گروه اجتماعی
کرونا، حرف مشترک همه است حتی ماسک نزن‌ها و یا آن‌هایی که مثلا‌تابع پروتکل‌های بهداشتی هستند اما حواسشان نیست که نوک دماغشان از ماسک بیرون است یا ماسک را تا زیر چانه پایین کشیده‌اند، این‌ها مربوط به حالاست، حالایی که ماسک‌نزن‌ها جریمه می‌شوند اما مشاهدات میدانی ما نشان می‌دهد، قوه‌قهریه و تعیین جریمه هم نتوانسته متخلفان را نسبت به رعایت پروتکل‌ها ملزم کند. تهرانی‌ها معتقدند دولت در اجبار مردم به استفاده از ماسک خواسته نشان دهد که سلامت شهروندان را در اولویت قرار داده و اجرای این طرح برای قطع زنجیره ویروس بسیار کمک‌کننده خواهد بود، اما از آن‌سو تدبیر و چاره‌اندیشی به‌منظور توزیع ماسک رایگان و اقدامی در جهت رعایت فاصله‌گیری فیزیکی صورت نپذیرفته و همچنان خیابان‌ها شلوغ و پرتردد است و ناوگان حمل‌ونقل عمومی جای سوزن انداختن نیست.  حداقل تصویر ما از اتوبوس‌ها و متروی تهران متفاوت از  روزهای قبل از آن نیست و کسی هم جلوی مسافران بدون ماسک را نمی‌گیرد. دستکم این‌گونه به نظر می‌رسد که افراد کمی، سفت‌وسخت پای تصمیمات ستاد ملی مبارزه با کرونا ایستاده‌اند و یا کمتر کسی از اعمال جریمه می‌ترسد. حتی روی درب اصلی ادارات نوشته‌هایی ازاین‌دست را چسبانده‌اند که «ورود بدون ماسک ممنوع است» اما برخی مراجعان بدون ماسک وارد اداره شده و خدمات لازم را دریافت می‌کنند. 
 میزان استفاده از ماسک توسط مردم در مراکز عمومی ۵۵/۳۵
سیما سادات لاری سخنگوی وزارت بهداشت ۶ مهر امسال گفته: «طبق گزارش‌های واصله روند کاهشی میزان رعایت پروتکل‌های بهداشتی و استفاده از ماسک همچنان دارای تداوم است. میزان رعایت پروتکل‌های بهداشتی در هفته گذشته ۶۱/۸۵درصد گزارش‌شده است، میزان استفاده از ماسک توسط مردم نیز در مراکز عمومی ۵۵/۳۵درصد و میزان استفاده از ماسک در وسایل نقلیه عمومی ۵۶/۸۲درصد گزارش‌شده است. 
همچنین میزان استفاده از ماسک در شاغلین صنوف ۵۸/۸۶درصد و در کارمندان ادارات ۷۸/۱۲ درصد گزارش‌شده است که متأسفانه شاهد کاهش استفاده از ماسک در هر ۴ گروه نسبت به هفته‌های قبل هستیم.»
شاید اگر ماسک به قیمت مناسب و به سهولت در دسترس شهروندان قرار گیرداقبال مردم نسبت به استفاده از آن‌هم بیشتر شود. این در حالی است که اخبار متناقضی درباره مهم‌ترین اقلام بهداشتی مقابله با کرونا به گوش می‌رسد که موجب نگرانی مردم شده است، در این میان از یک‌سو عنوان می‌شود مشکلی برای تولید ماسک وجود ندارد و حتی کشور برای صادرات این کالا آمادگی دارد اما از سوی دیگر کاستی‌ها و نواقصی مشاهده می‌شود. البته محمدرضا شانه ساز رئیس سازمان غذا و دارو، توان تولید روزانه ماسک در کشور را حدود ۲۱ میلیون ماسک برآورد کرده و گفته است، اکنون روزانه بین ۵ تا ۶ میلیون ماسک در کشور تولید و در داروخانه‌ها توزیع می‌شود  و حدود ۶۰ میلیون ماسک برای توزیع در داروخانه‌ها آماده توزیع است، در نقطه مقابل، داروخانه‌ها مدعی هستند، فاقد ماسک با نرخ مصوب‌هستند و یا این کالا به‌راحتی در بقالی‌ها و سوپرمارکت‌ها با رنج‌های قیمتی متفاوت عرضه می‌شود، گاهی یک‌قلم ماسک، ۶ هزار تومان است! 
