‌|فاطمه فلاح زاده‌|
خوش‌خيالي موهوم بود وقتي در حياط خانه مادربزرگ به آبي آسمان و ماهي حوضچه نگاه مي‌کرديم و صداي زنگ بلبلي در گوشمان مي‌پيچيد، حالا از آن روزها گذشته، مادربزرگ نيست، آسمان نيست، حياط نيست و ديگر حياتي هم نيست و هرچه که هست تن به‌اجبار جبر زندگي است و خفگي…
در پس اين از دست دادن‌ها، روزهاي تاريک و هواي بغض‌آلود حال‌وروزمان، در پس غم رفتن‌هاي بي‌بازگشتمان، خانواده و شب‌نشيني‌هاي شبانه به نوروزي و صدسال يک‌بارمان، اميد حال زارمان است، شايد هم کل اميد زندگي ماشيني‌مان است که برويم و کارکنيم و به انتظار ديدن يکديگر چندساعتي فراموش کنيم چه مي‌گذرد بر ما و دلمان و دوروبرمان.
آرام مي‌گيريم  و چشم مي‌بنديم اما روز از نو و روزي از نو و طرحي جديد! مسکن‌هاي تک‌سرنشين !طرحي که خوب هم باشد، رعشه جان است، ساختن خانه‌هاي ۲۵ تا ۴۰ متري در کلانشهرها، يعني در پس اين آلودگي و غم زارها بايد در خانه شايد هم قوطي کبريتمان (به ياد سخنان ابتدايي رئيس‌جمهور)  بنشينيم و تنهايي زانوي غم بغل بگيريم و ديدارهاي صدسال يک‌بارمان‌هم به قيامت موکول کنيم و اگر هم خيلي دلتنگ شديم در شلوغي و ازدحام جمعيت مترو يکديگر را ملاقات کنيم زيرا خانه‌هايمان ظرفيت ندارد، جيب‌هايمان‌هم سبز نيست و دل‌خوشي باقي نمانده…شايد هم بايد شاکر باشيم که به‌زور مُسکن صاحب مسکن مي‌شويم همان‌طور که به‌زور، سوار پرايدهاي مطمئن شديم و دل به جاده زديم تا شايد چندساعتي، هم تزار شاسي‌بلندهاي روزگار شويم، البته که آن‌ها زودتر از ما به مقصد مي‌رسند.طي چند روز گذشته، معاون شهرسازي و معماري شهرداري تهران از پيشنهاد شهرداري براي ساخت خانه‌هاي ۲۵ تا ۴۰ متري خبر داد. وي با اشاره به اعلام آمادگي شهردار براي کمک به تأمين مسکن در تهران گفت: «ما ايده ساخت آپارتمان‌هاي کوچک‌مقياس را داديم که به نظر مي‌رسد ايجاد اين خانه‌ها در تمام کلانشهرها يک ضرورت است و نه يک انتخاب.»گلپايگاني بابيان اين‌که در تهران سرمايه‌هاي کلاني وجود دارد که اگر درست هدايت نشود شاهد تبديل اين سرمايه به آپارتمان‌هاي بزرگ‌مقياس هستيم، اظهار کرد: «در حال حاضر ۳۰۰ الي ۴۰۰ هزار واحد آپارتمان خالي در تهران وجود دارد که سرمايه ملي تلف‌شده است.»همچنين علوي، نايب‌رئيس کميسيون عمران مجلس در گفت‌وگو با عصر ساختمان گفت: «وجود خانه‌هاي خالي بسيار در کشور هدر رفت سرمايه ملي است و خالي ماندن اين خانه‌ها به مستهلک شدن بنا و سازه مي‌انجامد ازاين‌رو اخذ ماليات مي‌تواند از خواب سرمايه در اين حوزه جلوگيري کند. اخذ ماليات از خانه‌هاي خالي راهکار مناسب کاهش قيمت مسکن است. حدود سه ميليون و ۴۰۰ هزار واحد مسکوني خالي در کشور وجود دارد که در برهم زدن تعادل در بازار مسکن تأثيري مستقيم گذاشته است.»علوي بابيان اين‌که اجرايي شدن طرح اخذ ماليات از خانه‌هاي خالي مي‌تواند تا حدودي به تعديل نرخ‌ها در بازار مسکن بينجامد، تصريح کرد:«اجرايي شدن اين طرح و عرضه مسکن در پي آن در صورتي مؤثر خواهد بود که خانه‌هاي خالي کوچک‌مقياس باشد؛ زيرا عرضه املاک لوکس نمي‌تواند مشکلي از اقشار ضعيف جامعه رفع کند.»
