گروه اجتماعی
سرانجام «ورود کرونای انگلیسی به کشور» از سوی مرد اول وزارتخانه بهداشت تأیید شد و البته این موضوع قابل پیش‌بینی بود و می‌دانستیم دیر یا زود، سایه این ویروس جهش‌یافته بر سرمان سنگینی می‌کند. همان روز که سخنگوی ستاد ملی مبارزه با کرونا علنی اعلام کرد، «ویروس جدید پشت دروازه‌های کشور است و باید آماده بود و مرزها را بسیار قوی کنترل کرد تا به هنگام افزایش قدرت سرایت ویروس، دارای برنامه‌ریزی‌های لازم باشیم.» علیرضا رئیسی، در نهمین روز از دی‌ماه این اظهارات را مطرح و تأکید کرد، «کووید ۱۹ تقریبا در حال از بین رفتن است و ویروس انگلیسی در حال جایگزین شدن است.» می‌گویند میزان سرایت‌پذیری کروناویروس انگلیسی بالاتر از نوع چینی آن است و میزان مسری بودنش تا ۷۰ درصد بیش از نوع عادی آن برآورد می‌شود.
 ماجرای ورود ویروس جهش‌یافته به کردستان
پس از ظهور ویروس کرونا در چین، اغلب کشورها مراودات اجتماعی، سیاسی و اقتصادی خود را ادامه دادند و این عادی انگاری، خودش را در شمار مبتلایان و جان‌باختگان نشان داد اما به‌رغم اعلام دیرهنگام ویروس جهش‌یافته در انگلیس از سوی مقامات این کشور، تقریبا تمامی کشورها پرواز‌ها و رفت‌وآمد‌های خود را از مبدأ و مقصد انگلیس لغو کردند که ایران هم پرواز‌ها و تردد مسافران به این کشور را به‌مدت ۲ هفته به حالت تعلیق درآورد و پس‌ازآن، مینو محرز، عضو کمیته علمی ستاد مقابله با کرونا با اشاره به گونه جدید این ویروس که در بریتانیا شناسایی شده گفت: «ازآنجایی‌که در پیک اخیر کرونا در کشورمان قدرت سرایت بسیار بالا بود، این احتمال وجود دارد که همین ویروس جهش‌یافته از قبل وارد کشور شده باشد.» او درباره چرایی این گمانه‌زنی هم توضیح داد: «در پیک اخیر قدرت سرایت بسیار بالا بود و میزان مراجعه بیماران آن‌قدر بالا بود که گاهی دیگر تخت برای بستری بیماران نداشتیم.» اما همزمان سعید نمکی، وزیر بهداشت تأکیدش بر این بود که «تاکنون ردپایی از ویروس انگلیسی در ایران دیده نشده است.» 
«محرز» هم که چند روز پیش از احتمال ورود ویروس جهش‌یافته کرونا به کشور خبر داده بود، گفت که «هیچ مدرکی دراین‌باره به دست نیامده است.» 
این عضو کمیته علمی ستاد ملی مقابله با کرونا خبر «نبود مدرک و شواهد علمی و بالینی دال بر ورود ویروس جدید به ایران» را روز جمعه،‌ پنجم دی‌ماه در گفت‌وگو با خبرگزاری ایرنا اعلام کرد و درست پانزدهم دی‌ماه خبرگزاری ایسنا گزارش داد که یک فایل صوتی در شبکه‌های اجتماعی استان کردستان دست‌به‌دست می‌شود که حکایت از ورود کرونای انگلیسی به کردستان دارد. این رسانه در مطلب منتشر شده، برای مخاطبان خود شرح داده است:«فایل صوتی با صدای خانمی است که به زبان کردی صحبت می‌کند و به هموطنان و شهروندان مناطق کردنشین به‌ویژه شهر سنندج هشدار می‌دهد که پروتکل‌ها را بیش‌ازپیش رعایت کنند. در این فایل گفته‌شده که، یک دکتر سنندجی طی سفری که هفته گذشته به انگلیس داشته در برگشت به کرونای جهش‌یافته که در انگلیس و برخی کشورهای دیگر مشاهده شده مبتلا شده است و اکنون در بیمارستان توحید سنندج بستری شده است. در این فایل صوتی آمده است که وزارت بهداشت به‌طورجدی برای پیدا کردن راننده و سایر افرادی که با این دکتر در ارتباط بوده‌اند پیگیر است. همچنین به هموطنان هشدار داده شده است که پروتکل‌های بهداشتی و قرنطینه ۲۰ روزه را تا اطلاع ثانوی جدی بگیرند.» 
