روزنامه لبنانی الاخبار به اسنادی از عربستان سعودی و اردن دست یافته که حاوی ارزیابی و برداشت ریاض و اَمان از بوریس جانسون نخست‌وزیر جدید انگلیس است.

الاخبار امروز شنبه گزارش کرد که به دو سند دست یافته که صورتجلسه دیدار جانسون با وزرای خارجه کشورهای عضو شورای همکاری خلیج فارس است. ارزیابی سعودی و اردنی از جانسون به سال ۲۰۱۶ بازمی‌گردد که او در دو مرحله شهردار لندن سپس وزیر خارجه انگلیس بوده است. 

الاخبار نوشت: «عادل الجبیر» وزیر خارجه وقت عربستان سعودی (که اکنون وزیر مشاور دولت در امور خارجه است) در آن زمان در نامه‌ای به‌کلی محرمانه، ارزیابی منفی خود از جانسون به محمد بن سلمان ارائه کرده که نتیجه جلسه وزرای خارجه شورای همکاری خلیج (فارس) با جانسون در مقر اقامت نماینده دائم انگلیس در نیویورک بوده است.

این روزنامه لبنانی توضیح داد: توجه عربستان سعودی به جانسون خیلی زود شروع شده است، چرا که اسم او از همان زمان به عنوان شخصیتی جنجالی و نامزد احتمالی قوی برای نخست وزیری انگلیس مطرح شده است. در نشست وزرای خارجه شورای همکاری خلیج (فارس) با جانسون در نیویورک که صورتجلسه آن ضمیمه نامه‌ الجبیر به بن سلمان شده، آمده است که جانسون در قبال مواضع کشورهای خلیج فارس درباره ایران واکنش سردی نشان داده و در این تردید وجود دارد که مسئله اول اصلی خود در خاورمیانه ایران باشد. در عین حال او نشان داده که از مردم ایران خوشش می‌آید و این از طریق فیلم‌های ایرانی است که مشاهده کرده است.

متن نامه عادل الجبیر به بن‌سلمان درباره جانسون

عادل الجبیر در این نامه نوشته: «افتخار دارم اطلاعاتی درباره مواضع بوریس جانسون وزیر امور خارجه جدید پادشاهی متحده (بریتانیا)، در سایه تغییرات سیاسی مرتبط با خروج [لندن] از اتحادیه اروپا خدمت جنابعالی برسانم. این اطلاعات حاصل ناهار کاری مشترک وزرای خارجه کشورهای شورای همکاری خلیج [فارس] با جانسون در حاشیه نشست مجمع عمومی سازمان ملل در نیویورک است که از ارزیابی محرمانه اردن درباره شخصیت جنجالی جانسون و موضع او درباره بشار اسد کسب شده بویژه این که او یکی از محتمل‌ترین نامزدهای نخست وزیری بریتانیاست. آقای جانسون [میزان یا نوع] شناخت خود از اوضاع خلیج [فارس] را به ما بُروز نداد، و نظر خود را به روشنی و با صراحت در خصوص مسائل مورد بحث بیان نکرد؛ بخصوص موضعش درباره ایران و سوریه را. او بیشتر برای عقد توافقنامه‌های تجاری با کشورهای شورای همکاری تمایل نشان داد».

در سند فاش شده همچنین آمده است:

« به کلی محرمانه ؛  خلاصه مهم‌ترین مطالب مطرح شده در نشست اعضای شورای همکاری خلیج [فارس] و [وزیر خارجه] انگلیس:  ناهار کاری مشترک روز سه‌شنبه ۲۹ سپتامبر ۲۰۱۶ در مقر نمایندگی دائم انگلیس در شهر نیویورک با حضور وزرای خارجه شورای همکاری خلیج [فارس] به ریاست عادل الجبیر که رئیس دوره‌ای کنونی شورای وزرای خارجه شورای همکاری است، با بوریس جانسون وزیر خارجه جدید انگلیس. حاضران در این جلسه: دکتر [خانم] ریم الهاشمی وزیر مشاور دولت امارات در امور همکاری بین‌المللی. خالد بن احمد بن محمد آل خلیفه وزیر خارجه بحرین. یوسف بن علوی بن عبدالله وزیر امور خارجه عمان. سلطان بن سعد المریخی وزیر مشاور دولت قطر در امور خارجه. ناصر المزین معاون وزیر خارجه کویت در امور شورای همکاری. عبداللطیف بن راشد الزیانی دبیر کل شورای همکاری خلیج [فارس] نیز در این نشست حضور داشت.

