به گزارش روابط عمومی مجموعه فرهنگی تاریخی نیاوران این نشست با حضور دکتر مصطفی انتظاری مدرس دانشگاه و پژوهشگر علوم سیاسی، سید عباس فاطمی کارشناس رسانه و تاریخ، بیژن مقدم مدیر مجموعه نیاوران و با دبیری و اجرای دکتر امید اخوی کارشناس حوزه تاریخ و میراث فرهنگی و حضور جمع دیگری از علاقه مندان، پژوهشگران و کارشناسان برگزار شد.
در ابتدای این نشست بیژن مقدم مدیر مجموعه نیاوران درخصوص لزوم برگزاری نشست های تاریخی در این مجموعه اظهار داشت: از نظر جایگاه و فضای کاخ موزه ای که در آن قرار داریم، وظیفه ما است که برای روشنگری اذهان عمومی اقدام به برگزاری نشست های تاریخی و فرهنگی کنیم. وی ادامه داد: در زمان حاضر شاهد آن هستیم که کلیپ های منقطع شده و تحریف آلود با اهداف خاص در فضای مجازی منتشر می شوند که موجب انحراف افکار عمومی می شوند و همین امر ضرورت پرداختن به بحث های تاریخی را دو چندان می کند .

او خاطر نشان کرد: پس از انقلاب اسلامی دو نسل جدید داریم که اطلاعاتی درخصوص وقایع گذشته ندارند، از اینرو مرور این مباحث امری ضروری است. او رویکرد سومین نشست نیاوران را بررسی علل و عوامل سقوط نظام موروثی و پادشاهی پهلوی در ایران و حوادث و رویدادهای منتهی به پیروزی انقلاب اسلامی و عوامل تاثیر گذار در “سقوط سلطنت” عنوان کرد.

وابستگی و ترک استقلال مهمترین ویژگی ساختاری حکومت پهلوی
دکتر مصطفی انتظاری مدرس دانشگاه و پژوهشگر علوم سیاسی در این نشست گفت: وقتی از سلطنت به عنوان یک مدل حکمرانی صحبت می شود باید به ریشه های آن توجه کرد که چطور آغاز شده، چگونه عمل کرده و به کجا رسیده است. سلطنت با پدیده دولت و شکل گیری نهادی که بتواند از امنیت و مالکیت خصوصی افراد حمایت کند و اداره امور جامعه را انجام دهد آغاز شده است.او با بیان اینکه ریشه های شکل گیری سلطنت به ادواری باز می گردد که جامعه خانواده محور و نوع اداره جامعه به شکل فئودالی بوده است، توضیح داد: به مرور که تحولات اقتصادی رخ می دهد، از فئودالی به سمت انقلاب صنعتی می رویم و حکمرانی تبدیل به علم می شود و هرکس که علم کافی داشته باشد می تواند اداره جامعه را به عهده بگیرد و با این دیدگاه حکمرانی موروثی از بین می رود.
مردم از خود می پرسیدند چرا یک خانواده و یک شاهزاده به صرف ارث و نسل و خانواده باید در قدرت باشد.
او ادامه داد: متناسب با انقلاب صنعتی، عملا ریشه های شکل گیری نهاد سلطنت نه تنها در ایران بلکه در جهان تضعیف شد و با گذر از دوره فئودالیسم به دوره صنعتی این مفاهیم از میان برداشته شد.

انتظاری افزود: اگر بخواهیم انقلاب اسلامی ۵۷ را فهم کنیم باید بدانیم از چه زمانی ریشه های سلطنت دچار ضعف شد . و باید بدانیم مردم و تحولات مفهومی مردم چگونه ریشه های سلطنت در ایران و جهان را تضعیف کرد و به انقلاب رسید.
وی تصریح کرد : نهاد سلطنت در ایران دیگر پایگاه مردمی و مشروعیت ندارد و باید بدانند از طریق رگ و ریشه خاندانی نمیتوانند حاکمیت موروثی دیگری را به مردم تحمیل کنند.چرا که خاندانها دیگر مشروعیت ساز نیستند .

او با بیان اینکه خاندان پهلوی چندین بار در تاریخ سابقه آمد و شد داشتند اظهار داشت: دلیل این رفت و آمدها تحولات پدید آمده در متن جامعه و فروپاشی پایه های سلطنت بود. نظام سلطنت عملا متوجه شد هیچ زمینه ای برای ادامه حیات در متن جامعه ندارد.
او گفت: پهلوی ها در ابتدای شکل گیری حکومتشان سردمدار تئوری جهموری خواهی بودند و با همین دیدگاه حکومت قاجار را از بین بردند اما با مشارکت در کودتای سال ۱۲۹۹ و بعد از آن،مجددا نهاد سلطنت را در ایران احیا کردند.