 وزیر بهداشت ورود ویروس انگلیسی به کشور را تأیید کرد
گویا «خبرنگار ایسنا» تماسی با علوم پزشکی استان کردستان برقرار می‌کند تا صحت‌وسقم ماجرا را جویا شود که در پی آن سخنگوی علوم پزشکی استان این موضوع را تأیید و گفته که این پزشک کردستانی اکنون به دلیل داشتن علائم کرونای جهش‌یافته در بیمارستان بستری است. 
آرزو فلاحی تأکید کرده، تاکنون جواب کرونای این فرد طی دو تست پی سی آر منفی اعلام شده و هنوز به‌طور قطعی بیماری وی مشخص نشده است. این رسانه از قول مدیر روابط عمومی علوم پزشکی استان کردستان گزارش کرده است که «جواب آزمایشات این پزشک برای بررسی بیشتر به تهران ارسال شده و در دست بررسی است.» اما دیروز وزیر بهداشت، هم از کاهش مرگ‌ومیر ناشی از کووید ۱۹ و دورقمی شدن آمار آن در کشور و هم از مشاهده اولین مورد ویروس جهش‌یافته به ایران خبر داد. سعید نمکی با تأکید براین‌که بعد از مدت‌ها تلاش کادر درمانی و پزشکی امروز به مرگ‌های دورقمی ناشی از کرونا و به ۹۸ نفر مرگ  در شبانه‌روز گذشته رسیدیم، عنوان کرد: «بیماری در یکی از بیمارستان‌های خصوصی بستری بود و پس از بررسی‌های مکرر، تست کووید‌۱۹ وی از نوع جهش یافته تأیید شد.» 
 بیمار، هیچ ایاب و ذهابی به‌جای مشکوک نداشته است
وزیر بهداشت اطمینان داد که «حال این فرد در حال حاضر خوب است و ازآنجایی‌که با پی‌سی‌آر منفی وارد کشور شده بودند، بین همراهان و خانواده‌شان کاملا خود را ایزوله کرده و هیچ ایاب و ذهاب به هیچ جای مشکوک نداشته، تمام اطرافیان این فرد ارزیابی شدند و رد و نشانی از این ویروس را در نزدیکان و خانواده‌شان پیدا نکردیم.» 
«علیرضا زالی»، فرمانده ستاد عملیات مدیریت بیماری کرونا هم با اشاره به این‌که سرعت انتشار و قدرت سرایت‌پذیری گونه انگلیسی که چندین برابر فرم متعارف کووید ۱۹ است، خاطرنشان کرده، «دور از انتظار نیست که همه کشورها در معرض خطر آن باشند و با توجه به حجم بالای تردد بین کشورها انتشار بیماری از مرزهای جغرافیایی اجتناب‌ناپذیر است و ممکن است همین حالا که نگران سرایت‌پذیری این واریانت هستیم جهش جدیدی در یک سوش و سویه جدیدی اتفاق بیفتد.»
 آنچه باید در مورد ویروس انگلیسی بدانیم
براساس مطالعات و بررسی محققان هیچ تفاوت قابل‌ملاحظه‌ای در میزان بستری شدن بیماران و یا افزایش جان‌باختگان براثر ابتلا به نوع جدید ویروس کرونا وجود ندارد اما نتیجه چند پژوهش در بریتانیا نشان می‌دهد که نوع جهش‌یافته ویروس کرونا می‌تواند شمار افراد بستری در بیمارستان‌ها و همچنین آمار مرگ‌ومیر براثر ابتلا به «کووید ۱۹» را افزایش دهد. بااین‌حال، علیرضا زالی تأکید کرده که تاکنون شواهد قطعی مبنی بر این‌که گونه ویروس انگلیسی مرگ‌ومیر بالاتری داشته باشد یا شواهد قطعی متقن مبنی بر این‌که واریانت مذکور نوع شدیدتری از تظاهرات بالینی را ایجاد می‌کند  موجود نیست. 