دیدار جانسون و عادل الجبیر

جزئیاتی از نشست؛ سوالات ابتدائی جانسون از تحولات:

در این نامه محرمانه آمده است:

در این نامه محرمانه آمده است:

«آقای/ بوریس جانسون: وقتی به منطقه می‌روم مرتب این سوال پرسیده می‌شود چرا انگلیس از منطقه صرف‌نظر کرد؟ چرا اهتمامش به منطقه را تمام کرد؟ و سوال‌هایی از این دست. پاسخ این است که، سوال درست نیست. روابط ما همچنان قوی و منسجم است. من این را زمانی که شهردار لندن بودم بروشنی دیدم. سرمایه‌گذاری‌ها و توریست‌هایی از منطقه و بالعکس همچنان در جریان و رشد است. بنای ما روابط تاریخی قوی است. باید بر اساس روابط تاریخی با منطقه خلیج [فارس] پیش رفت. روابط ما امروز قوی و قدرتمند است و حدود ۱۶۰۰ سرباز در آنجا داریم. حتی یک لحظه هم تصور نکنید که ما از منطقه صرف‌نظر کرده‌ایم. اشتباه بزرگی بود وقتی که دنیس هیلی [وزیر دفاع وقت انگلیس – ۱۹۷۰] تصمیم گرفت، انگلیس خلیج فارس را ترک کند. ما امروز بر اساس روابط تاریخی (اما بدون میراث استعماری که از آن صرف نظر کرده‌ایم) ادامه خواهیم داد. دیگر شرق عدن دیگری وجود نخواهد داشت. الان می‌خواهم در مورد سوریه صحبت کنم. امروز با گروه ISSG جلسه داشتیم و درباره وضعیت وخیم در سوریه و حمله عجیبی که به کاروان کمک های بشردوستانه شد صحبت کردیم. به نظر من راهی جز این که سوری‌ها گرد هم آیند و در ژنو با هم گفت‌وگو کنند وجود ندارد. دو اصل اساسی وجود دارد: یک- پرواز ممنوع برای نیروی هوایی سوریه به خصوص در مناطق معارضه میان‌رو. دو – اینکه معارضه سوریه به شکل مؤثر در مذاکرات صلح شرکت کنند. روشن است که گروه‌های میانه‌رو، مثل [گروه] ریاض حجاب تصویر روشنی [از وضعیت] دارند و می‌توان از طریق آن به راه حل رسید.

آقای/ عادل الجبیر: روابط ما با پادشاهی متحده، روابطی ویژه، عمیق و مثبت است. که این مسئله می‌تواند در تحقق صلح و ثبات در منطقه نقش بزرگی ایفا کند. در خصوص سوریه مهم است که معارضه را به رسیدن به راهکار سیاسی متقاعد و توانمند کرد. اما چگونه؟

آقای/ بوریس جانسون: سوال [من هم] این است، چگونه باید این کار را کرد؟ از طریق سرمایه‌گذاری بر روی نفوذ خود در معارضان سوریه جهت متقاعد کردن آنان به حضور در مذاکرات با ذهنیتی منعطف. زیرا اگر وارد مذاکرات شدند و از همان اول صرفا به تکرار این حرف بسنده کردند که اسد باید برود [ این، مشکلی را حل نمی‌کند]

آقای/ عادل الجبیر: ممکن است جدول زمانی [شکل بگیرد و] باشد. شاید معارضان هم آن را بپذیرند.

آقای / بوریس جانسون: مسکو را چطور می‌توان به این موضوع متقاعد کرد ؟

 خالد بن احمد بن محمد آل خلیفه:  تشکر می‌کنم بابت این پذیرایی عالی. از مدت‌ها پیش دولت انگلیس «طرح ابتکاری خلیج» را پذیرفته و امیدواریم که جهت پیشبرد همکاری مشترک به درک [مشترک] برسیم.  همچنین برای برگزاری نشست سران ما و نخست‌وزیر انگلیس توافق کرده‌ایم.

 آقای جانسون: نخست‌وزیر به این موضوع توجه ویژه نشان داده است و بعدا در این خصوص به شما اطلاع خواهم داد.

