|مهسا شمس|
فردا، چهلمين سالگرد اقامه اولين نماز جمعه تهران پس از انقلاب اسلامي به امامت آيت الله طالقاني است. تريبون نماز جمعه، در تمام چهل سال اخير، يکي از مهم ترين پايگاه هاي سياسي و اجتماعي کشور بوده و بر تحولات بزرگ عرصه داخل و حتي بين الملل موثر بوده است. به همين مناسبت، امام جمعه تبريز و نماينده ولي فقيه در استان آذربايجان شرقي، مهمان استوديوي رسالت بوده. او در دو سال گذشته، در نماز جمعه تبريز، منشا تحولات بسياري بوده و در رسانه ها، به مردمي بودن مشهور است. گفت و گوي صريح و شفاف رسالت را با ايشان بخوانيد:
* در ديدار مقام معظم رهبري با ائمه جمعه به نظر مي رسيد که معظم له در کنار تشکرهايي که ابراز کردند يک سري نقد هم به برخي ائمه جمعه داشتند، مثل اينکه فرمودند مراقب بيتتان باشيد، صاحبان زر و زور به تشکيلات نماز جمعه نفوذ نکنند و غيره. اينها در صورتي است که در ديدارهاي سال هاي اخير مقام معظم رهبري چنين نقدهايي را نداشتند، به نظر شما چه چيزي باعث شده است تا اين نقدها عنوان شود؟
** من فرمايشات معطم له را تنها نقد نمي‌دانم بلکه توصيه، هشدار و تذکر به تمامي ائمه جمعه بود که مواظب باشند آن حالت مردمي خودشان را از دست ندهند. چراکه ما مي دانيم اين مردم ولي نعمتان ما هستند. ما از اولين روز پيروزي انقلاب اسلامي تاکنون همواره در کنار خودمان مردم را ديديم. يعني يکي از رموز پيروزي انقلاب شکوهمند اسلامي ايران در کنار رهبري هاي حضرت امام راحل و وحدت و همدلي مردم، حضور مردم بوده است. چهل سال دشمنان نظام مقدس جمهوري اسلامي ايران اين نظام را هدف قرار دادند، چراکه از پيروزي انقلاب غافلگير شدند و به هر نحوي که شده مي خواستند اين نظام را مورد تهديد قرار دهند و عمليات براندازي انجام دهند. از همان ماه اول پيروزي انقلاب تا ۱۹ ماه بعد از پيروزي انقلاب مرتب ترور کردند، انفجار انجام دادند، تخريب کردند، بزرگان ما را از بين بردند و بعد از اين مدت ديدند که اقداماتشان فايده اي ندارد و اين نظام را نمي شود از بين برد و وارد برخورد سخت و يک جنگ هشت ساله شدند. جنگي که تنها صدام نبود، جنگي که با حمايت هاي تجهيزاتي شوروي آن روز بود، جنگي که با حمايت هاي هواپيماهاي پيشرفته فرانسوي بود، با حمايت هاي تجهيزات شيميايي آلمان بود، با حمايت هاي
اطلاعاتي آمريکا بود، با حمايت هاي مالي اعراب منطقه بود، تا اين نظام را از بين ببرند. هدفشان هم از شروع جنگ دو چيز بود، يک براندازي نظام جمهوري اسلامي ايران، دو تجزيه کشور به ويژه در استان حساس خوزستان. حتي نام برخي از شهرها هم از قبل تعيين کرده بودند، خرمشهر را مهمره، آبادان را عبادان، اهواز را الاهواز گذاشته بودند و حتي استاندار و بخشدار و … معرفي کرده بودند. اينها با چنين نيت هايي جنگ را شروع کردند. هنگام آغاز جنگ وقتي صدام در مقابل دوربين هاي تلويزيون قرار مي گيرد قرارداد ۱۹۷۵ الجزاير را پاره مي کند و ادامه مصاحبه را سه روز ديگر به خوزستان و يک هفته بعد به تهران موکول
مي کند. بعد از آن هم تا به امروز توطئه هاي مختلفي را پياده مي کنند اما در تمامي اينها مردم همه در کنار هم بودند. ما اگر مي خواهيم اين مردمي که واقعا ايثار و فداکار کردند را داشته باشيم، بايد با آنها صميمي برخورد کنيم، بايد مهربانانه برخورد کنيم، مخصوصا روحانين و ائمه جمعه که به عنوان پدر معنوي يک شهر شناخته مي شوند.