فرمانده ستاد عملیات مدیریت بیماری کرونا در کلان‌شهر تهران با بیان این‌که رفتار ویروس انگلیسی با واریانت‌های دیگر خیلی متفاوت نیست ولی قدرت انتقال و سرایت‌پذیری بیشتر و بالاتری دارد، خاطرنشان کرده:روش‌های متعارف پیشگیری نظیر شستن دست‌ها، استفاده از ماسک و فاصله‌گذاری اجتماعی روی این واریانت و بسیاری از واریانت‌های جهش‌یافته احتمالی بعدی حتما تأثیرگذار است.
توصیه وزیر بهداشت هم برای مهار این ویروس، مبتنی بر همان راهکارهای پیشین است و تأکید کرده، مانند ویروس قبلی هیچ راهی جز فاصله‌گذاری و رعایت پروتکل‌هایی که بارها اعلام شده است، نداریم. طی روزهای گذشته هم برخی از متخصصان ویروس‌شناسی در گفت‌وگو با ما این موارد را عنوان کرده و گفته‌اند که حدود ۱۰ تا ۲۰ متاسیون، نسبت به گونه قدیمی‌تر کووید در پروتئین اسپایک این ویروس شناسایی‌شده و به نظر می‌رسد سرعت انتقالش بسیار بالا رفته و حدود ۷۰ درصد افزایش پیدا کرده است. به همین دلیل از هفته گذشته، مقررات محدودیت اجتماعی به‌ویژه در مناطقی که این بیماری در آن چشمگیر است وضع شده، به اعتقاد این ویروس‌شناسان، «در حال حاضر جدا از تغییراتی که به وجود آمده، ما دو راه‌حل برای کنترل کووید داریم، اول‌ازهمه، تقویت بهداشت اجتماعی و دومین مورد، واکسیناسیون دستی است.» آن‌ها به ما گفته‌اند،«افرادی که مبتلابه این ویروس شده‌اند باید ازنظر نوع و دوره بیماری و داروهایی که دریافت کرده‌اند و میزان اثربخشی، موردبررسی قرار بگیرند تا ببینیم این نوع جدید، تغییراتی را در بیماری‌زایی به وجود آورده است یا نه ولی حداقل می‌توانیم بگوییم سرعت انتقال آن بیشتر شده است و این مسئله هم قابل پیش‌بینی بود، چون ما همیشه منتظر تغییرات ویروس هستیم و از چندماه پیش کنسرسیومی در انگلستان و بریتانیا تشکیل شد و قرار بر این بود به‌طورجدی‌تری به پایش ژنتیکی ویروس‌های کووید در بریتانیا بپردازند و این کنسرسیوم، قانونی را مبنی بر بررسی  ۱۰ درصد از موارد کووید گذاشت و سرانجام اولین مورد این‌گونه جدید، اواخر شهریورماه در فرد مسنی، ساکن شهر کمبریج شناسایی شد که این فرد دچار ضعف سیستم ایمنی بود و درنهایت هم براثر کووید فوت کرد اما بررسی‌های ژنتیکی بر روی این ویروس نشان داد که نسبت به گونه‌های قدیمی، جدید است و متاسیون‌هایی دارد که مدل‌های مختلف‌اند، وقتی صحبت از جهش می‌کنیم همه تصورشان این است که یک سکانس پروتئینی اسیدآمینه‌ای به اسیدآمینه دیگری تبدیل می‌شود درحالی‌که همه متاسیون‌ها این‌طور نیستند و برخی جهش‌ها حذفی هستند، بدین معنا که آن سکانس و اسیدآمینه از بین می‌رود. یا برخی جهش‌ها به این صورت است که یک سکانس اسیدآمینه اضافه می‌شود، در این مورد  انواع متاسیون‌ها را داریم که دو مورد از آن‌ها، متاسیون‌های حذفی هستند. به‌هرروی ما همواره منتظریم که این تغییرات به وجود بیاید و سازمان جهانی بهداشت همیشه مترصد پایش ویروس است، چون قابلیت تغییر را دارد و تغییرات در آن از جنبه‌های مختلف، هم در بیماری‌زایی و برنامه واکسیناسیون و درمان و هم بر ابزارهای تشخیصی ما می‌تواند تأثیر بگذارد.»