*مسکن مهر را زيرسؤال بردند حال همان طرح را ارائه کردند
اميررضا واعظ آشتياني نيز درباره طرح احداث خانه‌هاي ۲۵ متري که از سوي شهرداري تهران مطرح شد، ر گفت‌وگو با خبرگزاري آنا اظهار کرد: «طيف اصلاح‌طلبان، دولت، شهرداري و شوراي شهر زماني طرح مسکن مهر را زير سؤال بردند که مسکن مهر کمبودهايي داشته و بايد زيرساخت آن درست شود؛ اما در حال حاضر خودشان طرحي همان‌گونه ارائه کرده‌اند.»وي با طرح اين سؤال که ساخت مسکن ۲۵ متري چه مشکلي را مي‌تواند برطرف کند؟ گفت:«اين متراژ خانه، مردم را در چه فضايي از زندگي قرار مي‌دهد. اين نمي‌تواند الگويي از ديگر کشورها باشد چراکه به‌طور مثال در ژاپن ساخت خانه‌هاي تک‌سلولي به دليل محدوديت سرزمين وجود دارد و آن‌ها با اين شرايط زندگي مي‌کنند.»
عضو پيشين شوراي شهر تهران بابيان اين‌که خانه‌هاي ۲۵ متري مي‌تواند مشکلات روحي و رواني را در بين جوانان به وجود آورد، ادامه داد:«در کشوري که زمين گسترده‌اي دارد آيا شهرداري با ساختن خانه‌هاي ۲۵ متري فکر اين جوانان را مي‌کند و آيا مشکلاتشان با اين متراژ خانه مضاعف نمي‌شود؟»در سرشماري سال ۱۳۹۵، از تعداد ۲۳ ميليون و ۵۸۰ هزار و ۲۲۱ خانوار کشور ساکن در واحدهاي مسکوني، ۵٫۶۰درصد از خانوارها مالک عرصه و اعيان (زمين و بنا) بوده‌اند که بيشترين درصد مالکيت عرصه و اعيان به ترتيب در استان‌هاي اردبيل با ۷۱/۵ درصد، مازندران ۷۱/۴ درصد، خراسان جنوبي ۷۱/۲ درصد، زنجان ۶۹/۹  درصد، گيلان ۶۹/۸ درصد، آذربايجان شرقي ۶۹/۵ درصد و گلستان با ۶۹/۳ درصد اختصاص داشته است.کمترين سهم مالکيت واحدهاي مسکوني در ميان استان‌هاي کشور نيز در اين سال، مربوط به استان‌هاي تهران با ۴۸/۸ درصد، قم ۴۹/۹ درصد، البرز ۵۱/۸ درصد، خوزستان ۵۶/۸ درصد و کرمانشاه با ۵۷/۲ درصد است. در آبان سال ۱۳۹۰ از تعداد ۲۱ ميليون و ۴۹ هزار و۹۳۴ خانوار، ۶۲/۷درصد از خانوارها مالک عرصه و اعيان بوده‌اند. مقايسه سرشماري سال‌هاي ۱۳۹۰ با ۱۳۹۵ نشان مي‌دهد که درصد خانوارهاي مالک از ۶۲/۷درصد در کل کشور در سال ۱۳۹۰ به ۶۰/۵درصد در سال ۱۳۹۵ کاهش‌يافته است.همچنين برپايه اين آمارها ۳۰/۷درصد خانوارها اجاره‌نشين بوده‌اند. بيشترين درصد خانوارهاي اجاره‌نشين به ترتيب در استان‌هاي تهران با ۴۳/۵ درصد، البرز با ۴۱ درصد، قم ۳۹/۳ درصد، کرمانشاه ۳۵/۲ درصد و خراسان رضوي با ۳۴/۲درصد تعلق داشته است. کمترين تعداد اجاره‌نشين‌ها نيز در استان‌هاي اردبيل با ۱۹/۴ درصد، گلستان ۲۱/۱ درصد، خراسان جنوبي و آذربايجان شرقي هرکدام ۲۱/۴ درصد و چهارمحال و بختياري با ۲۱/۸ درصد ساکن بوده‌اند. در آبان ۱۳۹۰ از تعداد ۲۱ ميليون و ۴۹ هزار و ۹۳۴ خانوار ۲۶/۶ درصد خانوارها اجاره‌نشين بوده‌اند.