، زائران می‌توانند حتی با در نظر گرفته شدن ۵ روز اقامت در مدینه منوره و زیارت حرم نبوی، حدود ۲۰ روز در عربستان حضور داشته باشند و به زیارت بپردازند.

این امر در حالی است که در شرایط عادی، مدت زمان حضور زائران در سرزمین وحی بین ۲۸ تا ۴۲ روز است، اما اکنون با شرایط کرونا و یکی از احتمالات سازمان حج و زیارت مبنی بر کاهش زمان حضور زائران در عربستان، می‌توان طوری مدیریت کرد که زائران در کنار انجام زیارت و اعمال حج تمتع، مدت زمان کمتری در سرزمین وحی و بین جمعیت حضور داشته باشند. البته تحقق این امر در گرو موافقت مسؤولان و حتی کاهش هزینه حج تمتع برای زائرانی است که به این سفر معنوی مشرف می‌شوند؛ چرا که یکی از اصلی‌ترین هزینه‌های زائران حج تمتع، اسکان بود که دلیل تفاوت قیمت‌ها نیز همین موضوع اعلام شد.