ایران دوشنبه ۱۷ ژوئن(۲۷ خرداد) اعلام کرده بود تا ۱۰ روز دیگر ذخایرش از سقف ۳۰۰ کیلو گرم اورانیوم غنی‌سازی شده که در توافق هسته‌ای تعیین شده است، عبور خواهد کرد. مطابق برجام ایران مجاز است تا سقف ۳۰۰ کیلوگرم اورانیوم با خلوص کم در انبارهای خود نگهداری کند.
محمدجواد ظریف وزیر امورخارجه كشورمان نیز روز گذشته با اشاره به اینكه ایران طبق برنامه‌ از مرز ۳۰۰ کیلو تولید اورانیوم غنی شده عبور کرده گفت: این را قبلا هم اعلام کردیم و خیلی شفاف گفته بودیم که چه می‌کنیم و این را از حقوق خودمان در برجام می‌دانیم.
امروز اخبار حاکی از عبور ذخایر اورانیوم غنی شده ۶۷/۳ درصد ایران از ۳۰۰ کیلوگرم است. (دوشنبه) بازرسان آژانس بین‌المللی انرژی اتمی بعد از توزین روز چهارشنبه هفته گذشته، مجددا وزن تولید مواد غنی شده ایران را اندازه‌گیری و اعلام کردند ذخایر ایران از سقف ۳۰۰ کیلوگرم عبور کرده است.با این اقدام بخشی از گام اول بیانیه شورای عالی امنیت ملی در توقف برخی تعهدات برجامی ایران ذیل بندهای ۲۶ و ۳۶ این توافق، محقق شده است.
طبق بند ۷ برجام، ایران متعهد شده بود طی مدت ۱۵ سال و همچنان که به‌طور تدریجی به‌سمت رسیدن به استانداردهای بین‌‏المللی کیفیت برای سوخت تولیدی در ایران حرکت می‌‏کند، ذخایر اورانیوم خود را به ۳۰۰ کیلوگرم هگزافلوراید اورانیوم غنی شده تا ۶۷/۳ درصد یا معادل آن در سایر اشکال شیمیایی محدود کند. ازسوی دیگر طبق برجام، جمهوری اسلامی ایران مقید بود تا ۱۵ سال میزان ذخایر آب سنگین را به ۱۳۰ تن محدود کند.
سید عباس عراقچی ۱۸ اردیبهشت ماه در برنامه گفت‌وگوی ویژه خبری در این باره گفت: ایران امروز اعلام کرد دیگر به این محدودیت قائل نیست و ما دیگر هیچ محدودیتی برای میزان ذخایر خود قائل نیستیم. اینکه ذخایر به چه مراحلی می‌رسد و چه میزان افزایش می‌یابد، دست خودمان است، با توجه به ظرفیت‌های فنی، نیازها و تعاملات دیپلماتیک در عرصه عمل تصمیم می‌گیریم که با چه سرعتی مواد و ذخایر خود را افزایش دهیم.
این گام مهم عملی شد و برای بررسی این اقدام با صاحب‌نظران و کارشناسان این عرصه به گفت‌وگو پرداختیم.
*این اقدام حق ماست و باید هم‌تراز با عملکرد طرف مقابل پیش برویم
سیدامیرحسین قاضی‌زاده هاشمی، عضو هیئت رئیسه مجلس و رئیس فراکسیون اقدامات پیش‌دستانه علیه آمریکا در مجلس شورای اسلامی درمورد عبور عبور ذخایر اورانیوم غنی شده ایران از سقف ۳۰۰ کیلوگرم به رسالت می‌گوید:«آمریکا با خارج شدن از برجام و نگه داشتن ما در برجام به خواسته‌ خود مبنی بر کنترل نقطه گریز هسته‌ای ایران رسیده بود و ازطرف دیگر فشار اقتصادی به کشور ما وارد می‌کردند، طبیعتا ما باید کاری هم تراز با عملکرد آن‌ها انجام می‌دادیم، بنابراین باید تعهداتمان را کاهش بدهیم و تا زمانی که طرف مقابل چارچوب و قاعده بین‌المللی را رعایت نمی‌کند ما هم براساس همان قاعده بین‌المللی نباید رعایت کنیم و این حق طبیعی کشور ماست.»