* رفتار ائمه جمعه با مردم بايد چگونه باشد؟
** ائمه محترم جمعه در برخورد با مردم صميمانه برخورد کنند، همدل باشند، محبت کنند و مواظب باشند خداي ناکرده افرادي که صاحبان زر و زور هستند به تشکيلات نماز جمعه نفوذ نکنند و نزديکان، فاميل و اطرافيان در پيشرفت امور نهاد فرهنگي نماز جمعه سد ايجاد نکنند. اين بود که مقام معظم رهبري تذکراتي بسيار ارزشمند و سودمند براي ائمه جمعه داشتند. ما هم تا به امروز ديديم هرجا که مردم در کنار مسئولان بودند، هرجا که مردم حامي اين انقلاب بوده، ما ضرر که نکرديم بلکه اهداف خودمان را به خوبي پيش برديم.
مردم ما در داخل کشور از هر گروهي، از هر سليقه اي که باشند هرچه تهديدات دشمن بيشتر شده در داخل اتحاد، وحدت و انسجام بيشتر شده است.
*برخي از ائمه جمعه در عزل و نصب و مسائل اجرايي دخالت مي کنند و اين سبب مي شود ائمه از اهدافشان دور شوند، نظر شما در اين زمينه چيست؟
** ائمه جمع نبايد به عزل و نصب ها و کارهاي اجرايي استان ورود پيدا کنند. البته مشورت با ائمه جمعه به ويژه در مسئوليت هاي فرهنگي چيز خوبي است و نبايد توقع ايجاد کند. ائمه جمعه بايد روش و منش مقام معظم رهبري را پيش بگيرند و در در انتخابات ورود نکنند. اين عزيزان نبايد از فرد خاصي حمايت کنند يا فرد ديگري را طرد نمايند، چراکه ما اعتقادمان اين است، همانطور که مقام معظم رهبري تاکيد مي کنند افرادي که از شوراي نگهبان تاييد مي گيرند محترم هستند. ائمه جمعه بايد شاخص ها را بازگو کنند نه مصاديق را. ائمه جمعه در خطبه هاي نماز جمعه بايد اين شاخص ها را بيان کنند، يعني به عنوان مثال در خطبه نماز جمعه بيايند و شاخص هاي نماينده مجلس شوراي اسلامي را بگويند. البته اين موضوع هم نبايد به گونه اي باشد که مردم احساس کنند آن امام جمعه از فرد خاصي حمايت مي کند.
*آيا شوراي سياست‌گذاري ائمه جمعه براي ايراد خطبه‌ها مطالبي را به ائمه جمعه اعلام مي کند؟
اين شورا برخي مطالب را براي ارائه در خطبه ها به ائمه جماعت اعلام مي کند، اما اجباري براي ارائه اين مطالب نيست.
* براي انتخابات مجلس شوراي اسلامي مطلبي از سوي اين شورا به ائمه جمعه اعلام شده است؟
** هنوز موردي به ما اعلام نشده، البته زود هم هست و چند ماهي مانده تا بخواهند موردي را به ما اعلام کنند. البته من خودم خودجوش حدود چهار هفته است که به اين موضوع ورود کرده و مسائلي را براي مردم بر اساس اعلام شاخصه ها بيان کردم.