ماسک‌های فیلتر دار که در تیرماه به  قیمت سه هزار تومان فروخته می‌شد اکنون ۱۰ تا ۱۵ هزار تومان هم به فروش می‌رسد. علاوه بر این قیمت بسته پنج عددی ماسک معمولی بدون فیلتر نیز  از ۱۰ هزار تومان به ۱۴ هزار تومان افزایش‌یافته است. گرچه محمدرضاشانه ساز، عنوان کرده که ماسک‌های سه لایه در داروخانه‌ها باقیمت مصوب ۱۳۰۰ تومان در اختیار مردم قرار می‌گیرد و فروش ماسک باقیمت بیش از این رقم مصداق گران‌فروشی است و با گران‌فروشان برخورد می‌شود اما محمدرضا دری دبیر انجمن داروسازان تهران می‌گوید: به‌صورت قطره‌چکانی تعداد بسیار محدودی ماسک باقیمت مصوب یعنی ۱۳۰۰ تومان در داروخانه‌ها توزیع‌شده که کفاف میزان مصرف را نمی‌دهد. گفته‌اند همه ماسک‌ها به این قیمت فروخته شود درحالی‌که کیفیت بعضی متفاوت است. داروخانه‌دارها در سردرگمی هستند.
 دولت برنامه‌ای برای توزیع رایگان یا ارزان اعلام نکرده است
 بر اساس گزارش‌ها گرانی ماسک یکی از مشکلات اصلی شهروندان است و تهیه این کالا باقیمت مصوب ممکن نیست و ازآنجایی‌که اغلب یک‌بارمصرف هستند شهروندان باید مرتب ماسک نو بخرند. دولت هم برنامه‌ای برای توزیع ماسک رایگان یا ارزان اعلام نکرده است. البته اسفندماه گذشته، رئیس سازمان غذا و دارو بخشنامه جدیدی به‌منظور عرضه انواع ماسک در کشور ابلاغ کرد که بر اساس آن داروخانه‌ها تا اطلاع ثانوی مجاز به خرید ماسک نباشند و ماسک رایگان توزیع شود اما این بخشنامه مسکوت ماند. 
حسینعلی شهریاری رئیس کمیسیون بهداشت و درمان مجلس هم به این مسئله اشاره داشته است که ۴۰ تا ۵۰درصد جمعیت کشور توان خرید ماسک را ندارند و باید به‌طور رایگان در اختیار آنان قرار داده شود. 
یکی از شهروندان در گفت‌وگو با ما می‌گوید هر عدد ماسک ۲ تا ۵ هزار تومان به فروش می‌رسد و این رقم برای من که کارگری ساختمانی هستم بالاست. به‌صورت روزمزد کار می‌کنم و مگر مزد من طی یک روز چقدر است که باید با این اندک مزد و با این اوضاع گرانی که دست بر روی هر چیزی می‌گذاریم نسبت به‌روز گذشته قیمتش بالا رفته، به فکر خرید ماسک هم باشم. همین‌که هزینه مخارج یک روز خانواده خود را در این اوضاع بتوانم تأمین کنم، خیلی کارکرده‌ام و خرید ماسک چیزی است که الان برایم معنا ندارد چون توان خرید آن را ندارم.
بااین‌حال به شهروندان توصیه‌شده خود در خانه با پارچه ماسک درست کنند یا صورتشان را با شال یا روسری و امثال آن بپوشانند.