او ادامه داد: آن ها متوجه شده بودند که در دنیا حرف از جمهوری خواهی و مدل جدید حکمرانی است و در ایران نیز نهاد سلطنت پایگاه مردمی ندارد؛ از اینرو و با توجه به اینکه توان ایجاد ریشه های مردمی برای حکومت خود نداشتند تمام تمرکزشان را بر خارجی ها گذاشتند و با کودتا و ایفای نقش خارجی ها، حکومت پهلوی بوجود آمد و مجدد از طریق همین کودتا حکومت بین پدر و پسر دست به دست و در جایی دیگر حفظ شد.

این پژوهشگر علوم سیاسی مهمترین ویژگی ساختار حکومت پهلوی را وابستگی آن دانست و اظهار داشت: پهلوی اولین و آخرین سلسله در تاریخ ایران است که سلطنتی بوده، ریشه های مردمی ندارد و مبتنی و متکی بر خارجی ها بود؛ و این امر موجب ازبین رفتن آزادی های ملی ما شد و بحث های مربوط به قانون کاپیتولاسیون، نوع نفت فروشی، ارتباط با اسرائیل و غیره به خاطر همین وابستگی به خارجی ها شکل گرفت.
به تعبیری دیگر محمد رضا چون اداره داخل کشور را تابع مناسبات خارجی میدانست و فکر میکرد قدرتهای جهانی که او به آنها وابسته بود میتوانند از وی در مقابل تحولات و جنبشها محافظت کنند از درک درست تغییرات جا ماند .

او تصریح کرد: “وابستگی و ترک استقلال” و “ایجاد روبنای نمایشی از حکمرانی بدون اینکه ویژگی های ذاتی حکمرانی را داشته باشد” مهمترین ویژگی های نظام سلطنتی پهلوی هستند.

انتظاری خاطر نشان کرد: به دلیل همین وابستگی، محمدرضا پهلوی در سال ۱۳۵۷ که همواره خود را مستظهر به پشتیبانی خارجی ها می دید به این نتیجه رسید که آمریکا به این جمع بندی رسیده که او باید برود، از اینرو اعتماد به نفسش را از دست داده و احساس کرد کاری از دستش برنمی آید و از کشور خارج شد.
هرچند فرزند او نیز با خام اندیشی همچنان چشم به قدرتها دارد و موضوع «وکالت» نیز با هدف جلب حمایت خارجی طراحی شده است که مورد استقبال ایرانی ها قرار نگرفت . امروز هم هر کس بخواهد در ایران سیستم سلطنتی را احیا کند باید به قدرتهای خارجی متوسل شود و با استقلال کشور خداحافظی کند .

امروز تلاش می کنند با تحریف خاندان سلطنت را تطهیر کنند

در ادامه این نشست سید عباس فاطمی کارشناس رسانه و تاریخ گفت: در مواردی شاهدیم بازماندگان نظام پهلوی و سلطنت طلبان مدعی می شوند انقلاب اسلامی ایران یک شبه اتفاق افتاده و مردم حق نان و نمک پهلوی را به جا نیاورده اند،برخی هم ادعا می کنند قدرت های بزرگ نخواسته اند شوکت و عظمت رژیم پهلوی را تحمل کنند و آن را از بین بردند؛ حال آنکه ریشه های این انقلاب به یکصد سال قبل باز می گردد، جایی که مردم درحال مبارزه برای استقلال و عدالت و تامین حق تعییم سرنوشت خود بودند.

وی با بیان اینکه خاندان پهلوی در پروپاگاندا سرمایه گزاری کلان داشته و دارند اظهار داشت: این قدرت ناشی از حضور فرح دیبا بود. پسر دایی او رضا قطبی رییس رادیو و تلویزیون بود و فضاسازی ها کاملا در راستای اهداف و خواسته های خاندان پهلوی بود.انجام می شد. فیلم های ساخته شده از جشن های ۲۵۰۰ ساله توسط فیلم سازان مطرح آن زمان تهیه شده بود تا نمایشی از قدرتشان باشد.
او ادامه داد:به پشتوانه درآمدهای کلان نفتی و ثروت های غارت شده کشور رسانه های متکثر رنگارنگ و مزدوران مجازی حاضر در رسانه های نوین و سنتی در خدمت تطهیر رژیم گذشته هستند. در مقابل این رسانه با بیش از ۳۰۰ شبکه فارسی زبان انگلیسی، آمریکایی و عبری سعودی که با ابزارهای متنوع پیوسته در جهت تطهیررژیم ستمشاهی کار می کنند، مجموعه رسانه ای داخل کشور فعالیت هایی می کنند اما فاصله کمی و کیفی و تاثیرگذاری این دو گروه رسانه ای قابل مقایسه با هم نیست.