*تا کنون افرادي براي حمايت از سوي شما در انتخابات مراجعه کرده اند؟
** افرادي به ما مراجعه مي کنند که ما قصد ورود به عرصه انتخابات را داريم شما نظرتان چيست؟ما در جواب به اين افراد مي گويم بستگي به نظر و توانايي خودتان دارد، اقدام کنيد و از شوراي نگهبان و ديگر نهادها تاييد بگيريد نه از ما. البته اين موارد را هم به نحوي ارائه مي‌کنيم که بدانند از همکلامي با ما در انتخابات سودي نمي برند.
*اگر از فردي رفتاري برخلاف امنيت ملي ببينيد چه کاري انجام مي دهيد؟
** به مبادي ذي ربط امنيتي منعکس مي کنيم.
*تا کنون چنين چيزي رخ داده است؟
**البته تاکنون مورد خاصي نبوده است. يک سري موارد جزئي بوده که به مبادي ذي ربط امنيتي منعکس شده و با تذکر برطرف شده است.
*آيا امام جمعه پروازي داريم؟
** اين سوال را بايد از شوراي سياست گذاري ائمه جمعه پرسيد، البته بعيد ميدانيم چنين چيزي باشد چون اگر امام جمعه بين مردم نباشد چطور مي خواهد مردمداري کند؟
*شما براي خطبه‌هايي که ايراد مي کنيد مطالعه هم داريد؟
** سعي مي کنم هر شب ساعتي براي مرور خطبه هاي هفته آينده داشته باشم.
* شنيده شده است که خطبه اول شما با ساير خطبه هاي اول ائمه جمعه متفاوت است، اين تفاوت چگونه است؟
** خطبه اول را يک سالي است که به بحث خانواده ام اختصاص داده ام و اين تشخيص خودم بود. من احساس کردم امروز بحث سبک زندگي اسلامي يکي از موارد حساس و مورد نياز جامعه است. به عنوان مثال در اين خطبه ها وظيفه پدران در قبال فرزندان، وظيفه زن نسبت به همسر و … را عنوان مي کنم. اکنون رسيدم به بحث مهمان و مهمانداري، البته در برخي از ماه‌ها مانند ماه رمضان خطبه هاي
اول را به احکام و مسائل آن ماه اختصاص مي دهم.
*وضعيت سبک زندگي اسلامي در ايران چگونه است؟
** ما از سبک زندگي اسلامي خيلي فاصله داريم، براي اينکه بتوانيم سبک زندگي اسلامي را جانشين سبک زندگي غربي کنيم بايد خيلي تلاش شود.
*خطبه هاي دوم شما هم متفاوت است؟
** اولين نکته اي که در خطبه دوم مطرح مي‌کنم بحث هاي زيست محيطي است؛ يعني هر هفته من يک خطبه محيط زيستي دارم که احساس مي کنم بازتاب خوبي دارد. به عنوان مثال در مورد جنگل ها، در مورد قطع درختان و مسائلي اين چنيني صحبت مي کنم.
* بارها عنوان شده که امام جمعه بايد قائل به مسائل روز باشد، نظر شما در اين مورد چيست؟
** اينکه امام جمعه بايد به مسائل روز مسلط باشد امري طبيعي است، اما تفاوت هايي وجود دارد. شما از امام جمعه مرکز استان يک انتظار داريد و از امام جمعه يکي از شهرهاي دورافتاده يک انتظار؛ ولي در کل ائمه جمعه بايد به مسائل روز احاطه داشته باشند و اينکه شوراي سياست گذاري هر هفته يک بولتني را در اختيار امام جمعه قرار مي دهد به همين دلايل است.
*شنيده شده است شما در تبريز براي مسئولان کلاس هاي اخلاق برگزار مي کنيد، دليل اين کار چيست؟
** گاهي اوقات لازم است به برخي از مسئولان تذکراتي داده شده و همچنين مسائلي برايشان يادآوري شود. در اين کلاس ها برخي تذکرات به مديران داده مي شود و حتي نياز است تا برخي از تذکرات به مسئول خاطي به صورت خصوصي داده شود يا از طريق مافوق آن مسئولي به او گوشزد شود؛ البته اگر تذکر مربوط به مسائل منکراتي باشد بايد در جمع گفته شود البته نه با داد و فرياد بلکه با منطق و با مهرباني.