علی رفیعی‌یکی از داروخانه‌داران سطح شهر به «رسالت» می‌گوید: «ماسک‌ها الزاما نباید به شکل آماده از داروخانه تهیه شود و بارها وزارت بهداشت هم اعلام کرده که مردم می‌توانند حتی در منازل خود نسبت به تهیه ماسک‌های خانگی اقدام کنند. ماسک آماده چندان عجیب‌وغریب نیست، سه لایه پارچه است که می‌تواند از شدت‌پاشش مایعات تنفسی و بزاق و شیوع ویروس جلوگیری کند، بنابراین کسانی که استطاعت مالی ندارند و نمی‌توانند ماسک تهیه کنند
می‌توانند آن را به شکل خانگی درست کنند. البته وقتی دولت در شرایطی خاص قانونی را وضع کرده، باید زیرساخت‌های آن قانون را هم فراهم نماید. ما پتانسیل‌های خوبی در کشور داریم و کارگاه‌های ماسک‌سازی متعددی در این ۷ -۶ ماهه شکل‌گرفته و از طرفی ستاد اجرایی فرمان حضرت امام، کارخانه بزرگ ماسک سازی تأسیس کرده است. نکته دیگر که باید به‌آن اشاره کرد، این است که پارچه ماسک تولید داخلی بوده و قبل از بحث کرونا باقیمت بسیار پایین و به‌وفور در دسترس بوده و این همان پارچه‌ای است که برای ساخت کیف‌های تبلیغاتی از آن استفاده می‌شود، اما یا مدیریت لازم در وزارت بهداشت نیست و یا اگر مدیریتی هست تبعیتی از آن نمی‌شود و به همین دلیل در بازار، ماسک‌های مناسب برای افراد موجود نیست، یعنی یا نرخش بالاست و یا پیدا کردنش دشوار است و حتی شاهد این بوده‌ایم که دارای کیفیت لازم نیستند و به‌جای این‌که سه لایه باشند، دولایه هستند و حتی بعضا تک لایه است و متأسفانه مدیریت و نظارتی در حوزه ماسک وجود ندارد.» 
این استراتژیست دارویی در ادامه تأکید می‌کند: «تهیه و توزیع این وسیله بهداشتی نه ربطی به تحریم و نه مشکلات اقتصادی دارد بلکه ناشی از سوء‌مدیریت است و وزارتخانه‌های صمت و بهداشت باید این را به‌صورت مشترک و با استراتژی واحد به‌گونه‌ای مدیریت کنند که دسترسی به ماسک برای تمامی آحاد جامعه راحت باشد. ما می‌بینیم که پتانسیل‌های بسیار زیادی در کشور وجود دارد. یکی از این پتانسیل‌ها، مساجد و پایگاه‌های بسیج است که به‌صورت داوطلبانه و بی چشمداشت مالی حاضر به همکاری هستند و عدم استفاده از این ظرفیت‌ها به‌منزله سوء‌مدیریت است. حتی ورای تمامی این بحث‌ها مردم می‌توانند بالباس‌هایی که استفاده نمی‌کنند ماسک‌های سه لایه درست کنند
 الگوی ساخت هم قابل‌دسترس است با این اقدامات، شاهد افزایش گسترده آمار مبتلایان و جان‌باختگان نخواهیم بود. گرچه اعمال جریمه از سوی دولت اقدام خوبی بوده اما درصدی از مردم توان مالی برای رعایت پروتکل‌ها را ندارند، درصدی از مردم هم به‌رغم اطلاع‌رسانی‌های گسترده به عمق فاجعه کرونا واقف نشده‌اند و از آن‌سو، دولت هم زیرساخت‌های لازم را تدارک ندیده و از پتانسیل‌ها و ظرفیت‌های موجود غافل شده و در حال حاضر بعد از چند روز که برای عدم ماسک زدن، جریمه در نظر گرفته‌شده، ما در خیابان و مراکز عمومی مشاهده نمی کنیم که با افراد بدون ماسک برخوردی صورت بگیرد و یا ماسک در اختیار آنان قرار داده شود. همه این‌ها می‌تواند توزیع ویروس در جامعه را تسریع کند. یکی از اقدامات که دولت باید انجام می‌داد و جای تعجب است که چرا تعلل می‌کند، تعطیلی صنوف و دورکاری کارمندان است و چه‌بسا تعطیلی مطلق واقعا الزامی است، اگر این اتفاق بیفتد دیگر دغدغه ماسک نخواهیم داشت و یا این دغدغه کمتر می‌شود. این بیماری اگر از یک حدی فراتر رود دیگر جمع‌کردن آن کار ساده و راحتی نیست. بی‌تردید ارزش حیات از مسائل اقتصادی هم بالاتر است، ضمن این‌که وضعیت اقتصادی خاصی هم نداریم که با تعطیلی مشاغل، مشکلی پیش بیاید. تعیین جریمه و اجبار به ماسک زدن در کنار توزیع رایگان این کالا و سایر مباحث پیشگیرانه حائز اهمیت است. خیلی از مشاغل دولتی می‌تواند تعطیل شود ساختار دولت ما یک ساختار چابک و فعالی نیست که اگر دو،سه هفته تعطیل شود، چندان اتفاقی در این مملکت بیفتد، چون راندمان و بهره‌وری کاری بسیار پایین است.»