خالد بن احمد آل خلیفه: ما امسال ۲۰۰ سالگی امضای توافق دوستی بریتانیا و بحرین را جشن می‌گیریم. مناسب است که نشستی در سطح سران امسال برگزار شود چه در قالب سران شورای همکاری، چه در قالب نشست ویژه سران. اما در خصوص سوریه، در نشست مهمی درباره سوریه که پادشاهی عربی سعودی آن را برگزار کرد و دکتر ریاض حجاب از طرف معارضه سوریه در آن حضور یافت، روشن شد که او تصویر روشنی از وضعیت داشت نه فقط از اسد بلکه فراتر از آن.

 آقای بوریس جانسون: سوال این است که مسکو را چطور می‌توان متقاعد کرد؟ کلیات جدول زمانی روشن است. شش ماه مرحله مذاکرات، سپس ۱۸ ماه مرحله انتقالی که مدیریت امور مشترکا انجام سپس انتخابات برگزار شود. اما برخی نکات هنوز مبهم است. مثلا آیا اسد می‌تواند در انتخابات شرکت کند؟

عادل الجبیر: اما او باید از قدرت چشم پوشی کند.

بوریس جانسون: بله، اما آیا می‌تواند دوباره وارد انتخابات شود؟ هنوز ابهاماتی وجود دارد.

خالد بن احمد آل خلیفه:‌ ما بر داعش متمرکز می‌شویم اما گروه های دیگر چه مثل حزب الله و دیگر گروهک‌ها.

عادل الجبیر: شبه‌نظامیان شیعه افغانستانی و عراقی.

خالد بن احمد آل خلیفه:‌  شبه‌نظامیان فرقه‌گرا و سپاه پاسداران ایران.

بوریس جانسون: آیا واقعا سپاه پاسداران آنجاست؟

خالد بن احمد آل خلیفه:‌ بله قطعاً.

ریم الهاشمی: یکی از مسائل خیلی مهم دخالت های ایران است که سبب بی ثباتی در منطقه شده مثل [دخالت در] یمن.

بوریس جانسون: در یمن ما [دارای سیاست] کاملا روشن هستیم. در خصوص توافق هسته‌ای با ایران، آنها معتقدند که بخش مرتبط با خودشان را انجام دادنداما آنچه انتظار داشتنى به دست نیاوردنى. پیشتر این مقوله بود که بزرگترین مسئله در منطقه منازعه عربی اسرائیلی است اما مطمئن نیستم هنوز کسی باشد که این روزها به صحت این مقوله معتقد باشد. الان گفته می‌شود که دخالت‌های ایران مسئله بزرگتر است. آیا این درست است؟

ریم الهاشمی: مسئله دخالت‌های ایران است که ثبات منطقه را از بین برده. در سوریه و عراق و یمن و دیگر کشورها.

سلطان بن سعد المریخی: این احساس وجود دارد که با توافق هسته‌ای به آنها [ایرانی‌ها] پاداش داده شد…

خالد بن احمد آل خلیفه: برای حل ۲۰ درصد از مشکلاتی که خودشان مسبب آن بودند پاداش گرفتند. حالا مانده ۸۰ درصد. مشکل در دخالت‌های ایران است. در زمان شاه هم با ایران مشکلاتی بود، هنگامی که می‌گفتند بحرین بخشی از ایران است. سپس مذاکراتی محرمانه در ژنو انجام شد که از طریق آن در سال ۱۹۷۲ توافقی حاصل شد. اختلاف بین ما و ایران فراموش شد. اما در سال ۱۹۷۹ و بعد از انقلاب ایران ما به خانه اول بازگشتیم. آن زمان، شاه در حال تأسیس سومین ارتش [بزرگ] در دنیا بود، اما این مسئله ما را آزار نداد، چرا که به راهکار رسیده بودیم. آن زمان ایران تمایل به رسیدن به راه حل داشت. اما الان چنین تمایلی در تهران دیده نمی‌شود بلکه میل به تشدید و تحریک و بی‌ثباتی در منطقه دیده می‌شود.

یوسف بن علوی: آینده سوریه را سوری‌ها خودشان باید رقم بزنند. موضوع مربوط به یک شخص واحد نیست. در سوریه نظام هست، ارتش هست و نهادهای کشور وجود دارد. وقتی از مرحله انتقالی صحبت می‌کنیم باید همه این جزئیات را در نظر بگیریم نه فقط موضوع بشار اسد را.

بوریس جانسون: در خصوص انتخابات، آیا بشار اسد می تواند در آن شرکت کند؟ در نشست گروه حمایت از سوریه که امروز صبح برگزار شد، جان‌کری [وزیر خارجه وقت آمریکا] از معارضان انتقاد کرد و گفت حدود ۲۰ نفر از آنها توافق را امضا نکرده‌اند.