به هر ترتیب صاحب‌نظران می‌گویند، حالا که ویروس جهش‌یافته به کشور ما هم قدم گذاشته، مردم باید با شدت عمل و دقت و وسواس بیشتری، تمهیدات محافظتی و پیشگیری را به‌کار گیرند. هرچند پیش‌تر در گزارشی به این موضوع پرداختیم که ویروس کرونا از همان ابتدا که به‌عنوان بیماری نوپدید وارد زندگی و جامعه بشری شده، مرتب در حال جهش بوده است، منتها جهش‌ها خیلی نگران‌کننده نبوده اما باید هوشیار بود. معنای این هوشیاری، نگرانی و ایجاد وحشت در جامعه نیست و از قول «حمید سوری» ذکر کردیم که خوشبختانه برخی ویروس‌های جهش‌یافته، به‌طور طبیعی خودشان از بین می‌روند یعنی نمی‌توانند با شرایط جدید محیطی سازگار شوند. مسئله دیگر هم که حائز اهمیت بوده این است که ما هنوز در مراحل اولیه این گزارش هستیم اما جهش صورت گرفته، بیشتر در اسپایک ویروس بوده و باید به این نکته توجه کرد که جهش تأثیری روی شدت بیماری یا شدت بیماری‌زایی ویروس نداشته بلکه سرعت گسترش را افزایش داده، این بدان معناست که تمامی تمهیدات برای پیشگیری و رفتارهای محافظتی، کماکان به قوت خودش باقی است، یعنی همه باید فاصله‌گذاری اجتماعی را رعایت کنیم، دست‌هایمان را بشوییم و ماسک بزنیم و از حضور در اجتماعات جلوگیری کنیم ولی با دقت و شدت بیشتر. اگر پیش‌ازاین، در یک مهمانی ۲۰ نفر حضور پیدا می‌کردند و یکی از آنان آلوده بود و احتمال آلودگی یک‌بیستم بود، در حال حاضر بیشتر از یک‌بیستم است چون سرعت انتشار افزایش یافته، یا اگر یک نفر در آن جمع ۲۰ نفره مبتلا می‌شد، حالا احتمال دارد دو ، سه نفر و یا بیشتر مبتلا شوند، پس لازم است تمهیدات و اقدامات پیشگیرانه با جدیت بیشتری انجام شود. نکته مهم دیگر این است که وقتی طی هفته‌های اخیر روند کاهشی مرگ و بستری را در کشور می‌بینیم، نباید این تصور ایجاد شود که چون ویروس جهش پیدا کرده، تمامی اقداماتی که انجام داده‌ایم بی‌فایده بوده، این مسئله هیچ تأثیری درروند اقدامات پیشگیرانه ندارد.» 
 بی‌توجهی به ویروس انگلیسی، ساختار درمانی کشور را به هم می‌ریزد
این اقدامات پیشگیرانه از سوی وزیر بهداشت نیز مورد تأکید قرار گرفته است، سعید نمکی نسبت به جهش ویروس کرونا ابراز نگرانی کرده و از مردم خواسته است، پروتکل‌های بهداشتی را به‌دقت رعایت کنند. او گفته، هرچند آمار ناشی از مرگ براثر کرونا کاهش یافته و دورقمی شده اما این آمارها پایدار نمی‌مانند و ممکن است مجددا روزهای سختی در پیش باشد و کوچک‌ترین بی‌توجهی به ویروس جهش‌یافته‌ای که اروپا را به‌زانو درآورده می‌تواند تمام ساختارهای بهداشتی کشور را به هم بریزد. 
