با توجه به انتشار خبر اعلام وضعیت هشدار بهداشتی توسط سازمان جهانی بهداشت درباره آبله میمونی( mpox)رک درست از آنچه می‌تواند برای سایر کشورها و ساختار درمان و بهداشت کشور خطرآفرین باشد، مهم است

بابک عشرتی معاون فنی مرکز مدیریت بیماری‌های واگیر وزارت بهداشت، با بیان اینکه آبله میمونی یک بیماری پوستی است که علائم آن در ابتدا تب و بدن درد و در ادامه ظاهر شدن لکه‌های قرمز رنگ بر روی بدن است، گفت: لکه‌های قرمز رنگ ناشی از آبله میمونی اول بر روی صورت و بعد بر روی گردن، بدن و دست‌ها ظاهر می‌شود و این ضایعات حالت تاولی همانند آبله مرغان به خود می‌گیرند.

وی از افزایش مراقبت‌های بهداشتی در کشورمان به دنبال گزارش موارد ابتلاء به آبله میمونی در پاکستان خبر داد و افزود: به پایگاه‌های مراقبت‌های مرزی در سراسر کشور هشدار داده ایم بیمارانی که از مرزهای شرقی و غربی کشورمان عبور می‌کنند با توجه به علائم آبله میمونی، شناسایی شوند.

بهترین پروتکل مقابله با ویروس آبله میمونی

افشین منیری متخصص بیماری‌های عفونی و گرمسیری، با اشاره به اینکه ویروس آبله میمونی برای اولین بار در میمون‌های آزمایشگاهی در دانمارک شناسایی شد، گفت: بهترین پروتکل مقابله با این ویروس، جلوگیری از انتقال و سرایت آن است، چراکه درمان خاصی ندارد و درمان‌های دارویی اغلب علائم را هدف قرار می‌دهد.

وی افزود: تمامی افراد در مقابل این ویروس حساس هستند و نمی‌توان جمعیت محدودی را در معرض خطر دانست. تماس با حیوان آلوده یا حتی شیء مرتبط با حیوان آلوده نظیر پارچه، لیس زدن یا گاز گرفتن فرد توسط حیوان آلوده و سفر به مناطق پرخطر نظیر کشورهای آفریقایی، افراد را در معرض خطر ابتلاء قرار می‌دهد.

نگاهی به وضعیت گردش ویروس آبله میمونی در جهان

از ابتدای سال میلادی جاری، بیش از ۱۷ هزار مورد ابتلاء به بیماری mpox و نزدیک به ۵۱۷ مورد مرگ و میر در ۱۳ کشور آفریقایی گزارش شده است که طبق آمار شیوع، این بیماری به عنوان “رویداد با خطر بسیار بالا” طبقه‌بندی می‌شود. همچنین بیشترین تعداد موارد ابتلاء (بیش از ۱۴ هزار مورد از کل مبتلایان) در جمهوری دموکراتیک کنگو بوده که ۹۶ درصد موارد تأیید شده را در ماه اخیر گزارش کرده است.

دو دسته ژنتیکی یا clade از ویروس mpox وجود دارد؛ دسته اول عمدتاً در آفریقای مرکزی به ویژه جمهوری دموکراتیک کنگو و با علامت‌های بالینی شدید و مرگ و میر قابل توجه، حدود چهار تا ۱۱ درصد همراه است، در حالی که دسته دوم عمدتاً به غرب آفریقا تا قبل از اپیدمی جهانی ۲۰۲۲، محدود می‌شد و باعث بیماری کمتر و مرگ و میر کمتر از چهار درصد بود. از نقطه نظر تاریخی clade I، دسته غالب ژنتیکی است و ۹۵ درصد موارد بیماری گزارش شده را تشکیل می‌دهد.

در سال ۲۰۲۲ در اروپا و آمریکای شمالی نیز این ویروس گسترش یافت و سازمان جهانی بهداشت شیوع mpox را در ژوئیه ۲۰۲۲ یک وضعیت اضطراری بهداشتی جهانی اعلام کرد و در می ۲۰۲۳ به این اعلامیه پایان داد.

چرا سازمان بهداشت جهانی اعلام وضعیت اضطراری کرده است

دسته ژنتیکی II مسئول شیوع سال ۲۰۲۲ بود، اما همانطور که گفته شد سویه Ib که باعث بیماری شدیدتری می‌شود در این اواخر شیوع و گسترش بالایی در شرق جمهوری دموکراتیک کنگو پیدا کرد و با توجه به احتمال گسترش آن به کشورهای مجاور که موارد ابتلاء به این ویروس را نداشتند، موجب اعلام وضعیت اضطراری بهداشتی جهانی توسط سازمان بهداشت جهانی شد.

علیرضا ناجی استاد ویروس‌شناسی، با اشاره به اینکه در واقع در حال حاضر نگرانی شیوع مرگبارتر ویروس دسته Ib، به کشورهای آفریقایی که قبلاً این گونه را نداشتند، وجود دارد، گفت: این سویه قبلاً به جمهوری دموکراتیک کنگو محدود شده بود.

وی افزود: در واقع باید بگوییم ظهور سال گذشته و انتشار سریع این سویه ویروس از mpox در جمهوری دموکراتیک کنگو، یکی از دلایل اصلی این اعلامیه است.

عضو هیأت علمی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی ادامه داد: شناسایی و گسترش سریع این دسته ژنتیکی mpox در شرق جمهوری دموکراتیک کنگو، شناسایی آن در کشورهای همسایه که قبلاً mpox را گزارش نکرده بودند و احتمال گسترش بیشتر در آفریقا و فراتر از آن را ممکن می‌سازد، بسیار نگران کننده است.

راه‌های انتقال بیماری آبله میمونی

به گفته بابک عشرتی معاون فنی مرکز مدیریت بیماری‌های واگیر وزارت بهداشت، انتقال بیماری آبله میمونی و شیوع آن ارتباطی به فصول گرما یا فصل خاصی ندارد. راه انتقال این بیماری بیشتر از طریق پوست و تماس‌های نزدیک است. بزاق دهان اگر بر روی پوست آسیب دیده بیفتد ممکن است راهی برای انتقال این بیماری باشد.

وی با اشاره به ساخت کیت تشخیص آبله میمونی در انستیتو پاستور ایران، تصریح کرد: بهترین و سریع‌ترین راه تشخیص این بیماری، تشخیص علامتی است چراکه در این ایام، ارسال و آزمایش‌های انستیتو پاستور بر روی نمونه‌ها از نقاط مختلف کشور مقداری زمان بر است.

عشرتی ادامه داد: هنوز نه در کشور ما و نه در بسیاری از کشورها واکسنی به طور مشخص برای این بیماری وجود ندارد و جای تحقیق و پژوهش زیادی بر روی دو گونه آبله میمونی که با همدیگر متفاوت هستند، وجود دارد.

وی با بیان اینکه آبله میمونی در دنیا در سنین قبل از ۱۸ سالگی مشاهده شده است، گفت: موارد گزارش شده قطعی از این بیماری، عمدتاً افراد ۱۸ تا ۴۸ سال بوده اند و افرادی که سن بالاتری دارند، بیشتر در معرض آبله میمونی قرار دارند.