او با اشاره به متاسفانه آمریکایی‌ها به جز این زبان هیچ زبان دیگری نمی‌فهمند، ادامه می‌دهد:«طراح تحریم‌های ایران و نویسنده کتاب هنر تحریم هم گفته بودند هیچ تحریمی باقی نمانده که آمریکا علیه ایران انجام نداده باشد.»
قاضی زاده هاشمی همچنین گفت:«۴۰ سال است که ایران این تفکر را نشان داده که از هیچ‌کس جز خدا نمی‌ترسد و این جدید نیست، با این حال این قدمی محکم و عزمی جدی برای نشان دادن این نوع نگاه است و آمریکایی‌ها از همین نگرانند.»
این نماینده مجلس اضافه كرد:«پیش بینی می كنم واكنش سران آمریكا و اروپا انفعال و عصبانیت باشد. آن‌ها از رشد و توسعه یک کشور خوشحال نیستند. اروپایی ها خودشان را در رقابت تاریخی چندهزار ساله با تمدن ایران و اسلام می‌بینند و امروز ایران و اسلام با یکدیگر ترکیبش شده آن‌ها به هیچ عنوان دلشان نمی‌خواهد مجدد در قلب جهان و آسیا قدرتی ایجاد شود.»
*از ظرفیت های برجام استفاده کردیم
در ادامه حشمت الله فلاحت پیشه عضو کمیسیون امنیت ملی مجلس در این باره به رسالت می‌گوید:«آمریکایی هاتحریم های مختلفی علیه ایران اعمال کردند و یکی از آخرین تحریم‌ها، تحریم هسته‌ای بود که ایران را به عنوانبازیگر صحنه فناوری هسته ای دچار محدودیت کند. ترامپ در آخرین تحریم های خود فروش و خرید فرآورده هایهسته ای ایران را تحریم کرد درصورتی که ما طبق برجام می‌توانیم تولیدات خود را تا ۳۰۰ کیلوگرم سوخت زیر پنج درصد برسانیم و مازاد آن را هم صادر کنیم و به ازای آن کیک زرد خریداری کنیم تا چرخه هسته ای ما بچرخد، اما ترامپ آن را نشانه گرفته است.» او ادامه می دهد:
«ایران اکنون تولید آب سنگین و سوخت را از این حد افزایش می دهد اما چون آمریکا مبادلات هسته ای ما را محدود کرده ما این نگرانی را داریم که سوخت بالای ۳۰۰ کیلوگرم یا آب سنگین بالای ۱۲۰ کیلوگرم را صادر کنیم زیرا در این صورت آمریکایی ها اجازه تامین کیک زرد و دیگر مایحتاج سوخت هسته ای را به ایران نمی دهند.»
فلاحت پیشه اقدامات ایران را پیشگیرانه و در واکنش به نقض عهد آمریکایی ها عنوان می کند و می گوید:«ایران هیچ گونه تخطی از مفاد NPT انجام نداده ضمن اینکه از ظرفیت های برجام هم استفاده کرده است. در نتیجه ما این مسئله را بسیار عادی تلقی می کنیم و آن را هم در این مسیر پیش می بریم زیرا هیچ بحران دیپلماتیکی شکل نگرفته است.» عضو کمیسیون امنیت ملی مجلس در پایان سخنانش بیان می کند:«این اقدام ایران پیام آشکاری برای کشورهای غربی، به‌ویژه آمریکاست زیرا برنامه هسته ای ایران، حیثیتی است و هیچ عدولی از آن صورت نمی گیرد. در حال حاضر توپ را در زمین کشورهای دیگر انداخته ایم تا الزامات ایران را در قالب برجام درک و به وظیفه خود عمل کنند.»
*حق ایران است که آب سنگین و اورانیوم غنی شده تولید کند
احمد قریب، معاون اسبق سازمان انرژی هسته‌ای نیز در گفت‌وگو با رسالت درمورد کاهش تععهدات ایران نسبت به برجام، می‌گوید:«در برجام قرار بود که سطح اورانیوم غنی شده به صورت محدودی باشد و هر میزان تولید اورانیوم به کشور روسیه فروخته و اورانیوم طبیعی خریداری می‌شد.» معاون اسبق سازمان انرژی هسته‌ای با اشاره به خروج آمریکا از برجام و بدعهدی کشورهای اروپایی خاطرنشان می‌کند:«بعد از خروج از برجام کشورهای اروپایی به ایران می‌گویند کشورهای دیگر حق خرید اورانیوم غنی شده و آب سنگین را از ایران ندارند و باید غنی سازی اورانیوم و تولید آب سنگین را تعطیل کنند.»
