اهمیت ژئوپلتیک و منطقه گرایی در جهان امروز بر کسی پوشیده نیست و بسیاری از کشورهای جهان به ویژه در منطقه غرب آسیا تلاش دارند تا در سیاست های ملی و فرا منطقه ای خود از این عنصر برای تامین منافع ملی و نیز برقراری و پایداری امنیت ملی خود بهره ببرند.
بر همین اساس جمهوری اسلامی ایران نیز در طول سال های گذشته راهبرد « نگاه به شرق» را در دکترین سیاست خارجی خود برگزیده و با رفتارهای خصمانه و چندگانه جهان غرب با کشورمان و بدعهدی در مناسبات سیاسی و اقتصادی خود نظیر برجام، چاره ای جز چرخش به شرق و استفاده از ظرفیت های روزافزون آن برای کشورمان به جای نگذاشته است.
از سوی دیگر راهبرد نگاه به شرق با توجه به قدمت تاریخی و نیز پیشینه آن در گذشته، هویت مدرن و تاره ای از روابط با شرق را برای کشورمان ترسیم خواهد کرد تا با بهره مندی از موقعیت جغرافیایی و سیاسی ایران در منطقه و توان و دست بالای سیاسی و اقتصادی در بین کشورهای همجوار از فرصت همراهی با شرق بهره ببرد.
وجود ظرفیت های اقتصادی بسیار بالا نزد کشورهایی نظیر چین، هند و روسیه و نیز سایر کشورهای حاضر در شرق آسیا و کشورهای همسایه، این نکته را گوشزد می کند که دیپلماسی اقتصادی ایران نیازمند حضور در این عرصه بوده و باید آن را جایگزین نگاه به غرب نمود که متاسفانه در دولت قبل تمام و کمال به آن توجه لازم صورت نپذیرفت.
هویت سازی در گفتمان سیاست خارجی ایران و استفاده از ظرفیت نگاه به شرق بایستی در دولت جدید بیش از گذشته مورد نظر قرار گیرد و دیپلماسی اقتصادی ایران مبتنی بر شرایط منطقه ای توسعه یابد. اقتصادهای نوظهوری همچون هند و چین می توانند کمبودهای ما را در تعامل اقتصادی با دولت های غربی به خوبی جبران نمایند. دیگر دوران تعیین تکلیف اقتصاد جهان در لندن و واشنگتن رو به زوال است و اینک باید نظم نوین جهانی را در پکن و دهلی نو و مسکو جست و جو کرد، و این رابطه و تعامل از سوی جمهوری اسلامی ایران با این کشورها خود زمینه ساز تشکیل قدرت های تازه اقتصادی در جهان امروز و آینده خواهد بود.
شاید نقطه کانونی برای تحقق این رویکرد و جرخش دیپلماسی را بتوان در سند همکاری ۲۵ ساله بین ایران و چین دریافت، موضوع و تجربه ای که با سایر کشورهای حوزه شرق آسیا نیز می توان داشت و با استفاده از آن کشور را از غرب و پیامدهای رفتارهای مخرب و ظالمانه آن مصون ساخت.
نکته مهم دیگری که در این زمینه از اهمیت بسیار بالایی در گردش به سمت شرق می تواند مدنظر کشورمان قرار گیرد، توسعه و تکمیل زیرساخت های غیردلاری است که این فرصت را به ایران خواهد داد تا با کاهش تراکنش های مالی برپایه دلار با ارزهایی نظیر یوان و روپیه، ظرفیت های مالی خود را در تعامل اقتصادی با شرق توسعه داده و فشارهای اقتصادی حاصل از تحریم های آمریکا را تا اندازه بسیار زیادی کاهش دهد.
با توجه به‌ پتانسیل های موجود در کشو مانند: منابع انرژی و نیروی کار، به طور قطع و یقین این نگاه به شرق می تواند موضوع مهم صادرات نفت و نیز دریافت درآمد حاصل از آن را نیز از کشورها شرقی برای ایران حل نماید و مساله تحریم در روابط پولی و بانکی از سوی ایالات متحده و متحدان غربی آن را خنثی نماید.
و نکته آخر اینکه، رهبری نیز همواره در بیانات خود از این تغییر نگرش و چرخش به سوی شرق حمایت کرده و این موضوع باید به عنوان نقشه راه مدیران و مسئولان کشور در دولت جدید نیز مدنظر قرار گیرد. ایشان در بخشی از سخنان خود در این زمینه و با بیان اینکه «در سیاست خارجی، ترجیح شرق بر غرب، ترجیح همسایه بر دور، ترجیح ملت‌ها و کشورهایی که با ما وجه مشترکی دارند بر دیگران، یکی از اولویت‌های امروز ما است.» به این امر مهم تاکید دارند و به نظر می رسد اینک فرصت و زمان مناسبی برای تحقق این خواسته و مطالبه برحق ایشان باشد.