|راضيه فراهاني|
ديوان عالي جبل الطارق با وجود درخواست آمريکا براي ادامه توقيف نفتکش «گريس ۱»، به آزادي اين کشتي حکم داد. پايگاه «گيبرالتار کرونيکل» روز پنج‌شنبه اعلام کرد که ديوان عالي «جبل الطارق» به آزادي نفتکش «گريس ۱» حکم داده است و اين کشتي آزاد شده است. اين تصميم در حالي اتخاذ شده است که ساعاتي پيش از آن و در حالي که تصور مي شد کشتي صبح پنج شنبه آزاد مي شود، وزارت دادگستري آمريکا از جبل الطارق خواست توقيف اين کشتي را تمديد کند.
«آنتوني دادلي» قاضي ديوان عالي جبل الطارق که صبح پنج شنبه صدور حکم درباره کشتي را عصر به تعويق انداخت، به رسانه ها گفته است که درخواست آمريکا به دست او نرسيده و وي تصميمش را با استناد به شواهد موجود اتخاذ کرده است.
وي گفته است: « درحال حاضر درخواست آمريکا پيش روي من نيست. هيچ درخواستي در ارتباط با نامه ايالات متحده براي اجراي توافق قضائي متقابل وجود ندارد.» به نوشته «گيبرالتار کرونيکل»، مقام‌هاي دولت محلي جبل الطارق به دادگاه گفته اند که ديگر درخواستي براي تمديد دوره توقيف اين کشتي ندارند و اطمينان يافته‌اند که مقصد محموله اين کشتي، سوريه نخواهد بود.
«فابيانو پيکاردو» وزير ارشد جبل الطارق در بيانيه اي در مورد آزادي گريس ۱، مدعي شده است که مقام‌هاي ايراني به صورت مکتوب به او اطمينان داده اند که مقصد اين کشتي يکي از مجموعه هاي تحت تحريم اتحاديه اروپا نخواهد بود. به گفته وي، ايران همچنين با استناد به قوانين تحريمي اتحاديه اروپا، درخواست رسمي آزادي اين کشتي را به جبل الطارق ارائه کرده است. در بخشي از بيانيه پيکاردو آمده است: «با توجه به اطميناني که به ما داده شد، ديگر هيچ دليل معقولي براي ادامه بازداشت گريس ۱ با هدف اطمينان از اجراي مقررات تحريمي اتحاديه اروپا، وجود ندارد.»
وي در مورد درخواست آمريکا براي ادامه توقيف کشتي هم گفته اين موضوعي دوجانبه بر اساس توافقنامه همکاري قضائي ميان دو کشور است و جبل الطارق در پروندهاي مجزا اين درخواست را به صورت بي طرفانه بررسي مي کند. طبق آخرين گزارش‌ها و به نقل از رويترز
« گريس۱» به سمت آب‌هاي ايران حركت كرده است. اين در حالي است كه كشتي «گريس۱» به « آدريان دريا» تغيير نام داده و با پرچم مقدس جمهوري اسلامي ايران به سمت كشورمان در حال حركت است.
اين کشتي که حامل بيش از دو ميليون بشکه نفت خام ايران است، حدود دو ماه پيش در يورش نيروهاي نظامي انگليسي توقيف شد. جبل الطارق مدعي بود که اين کشتي قصد انتقال نفت به سوريه را داشته و به اين دليل تحريم هاي اتحاديه اروپا عليه دمشق را نقض کرده است. اين در حالي است که کشورهاي غيرعضو اتحاديه اروپا از جمله ايران به رعايت تحريم‌هاي بروکسل ملزم نيستند. علاوه بر اين، تهران تأکيد کرده است که مقصد اين محموله سوريه نبوده است.حميد بعيدي‌نژاد سفير جمهوري اسلامي ايران هم با انتشار توئيتي آزادي اين نفتکش را تاييد کرده است. او نوشته است: «لحظاتي پيش با تصميم مقامات جبل الطارق و تأييد دادگاه، نفتکش حامل نفت ايران از توقيف غيرقانوني آزاد شد.»
