زهرا ارشادی سفیر و معاون نمایندگی دائم جمهوری اسلامی ایران نزد سازمان ملل متحد در نیویورک تاکید کرد: آمریکا نه تنها نسبت به اجرای قرار موقت دیوان بین المللی دادگستری در عدم اعمال تحریم علیه غذا و داروی ایران خودداری می‌کند، بلکه با اعمال دورهای جدیدی از تحریم‌ها، به‌ویژه در زمان شیوع ویروس کرونا، عمداً تعهد خود را برای تبعیت از این فرمان نقض کرد.

سفیر و معاون نمایندگی دائم کشورمان در مجمع عمومی سازمان ملل، دیدگاه‌های جمهوری اسلامی ایران در خصوص روند فعالیت دیوان بین المللی دادگستری را تشریح نمود.

این دیپلمات ارشد کشورمان گفت: در حال حاضر ما پرونده‌هایی داریم که نزد دیوان بین المللی دادگستری مطرح است. یکی از این پرونده‌ها تحت عنوان «برخی اموال ایران» در ارتباط با دارایی‌های بلوکه شده نهادها، شرکت‌های ایرانی و مقامات دولتی در دادگاه‌های ایالات متحده است. متأسفانه در نتیجه اقدامات تقنینی، اجرایی و قضائی آمریکا در راستای نقض آشکار اصول حقوق بین الملل عمومی که منجر به سلب مصونیت از صلاحیت قضائی و اجرای دولت ایران و برخی نهادهای ایرانی شد پرونده‌هایی علیه دولت جمهوری اسلامی ایران، برخی نهادها، شرکت‌های ایرانی و مقامات دولتی در دادگاه‌های ایالات متحده تشکیل شد و متعاقباً نزدیک به ۱.۸ میلیارد دلار از دارایی‌های ایران از جمله دارایی‌های بانک مرکزی در راستای اجرای این احکام بلوکه شد.

وی افزود: با توجه به اینکه سیاست‌های قانونگذاری، اجرایی و قضائی ایالات متحده علیه یک کشور مستقل، نهادها، شرکت‌ها و دارایی‌های آن، غیر قانونی بوده و نقض مفاد متعددی از «معاهده مودت، روابط اقتصادی و حقوق کنسولی ۱۹۵۵» محسوب می‌شد، ایران در ۱۴ ژوئن ۲۰۱۶ (۲۵ خرداد ۱۳۹۵) با تقدیمِ دادخواستی به دیوان بین المللی دادگستری دعوایی را علیه ایالات متحده آمریکا اقامه و اعلام کرد آمریکا با ضبط و مصادره قریب به ۱.۸ میلیارد دلار دارایی‌های ایران در آمریکا عهدنامه مودت را نقض نموده است.

ارشادی افزود: دیوان در فوریه ۲۰۱۹، صلاحیت خودش را برای تصمیم گیری در مورد درخواست جمهوری اسلامی ایران در پرونده مربوط به «برخی دارایی‌های ایرانیان» (جمهوری اسلامی ایران علیه ایالات متحده آمریکا) احراز کرد. جلسات رسیدگی در مورد ماهیت دعوا از ۱۹ تا ۲۳ سپتامبر ۲۰۲۲ انجام شد و پرونده در حال حاضر در دست بررسی و رسیدگی است.

وی خاطر نشان ساخت: پرونده دیگری که به دنبال خروج یکجانبه ایالات متحده از برجام و تصمیم غیرقانونی آن کشور برای اعمال مجدد و اجرای کامل و حتی اجرای یکسری اقدامات قهری و محدودکننده یکجانبه برای هدف قرار دادن مستقیم یا غیرمستقیم ایران و شرکت‌ها و اتباع ایرانی، برخلاف آن انجام شد، جمهوری اسلامی ایران را بر آن داشت تا دادخواست دیگری را علیه آمریکا با اتکای بر معاهده مودت ۱۹۵۵، نزد دیوان ثبت کند.

سفیر و معاون نمایندگی کشورمان اضافه کرد: در عین حال، دیوان در پاسخ به درخواست جمهوری اسلامی ایران یک قرار موقت صادر نمود که طی آن به اتفاق آرا از ایالات متحده درخواست کرد که هر گونه مانعی را بر سر راه واردات مواد غذایی و کالاهای کشاورزی، داروها و دستگاه‌های پزشکی و همچنین قطعات یدکی، تجهیزات و خدمات مرتبط لازم برای ایمنی هوانوردی کشوری (غیرنظامی) حذف کند. همچنین به ایالات متحده دستور داد تا اطمینان حاصل کند که مجوزها و اختیارات لازم برای رفع این موانع صادر شود و تا آنجایی که به کالاها و خدمات فوق الذکر مربوط می‌شود، پرداخت‌ها و سایر نقل و انتقالات وجوه بانکی مشمول هیچ گونه محدودیتی نگردد. اگرچه متأسفانه، ایالات متحده تاکنون از اجرای دستور دیوان سرباز زده و علاوه بر این، با اعمال دورهای جدیدی از تحریم‌ها، به‌ویژه در زمان شیوع ویروس کرونا، عمداً تعهد خود را برای تبعیت از این فرمان نقض کرد.

ارشادی تصریح کرد: این در حالی است که دیوان در بند ۱۰۰ دستور خود مجدداً تأکید کرده که «دستورات مربوط به قرارهای قرار دارای اثر الزام آور است و در نتیجه برای هر طرفی که اقدامات موقت متوجه آنها می‌شود، تعهدات حقوقی بین المللی ایجاد می کند». در هر صورت جمهوری اسلامی ایران در چندین نوبت، عدم پایبندی ایالات متحده به این فرمان را به دیوان متذکر شده است. ناگفته نماند که تداوم عدم پایبندی ایالات متحده به این دستور منجر به احراز مسئولیت بین المللی این دولت است. گفتنی است، که دیوان ایرادات مقدماتی مطرح شده توسط ایالات متحده را رد کرده و صلاحیت رسیدگی به این پرونده را نیز احراز نموده است. در رابطه با روند رسیدگی پرونده باید عرض کنم که آمریکا لایحه دفاعیه خودش را نزد دیوان ثبت کرده است و ایران هم در حال آماده سازی پاسخ آن است که باید تا تاریخ ۲۱ دسامبر ۲۰۲۲ نزد دیوان ثبت شود.