عادل الجبیر: البته داعش و النصره هم آنجا [در سوریه] هستند.

بوریس جانسون: وقتی فیلمی ایرانی نگاه می‌کنم، می‌گویم که چه ملت بزرگ و صلح‌طلبی…

خالد بن احمد آل خلیفه: بله. کسانی هستند [در ایران] که همینطورند. ما در زمان شاه بعد از توافق با او، روابط مثبتی با ایران داشتیم. روند تجارت تشدید شد و ایران هم استفاده کرد. ولی الان مشکل با رژیمی است که انقلاب و بی‌ثباتی صادر می‌کند. امیدوارم که به آنان بگویید که دست از دخالت در امور همسایگانشان بردارند.

بوریس جانسون: چطور می‌توانیم این کار را بکنیم؟ مثلا در یمن؟

خالد بن احمد آل خلیفه: شما توانستید مشکل پرونده هسته‌ای [ایران] را حل کنید، لذا مطمئناً می‌توانید مشکلات دیگر که پیچیدگی کمتری دارد، حل کنید. 

بوریس جانسون: وضعیت یمن را چگونه می‌توان حل کرد؟ چطور می‌توان ایران را تحت فشار گذاشت؟

عادل الجبیر: سال ۲۰۱۱ کشورهای شورا[ی همکاری]  به یمنی‌ها کمک کردند تا به توافقی سیاسی برسند. از خلال این، مرحله مسالمت‌آمیز انتقالی آغاز شد و یمنی‌ها وارد گفت‌وگویی فراگیر با مشارکت همه شدند، اما حوثی‌ها زیر میز زدند و با زور سلاح بر کشور مسلط شدند.

بوریس جانسون: درباره داعش چه؟ دیروز در نشستی در سازمان ملل بودیم. جلسه درباره این بود که، چطور کسانی که به آن ملحق می‌شوند مؤاخذه شوند و چه طور به دست عدالت سپرده شوند.

عادل الجبیر: می‌توانیم پیگیری کنیم و کسانی که آنان را حمایت مالی می‌کند هدف قرار بدهیم. مکانیزمی برای این کار داریم. 

 بوریس جانسون: فکر می‌کنم که آنها الان می‌دانند که بازداشت خواهند شد. مثل [اسلوبودان] میلوشویچ [سیاستمدار صربستانی] و می‌دانند که به دست عدالت سپرده خواهند شد اما درباره عراق ما اتفاق نظامی بزرگی در راه داریم و آن بازیابی موصل است. می‌خواهم در وقت باقیمانده درباره توسعه روابط بریتانیا و شورای همکاری صحبت کنیم.

 عادل الجبیر: خوب است درباره امضای توافق تجارت آزاد فکر شود مثلاً.

بوریس جانسون:  بله. فکر می‌کنم این مناسب است که به آن فکر کنیم و برای آن مقدماتی فراهم شود.

*  *  *

جانسون، وزیر امور خارجه سابق بریتانیا، چهار روز پیش موفق شد با غلبه بر «جرمی هانت» وزیر امور خارجه این کشور، پیروز رقابت بر سر تصاحب مقام نخست‌وزیری شود.  با وجود شبهاتی که نسبت به فساد جانسون در سمت‌های پیشین وجود داشت، وی توانست جانشین «ترزا می» نخست‌وزیر مستعفی بریتانیا شود

جانسون پنجاه و پنج ساله معروف به «ترامپِ بریتانیا»، از سال ۲۰۱۶ تا ۲۰۱۸ وزیر امور خارجه دولت ترزا می بود. بسیاری از منتقدان، جانسون را مقصر ناتوانی دولت می در خروج از اتحادیه اروپا می‌دانند. علاوه بر این مدیریت و عملکرد ضعیف او در سایر امور خارجی بریتانیا نیز تحت انتقاد شدید قرار داشت.

از حامیان خارجی جانسون در تصاحب مقام ریاست‌جمهوری می‌توان به «دونالد ترامپ» رئیس‌جمهور آمریکا اشاره کرد که او را دوست خود و نخست‌وزیری خوب برای آینده بریتانیا توصیف کرد. 

وی در سال ۲۰۱۸ علی‌رغم خروج یکجانبه آمریکا از برجام، حمایت خود را از توافق هسته‌ای ایران اعلام کرد و مدعی شد این توافق می‌تواند مردم ایران را به عواید اقتصادی برساند.