پيش از اين دولت محلي جبل الطارق اعلام کرده بود که در تلاش است تا از ميزان تنش‌هاي به وجود آمده با ايران، بکاهد. مقام هاي اين منطقه تحت حاکميت انگليس ديدارهايي هم با مقامات ايراني داشته‌اند. تصميم آزادي اين کشتي تنها چند روز پس از آن اتخاذ شد که «جان بولتون» مشاور امنيت ملي آمريکا به لندن سفر کرد. وي پيش از اين سفر گفته بود يکي از اهدافش ترغيب لندن به تشديد فشارها به ايران و همچنين خروج از توافق هسته اي است. با اين وجود به نظر مي رسد سفر وي دست کم در موضوع ايران دستاورد مد نظر واشنگتن را به همراه نداشته است.
در عين حال کارشناسان بين‌الملل درباره رفع توقيف نفتكش ايراني معتقدند تنها ديپلماسي و رايزني‌ها نبوده که باعث اين اتفاق شد‌، بلکه برخي اهرم‌ها و شرايط باعث شده تا انگليس نسبت به مواضع خود کوتاه بيايد. همچنين در نظام بين‌الملل برخي از کشورهاي قدرتمند تنها زبان قدرت را مي‌فهمند و از موضع خود کوتاه مي‌آيند. در همين زمينه «رسالت»‌گفت‌وگويي را با دوتن از کارشناسان حوزه روابط بين الملل داشته که در ادامه مي‌خوانيد.
* برخي اهرم‌ها از سوي ايران باعث رفع توقيف نفتکش شد
هادي محمدي، کارشناس ارشد مسائل خاورميانه و بين الملل در اين راستا به «رسالت» گفت: «در صحنه موازنه قدرت، ابزارها جايگاه خود را دارند. طبيعي است طي چند هفته اخير دستگاه ديپلماسي نيز فعال و رايزني‌هايي با لندن داشته باشد اما پشتيبان ديپلماسي و مذاکرات، اهرم‌هاي ديگري بوده که ارتباطي به ديپلماسي کشور نداشته و موجب شده تا حتي رايزني‌ها و گفت‌وگوها با لندن کارآمد شده و مؤثر واقع شود.»
او ادامه داد: «منطق هزينه ـ فايده که در سياست و رفتار کشورهاي غربي و استعماري حاکم است، به آنها ديکته مي‌شود تا در ازاي يک اقدام ممکن است طرف مقابل چه اقداماتي انجام دهد. انگليسي ها به شکل بسيار روشني محاسبه‌گرتر از تمام کشورها و قدرت‌هاي غربي هستند. آنها به خوبي درک مي‌کنند که در ادامه بازداشت و توقيف نفتکش ايراني بايد هزينه‌هاي گوناگوني را مي‌پرداختند.»
اين کارشناس مسائل بين‌الملل تصريح کرد: «لندن پس از برگزيت بايد به فکر تأمين منابع و پشتيباني‌هاي مالي خود باشد تا از حوزه کشورهايي که از گذشته تحت استعمار انگليس بودند،درآمد کسب کند. انگليسي که ۱۰۰ ميليارد پوند بايد به اتحاديه اروپا بپردازد به سمت ورشکستگي حرکت مي‌کند، لذا اين کشور نيازمند وضعيت مناسب هم‌پيمانانش در حوزه خليج‌فارس است تا آسيب نبيند.»
محمدي ادامه داد: «اگر انگليس قصد داشته باشد تا سياست اصرار بر لجبازي در مقابل ايران را طي کند، نخست مي‌داند که کشتي‌هايش به سرعت در تنگه هرمز مورد مجازات قرار مي‌گيرند، همچنين اگر قصد داشته باشد تا سياست عناد و دشمني را ادامه دهد هم‌پيمانانش در سطح منطقه خسارات جدي خواهند ديد که اين موضوع بلافاصله بر اقتصاد انگليس اثر مي‌گذارد.»
او با بيان اين‌كه رفع توقيف نفتکش ايراني تنها در اثر ديپلماسي نيست، افزود: «موضوع اهرم‌هاي قدرت و توان پاسخ جمهوري اسلامي ايران که در عرصه بين‌المللي متبلور شده ، حتي ادبيات ديپلماسي را تحت تأثير قرار داده است. ادبيات ديپلماسي ماه‌هاي اخير با ادبيات ديپلماسي ماه‌ها و سال‌هاي گذشته متفاوت است. در نتيجه مي‌توان گفت آن چيزي که اتفاق افتاده به شدت ناشي از گفتمان مسلط، پاسخ محکم به رفتارهاي تجاوزکارانه دشمن و افزايش هزينه‌هاي انگليس در پرونده‌هاي مختلف است. آنها به خوبي مي‌دانند که در کاخ شيشه‌اي امارات نشسته‌اند و شرکت‌هاي انگليسي بر امارات مسلط هستند، اگر اولين موشک مقاومت در آن منطقه فرود بيايد به جز شيشه‌هاي بورس اين کشور، توان انگليس بخار خواهد شد.»