رفیعی تأکید می‌کند، «ماسک زدن یکی از عوامل پیشگیرانه است اما باید شدت رفت‌وآمد و تماس افراد هم در سطح شهر کاهش یابد، از طرفی تصمیم گیران ما در قبال جان شهروندان مسئول هستند درست است که اغلب مردم از ماسک استفاده نمی‌کنند اما باید بزرگان کشور هم به‌گونه‌ای تصمیم‌گیری کنند که ماسک ارزان و رایگان در اختیار شهروندان قرار گیرد و سه هفته کسب‌وکارها و مراکز عمومی را تعطیل کرده و جلوی توسعه و تشدید بیماری را بگیرند.» 
 ماسک لازم است اما کافی نیست
سید علی فاطمی نایب‌رئیس انجمن داروسازان ایران هم در گفت‌وگو با «رسالت» تأکید می‌کند، «اجبار مردم نسبت به استفاده از ماسک، اقدامی کارساز است، به این دلیل که چاره ای نداریم. نکته قابل‌توجه دیگر این است که به لحاظ کمیت ماسک با مشکل خاصی مواجه نیستیم اما درصدی از مردم توان خرید ندارند و حتی به‌رغم خریداری این محصول بهداشتی بازهم میزان مرگ‌ومیر براثر ابتلا به کرونا بالاست و متأسفانه ماسک‌هایی هم که در داروخانه‌ها عرضه می‌شوند از کیفیت و کارآیی لازم برخوردار نیست و دولت هم صرفا تمرکز خود را بر استفاده از ماسک قرار داده و این‌گونه به مردم القا شده که اگر فقط ماسک بزنند به ویروس مبتلا نمی‌شوند درحالی‌که باید فاصله‌گذاری فیزیکی و عدم حضور در تجمعات هم موردتوجه باشد و این‌ها به گسترش چرخه انتقال ویروس کمک می‌کند. در حال حاضر مردم باید تا جایی که امکان دارد از تجمع در فضاهای بسته خودداری کنند، در عین حال ماسک خود را از داروخانه‌ها تهیه کنند، چون داروخانه‌ها تنها مکان‌هایی هستند که نمی‌توانند از محلی غیر از شرکت‌های پخش رسمی ماسک بخرند و این ماسک‌ها از کیفیت به‌مراتب بهتری برخوردار است، هرچند به خاطر مشکلاتی که در تأمین مواد اولیه وجود دارد، دارای آن کیفیت ایده آل نیستند اما بر روی ماسک داروخانه ها نظارت و کیفیت بیشتری اعمال می‌شود.» 
وی در رابطه باقیمت ماسک می‌گوید: « بنا بود در نیمه دوم مهرماه، ماسک به قیمت ۱۳۰۰ تومان فروخته شود، اما در اغلب داروخانه‌ها به این نرخ عرضه نمی‌شود، چون مسئولان ما بررسی و نظارت لازم را بر روی تغییر قیمت‌ها ندارند و اصلافکر نکرده‌اند، داروخانه‌ای که از شرکت‌های پخش رسمی، ماسک را به قیمت فروش و با فاکتور۱۸۰۰ تومان و بالاتر خریداری کرده، امروز تکلیفش چیست؟ به داروخانه‌ها پیش‌تر اعلام کرده بودند که ماسک بیشتر بخرند و برای پاییز و زمستان ذخیره داشته باشند و آن موقع که عرضه ماسک بیشتر شد به خاطر این بود که به تعداد زیاد، این اقلام بهداشتی را تهیه‌کرده بودند و اکنون به قیمت قدیم یعنی همان ۱۸۰۰ تومان موجود است و این قیمت به تصویب وزارت صمت رسیده، اکنون چه باید بکنند؟ آیا واحدهای صنفی به خاطر ماسک زیان بدهند؟ معلوم است که داروخانه‌ها قصد گران‌فروشی و سوءاستفاده ندارند و اگر به‌جای نرخ ۱۳۰۰ تومان، ۱۸۰۰ یا بالاتر فروخته می‌شود، قطعادارای فاکتور هستند و می‌توانند به ناظرین تعزیرات صمت ارائه بدهند که به قیمتی گران‌تر یک ماه پیش خریداری کرده‌اند و می‌توانند عرضه جدید را باقیمت پایین‌تر به مردم بفروشند.»