فاطمی با بیان اینکه مقام معظم رهبری در دهه های گذشته بارها گفته اند “جنگی که به کشور تحمیل می شود جنگ نرم است” گفت: با نگاه تبیینی به عصر پهلوی، مستندات موجود از گفته ها و اسناد خانواده پهلوی و کارگزاران آنان بویژه یاداشت های اسدالله علم و حضورشان در کاخ نیاوران متوجه می شویم بسیاری از حرف هایی که چندسال پس از خروج از کشور زده اند در مقایسه با حرف های پیش از خروج بسیار متناقض و به فراخور شرایط زمان است. این کارشناس رسانه و تاریخ توضیح داد: به محمدرضا اجازه داده شده بود در پروپاگاندای رسانه ای در لفظ علیه آمریکا و انگلیس حرف بزند ولی در خفا باید تابع و مطیع آنان و خواسته هایشان باشد.

فاطمی افزود: محمد رضا پهلوی تا می توانست خون ریخت و از ملت کشته گرفت اما سرانجام به این نتیجه رسید، هر خونی که برای انقلاب ریخته شود ریشه های آن را مستحکم تر می کند. به همین علت به ناچار کشور را ترک کرد . البته مثل گذشته با امید به بازگشت دوباره رفت و صد البته فرار آنها از کشور انتخاب آنها نبود بلکه راه پیش رویشان بود .
او تصریح کرد: حرفی که آمریکایی ها در توصیف عربستان درجریان سفر ترامپ به ریاض و دیدارو توافقات میلیاردی با عربستان و عبارت مشهور « گاو شیرده » زده شد، دهه ها قبل برای کشور ما قبل از انقلاب اتفاق افتاد؛ جایی که پس از سفر کارتر به ایران، آمریکایی ها ایران را با عنوان “بوفه خوب برای آمریکا” توصیف کردند.

فاطمی یاد آور شد : در خاطرات سران رژیم آمده است که ازانگلیس تانک چیفتن و از آمریکا توپ خریده اند اما تانک ها اشکالات فنی دارد و توپ ها لوله کوتاه است و مهمات کافی آن را نداده اند .

وی با یادآوری یاداشت اسدالله علم در دوشنبه ٢٧ فروردين ١٣٥٢: عین نقل قول اسدالله علم را یادآوری کرد آنجا که شاه به علم گفته بود: «… سفير امريكا را بخواه و بگو ما ٣٥ هواپيماي اف-٥ به شما داده ايم كه به ويتنام فرستاديد . در عوض شما ١٦ فانتوم اف-٤ به ما قرض داديد كه اجاره كرده ايم و ٦٤ فانتوم هم كه خودمان داريم. اما درست معادل ١٦ فانتوم كه اجاره كرده ايم. ١٦ فانتوم ما به علت نداشتن وسايل يدكي ( زمين گير) grounded هست. با این کمکی که شوروی به عراق میکند ، وضع ما چه میشود؟

فاطمی به مشکلات ارتش در عصر پهلوی اشاره کرده یادآور شد: آمریکایی ها می دانستند محمد رضا پهلوی به هر قیمتی که بتواند هواپیماهای آمریکایی را می خرد ؛ لذا قیمت جنگنده های خریداری شده را تا سه برابر قیمت توافق شده بالا بردند و اتفاقی نیافتاد و خرید انجام شد. آمریکایی ها از این همه دست و دلبازی رژیم متعجب شده بودند .

او با تاکید بر اینکه در پیوند مقایسه ای بین مسایل حال و گذشته ماهم ضعف هایی داریم خاطر نشان کرد: اما نکته اساسی درنگاه به گذشته که در تعدادی از افراد جامعه رخ داده به ۲ دلیل نخواندن تاریخ و و دل دادن به مسائل شکلی و نمایشی در فضاهای نمایشی است.