اين کارشناس مسائل بين‌الملل تصريح کرد: «در نتيجه مي‌توان گفت، آن چيزي که اتفاق افتاده است در سايه قدرت پاسخ و واکنش پرهزينه ‌اي‌براي بريتانيا است که در سايه اقدامات نظامي و امنيتي حاصل شده و حتي در ادبيات و لحن ديپلماسي اين کشور هم اثر گذاشته است.»
* برخي کشورها تنها زبان قدرت را مي‌فهمند
همچنين رامين مهمانپرست سخنگوي اسبق وزارت امور خارجه نيز معتقد است «کشوري که داراي اقتدار باشد، مي‌تواند از حق خود دفاع کند.»
سفير پيشين ايران در لهستان و ليتواني در ادامه به «رسالت»‌گفت: « متأسفانه شرايط حاکم بر نظام بين‌الملل به گونه‌اي است که کشورهايي که داراي قدرت بيشتري باشند از آن در جهت پايمال کردن منافع کشورهاي مستقل سوءاستفاده مي‌کنند. در واقع علي‌رغم آنکه تعهد دارند تا به تماميت ارضي و حقوق کشورها احترام بگذارند اما اين موضوع را در حد شعار نگهداري مي‌کنند و هر جايي که منفعت‌شان قرار داشته باشد، زور و ظلم به مردم آنجا تحميل مي‌کنند.»
سخنگوي اسبق وزارت امور خارجه ادامه داد: «شما اگر در اين نظام بين‌الملل بخواهيد از حقوقتان دفاع کنيد بايد داراي قدرت باشيد، زيرا اين کشورها تنها زبان قدرت را مي‌فهمند و اين قدرتمندي مي‌تواند در زمينه‌هاي مختلف باشد.»
او با بيان اين که کشوري که از اقتدار برخوردار باشد مي‌تواند از حقش دفاع کند، افزود: «جمهوري اسلامي ايران از ابتداي پيروزي انقلاب در اين مسير حرکت کرده تا براي حفظ استقلال، دفاع از کشور و منافع ملي به چارچوب‌هاي اقتدار دست پيدا کند. خوشبختانه با همت و ايثار مردم کشورمان به ويژه در ابعاد دفاعي به نقطه‌اي رسيده‌ايم که مي‌توان به شکل قدرتمندانه از حق خود حداقل در حيطه منطقه، دفاع و اجازه ندهيم کسي مداخله کند.»
مهمانپرست تصريح کرد: «پس از داستاني که در مورد نفتكش ايراني به وجود آمد و توطئه‌اي که به وسيله آمريکايي‌ها توسط انگليس درباره توقيف نفتكش ايراني رخ داد، بهترين پاسخ اين بود که ما نشان دهيم اگر قرار باشد قواعد بين‌المللي زير پا گذاشته شود و به حقوق مردم ما تعرض کنند ما متقابلا مي‌توانيم در مقابل تخلفات آنها قدرتمندانه بايستيم.»
او در پاسخ به اين سؤال که رفع توقيف نفتكش ايراني حاصل ديپلماسي کشور يا رفتار متقابل با آنها بوده، گفت: «نمي‌توان به صورت تک‌بُعدي هر حادثه يا مسئله‌اي را ارزيابي کرد. مجموعه اي از اقدامات سياسي، دفاعي و پيگيري حقوق در مراجع بين‌المللي ازجمله اقداماتي است که باعث مي‌شود تا اجازه ندهيد کسي حق‌تان را پايمال کند.»
مهمانپرست تصريح کرد: «ما زماني که از موضع اقتدار وارد همکاري‌هاي دوجانبه يا چندجانبه مي‌شويم تا براساس احترام متقابل و تأمين منافع متقابل باشد، آن زمان در چارچوب صحيحي مسير حرکت شما قرار مي‌گيرد تا بتوان از حق‌تان دفاع کنيد.»