 لزوم پایش و رصد دقیق‌تر بیماران
در همین زمینه، «سید علیرضا ناجی»، رئیس مرکز تحقیقات ویروس‌شناسی آزمایشگاه ویروس‌شناسی مسیح دانشوری در گفت‌وگو با «رسالت» تأکید می‌کند: باتوجه به این‌که به اثبات رسیده است در واریانت جدید انگلیسی، میزان سرایت‌پذیری بیشتر از واریانت‌های قبلی‌ای است که از کووید شناسایی‌شده، باید نگران باشیم، چون هرنوع کاستی در کنترل‌ها و شناسایی موارد بیماری می‌تواند به‌سرعت گسترش پیدا کند. ازاین‌رو باید در شناسایی موارد بیماری و پایش و رصدها دقیق‌تر و شدیدتر عمل کنیم و احتمال دارد برخی از این موارد مربوط به همین واریانت انگلیسی باشد و این بسیار مهم است که چند نفر با آن بیمار شناسایی‌شده که مبتلابه ویروس جهش‌یافته بوده، برخورد داشته‌اند. از طرفی باید تمام موارد کنترلی ازجمله بهداشت اجتماعی و سیستم‌های پایشی را تقویت کنیم تا از گسترش این بیماری جلوگیری نماییم. به‌عنوان مثال در کشوری مثل استرالیا که این واریانت وارد شد، همانند کشورهای دیگر شاهد گسترش این ویروس جهش‌یافته نبودیم، این یعنی واریانت جدید قابل‌کنترل است اما به‌شرط این‌که هوشیار باشیم و سیستم‌های مراقبتی و بهداشتی و ردیابی بیماران ما قوی باشد و بتواند مانع چرخش این ویروس شود.» 
 دیر یا زود ویروس جهش‌یافته به کشور ما وارد می‌شد
«مسعود یونسیان»، استاد اپیدمیولوژی دانشگاه علوم پزشکی تهران هم در گفت‌وگو با «رسالت» بر این مسئله تأکید می‌کند که تنها راهکار، تشدید اقدامات قبلی است و هیچ اقدام جدیدی در اینجا مطرح نیست. محدودیت‌هایی که وجود داشته را اگر رها کرده و یا نسبت به ادامه اجرای آن‌ها اهمال کنیم، آمار فوتی‌های دورقمی ما، چندرقمی خواهد شد. از همان ابتدا هم می‌دانستیم که دیر یا زود این ویروس وارد کشور ما می‌شود و حتی این احتمال وجود دارد که جهش ویروس در کشور خود ماهم رخ بدهد بنابراین تنها توصیه این است که تمام پروتکل‌هایی که از قبل اجرا شده را تشدید کرده و فرض کنیم در قله بیماری هستیم و فراموش کنیم که در شاخه نزولی قرار داریم و برمبنای آن برنامه‌ریزی کنیم. از همان ابتدا سازمان جهانی بهداشت بسیار شفاف و مشخص، بسته مداخلات بهداشتی لازم برای کنترل اپیدمی را اعلام کرده و مهم‌ترین اجزای این بسته شامل بیماریابی است و بعد باید این بیماران را اعم از این‌که علامتی دارند یا ندارند و بیماری‌شان شدید است یا خفیف جدا کرد، چون این‌ها هستند که منبع انتشار برای سایرین هستند. می‌بایست جداسازی آنان در محلی مناسب و محافظت از افراد سالم جامعه باشد، نه صرفا درمان موارد شدید بیماری. بحث بعدی که به‌عنوان استراتژی دوم سازمان جهانی بهداشت، پس از بیماریابی و جداسازی بیماران مطرح است، ردیابی تماس‌های اخیر افراد سالم با این بیماران است. باید با آدم‌هایی که نتیجه تست آن‌ها مثبت شده تماس بگیریم و ببینیم طی هفته اخیر، در محل کار و خانه با چه کسانی در ارتباط بوده‌اند تا از آن‌ها هم تست بگیریم. چون بعضی از این‌ها، به‌مثابه بمب‌های ساعتی خاموش‌اند، زیرا درصدی از این افرادی که با مبتلایان تماس داشته‌اند، آلوده شده و توان انتقال عفونت به دیگران رادارند، حتی اگر دچار علائمی نشده باشند. منطق حکم می‌کند که اقداماتمان را به ترتیب اهمیت، مرتب کنیم و در این صورت با اجرای مهم‌ترین اقدامات، بخش اعظم مشکل از بین خواهد رفت.»