* بارها شده مي بينيم مقام معظم رهبري در مورد موضوعي در کشور يا جهان موضع گيري کرده اند و ائمه جمعه همان مطالب را عينا در خطبه هايشان تکرار کردند؛ آيا اين رفتار، صحيح است؟
** خير اين رفتار به هيچ عنوان صحيح نيست. امام جمعه بايد قدرت تجزيه و تحليل داشته باشد. فرمايشاتي که مقام معظم رهبري مطرح مي کنند را تجزيه و تحليل کنند و بعد ارايه نمايند. به نظر من نمايندگان ولي فقيه در مراکز استانها و ائمه جمعه نماينده گفتمان ايشان هستند اگر هم قرار باشد عينا فرمايشان معظم له را بازگو کنند بايد در نهايت يک تحليلي از خودشان از آن فرمايشات داشته باشند.
* ميزان ورود امام جمعه به مسائل سياسي چقدر بايد باشد؟
** امام جمعه بايد به مسائل سياسي ورود پيدا کند. به نظرمن امام جمعه بايد سياسي باشد، يعني حتي در مورد مسائلي از جمله برجام و غيره هم بايد ورود پيدا کند.
* منظور شما اين است که امام جمعه بايد يک فرد سياسي باشد يا به مسائل سياسي ورود کند؟
** اينکه مي گويم امام جمعه بايد سياسي باشد يعني بايد آگاه ترين قشر به مسائل سياسي باشد، خوب و بد را تشخيص بدهد ولي اين به معناي اين نيست که به مسائل سياسي و جناحي ورود پيدا کند.
* در مورد مسائل روز سياسي مثل برجام هم ورود کرديد؟
**در برجام مقام معظم رهبري به مسئولين تذکر دادند و فرمودند که من با اينکه اميدي ندارم و بدبين هستم ولي اجازه مذاکره مي دهم. ما هم همين مواضع را بارها در خطبه هاي
نماز جمعه عنوان کرديم و حتي در مورد FATF هم تذکر داديم که برجام تکرار نشود.
* معمولا هر خطبه شما چقدر طول مي کشد؟
**خطبه اول يک ربع و خطبه دوم را سعي مي کنم بيش از ۲۰ تا ۲۵ دقيقه طول نکشد يعني ميانگين ۴۰ دقيقه مي شود.
* شرکت مردم در نماز جمعه نسبت به قبل بيشتر شده يا کمتر؟
** من نمي توانم نسبت به تمام کشور نظر بدهم ولي در تبريز شرکت مردم در نماز جمعه نسبت به گذشته بيشتر شده است و حتي يک محلي به ظرفيت حدود ۶ هزار نفر اضافه کرديم ولي باز هم مي بينم در برخي از نمازها جا براي نمازگزاران کم است.
* اين جمعيت بيشتر جوانان هستند يا افراد ميانسال؟
** در چند سال اخير به شدت حضور جوانان زياد شده است و درصد بيشتر جمعيت نمازگزاران جمعه در تبريز را جوانان تشکيل مي دهند.
* شما از در مخصوصي براي ورود و خروج به نماز جمعه استفاده مي کنيد؟
** خير، من از همان در که مردم عبور و مرور مي کنند، تردد دارم.
* برخي افراد اين رفتار را خطرناک مي دانند.
** تبريز دو امام جمعه شهيد دارد، من هم امام جمعه سوم چه ايرادي دارد؟
*گاهي اوقات نظاميان در سياسيت علي رغم اينکه منع شده اند فعاليت کرده و هزينه مي کنند، شما نمونه هايي
از اين رفتارها را ديده ايد؟
** من پيش از اين مسئوليت رئيس عقيدتي سياسي ارتش بودم. در اين مدت همين روشي که الان دارم، آنجا هم داشتم، در حوزه کاري ما نشده بود مشاهده کنم يک ارتشي در مسائل جناح بندي و سياسي شرکت کند.