قریب با بیان اینکه طبق برجام قرار بود که ایران با تعداد مشخصی سانتریفیوژ کار کند و آب سنیگن بسازد، می‌افزاید« بعد از خروج از برجام و بدعهدی کشورهای اروپایی و عدم پایبندی به توافق گفتند هیچ کشوری حق ندارد از ایران اورانیوم غنی شده خریداری کنند یعنی آن‌ها برجام را قبول ندارد و لذا دلیل ندارد که ایران هم در این سطح باقی بماند.» استاد دانشگاه امیر کبیر با تاکید بر اینکه افزایش غنی سازی حق ایران است، خاطرنشان می‌کند:«در برجام قرار بود که ایران تا سطح معینی غنی سازی کند اما بعد از خروج آمریکا از برجام این حق ایران است که آب سنگین و اورانیوم غنی شده تولید کند و به فعالیت‌های هسته ای خود ادامه دهد.»
*تمام قوانین بین المللی این اقدام ایران را تایید می‌کند
عباس سلیمی‌نمین، کارشناس امور بین الملل هم در مورد این اقدام و عملی شدن کاهش تعهدات برجام ایران به رسالت بیان می‌کند:«تصمیم نظام، اعم از دولت و سایر کانون‌های تصمیم ساز مبنی بر این که ما محدودیت هایی که برای خودمان قائل شده بودیم را دلیل عدم اجرای تعهدات طرف مقابل برداریم یک امر بسیار منطقی است، حتی اگر حاکمیت در آمریکا تغییر کند و ما بازگشت به مذاکرات را مناسب بیابیم باید از شرایط قبل از مذاکره برخوردار باشیم زیرا در چارچوب مذاکرات امتیازی دادیم تا امتیازاتی به نفع ملت و کشور ایران دریافت کنیم، تا ملت ایران را از برخی تحریم های ظالمانه غیرانسانی مانند دارو و قطعات هواپیما که ملت‌ها را در معرض تهدید قرار می‌دهد و ظلم و جنایتی علیه بشریت است رها کنیم.» او ادامه می‌دهد:«امروز هیچ‌کدام از قول‌های طرف مقابل اعم از کشتیرانی عادی، بیمه عادی، نوسازی روابط بانکی و فروش دارو نه تنها عملی نشد، بلکه آمریکا حتی در ارتباط با کمک‌های بین‌المللی ملت‌ها به مردم ایران برای آسیب دیدگان سیل حاضر نشد نسبت به این اقدام انسانی انعطافی به خرج دهد، خودشان قرار نبود کمک کنند بلکه می‌خواستند راه را برای کمک باز کنند که نکردند.» این کارشناس معتقد است در شرایطی که سیستم بانکی بر ملت ایران قفل است و مردم نمی‌توانند تجارت و مبادله بین‌المللی کنند و مسائل مورد نیاز خودش را از بازار جهانی تهیه کنند طبیعی است که عقل حکم کند به شرایط اولیه برگردیم، یعنی همان برگ‌های برنده را مجدد در اختیار بگیریم و از این مذاکرات پوچ به نقطه اول کوچ کنیم.سلیمی نمین در ارتباط با واكنش آمریكا وكشورهای اروپایی و موضع ایران در این باره گفت: «اگر منظورتان واکنش دولتمردان آن‌هاست، باید بگویم افکار عمومی جهان مهم‌تر است. قانون بین‌المللی این اقدام را می‌پذیرد، براساس همان قانونی که مکتوب شده ما بازگشت به شرایط اولیه را داریم با این حال باز هم ما طلبکار هستیم زیرا چندین سال در یک روند علمی عقب افتادیم اگر حتی به شرایط اولیه بازگردیم باز هم چندین سال به لحاظ زمانی از پیشرفت عقب هستیم.اما برخی معتقدند این تصمیم دیرهنگام اتخاذ شده است، به نظر من فرصت دادن به افکار عمومی جهان برای روشن شدن صداقت، صبر و بردباری ما در زمینه صلح طلبی بسیار خوب بود.»