مقايسه بين دو سرشماري سال‌هاي ۹۰ با ۹۵ نشان مي‌دهد که خانوارهاي اجاره‌نشين از ۲۶/۷ درصد در کل کشور در سال۱۳۹۰ به ۳۰/۷درصد در سال ۱۳۹۵ افزايش‌يافته است.همه اين آمارها نشان مي‌دهد که ميزان اجاره‌نشينان رو به افزايش است و با لطبع تا اجرايي شدن و شروع طرح جديدي ديگر، ادامه خواهد داشت و توقفي براي آن نيست. بنابراين بهتر نيست ايرادات فعلي حل و رفع شود تا اين‌که طرحي جديد آغاز شود؟ زيرا مشخص نيست که اين طرح ختم به خير مي‌شود يا نه! افزون بر اين‌که در کشور۲ ميليون و۵۰۰ هزار واحد مسکوني خالي داريم که از اين ميان  ۵۰۰ هزار واحد خالي در تهران قرارداد.«رسالت» در بررسي بيشتر اين موضوع به گفت‌وگو با مصطفي قلي‌خسروي، رئيس اتحاديه املاک کشور پرداخت.
*سرپناه مهم‌تر از رفاه!
مصطفي قلي‌خسروي، رئيس اتحاديه املاک کشور در گفت‌وگو با «رسالت» بيان کرد: «طرح کوچک‌سازي يکي از سياست ساليان گذشته، که قرار بود دنبال و به اجرا برسد بنابراين نياز به اجراي آن مانند طرح مسکن اجتماعي وجود دارد، به‌طور مثال اگر ما يک‌خانه ۱۵۰ متري داشته باشيم، سالي چند دفعه از پذيرايي خانه استفاده مي‌کنيم؟ بيشترين ميزان استفاده از خانه، اتاق‌خواب است. بنابراين نبايد مخالف مسکن‌هاي ۲۵ تا ۴۰ متري بود.»او ادامه داد :«طبق قانون اساسي وظيفه‌داريم نسبت به ساخت‌وساز به‌ويژه براي دهک پايين جامعه اقدام کنيم، بنابراين خانه‌هاي ۴۰ متري مي‌تواند آسودگي خيال زوج‌هاي جواني باشد که زندگي خود را در آنجا شروع کنند و باگذشت زمان خانه بزرگ‌تري خريداري کنند البته ضرورتي براي اين جابه جايي وجود ندارد و اين تنها يک انتخاب است. در شرايطي که فرد بخواهد مي‌تواند در همان خانه‌ها بماند، صاحب فرزند شوند و فرزندان خود را به سرانجام برساند زيرا مقوله سرپناه بسيار مهم‌تر از ساير مقوله‌هاي متراژ و جابه جايي است.»
رئيس اتحاديه املاک کشور در مورد مسکن مهري که موردانتقاد قرار گرفت، افزود: «ابتدا بايد مسکن اجتماعي ساخته و سپس به مسکن مهر ايراد وارد مي‌شد زيرا از اجرا تا طرح فاصله بسياري وجود دارد، البته بايد در نظر داشت مسکن مهري که مورد بي‌مهري قرار گرفت هم‌اکنون مردم در شرايط عادي و بدون مشکل به زندگي در آن ادامه مي‌دهند.»قلي‌خسروي اظهار کرد :«ما وظيفه‌داريم براي نسل آينده خود پيش‌بيني کنيم ، جمعيت ما رو به رشد است بنابراين کوچک‌سازي که از سال‌هاي گذشته موردبحث بود بايد قوت گيرد و زيرساخت‌هاي آن به‌تدريج اجرا شود. درست است که هيچ‌چيز در ابتدا کامل نيست. براي مثال خانه‌هاي ميدان ونک در ساليان گذشته در ابتدا امکانات نداشت اما به مرور زمان اين مشکلات را برطرف ساخت، طرح کوچک‌سازي و ساخت خانه‌هاي ۲۵ متري نيز همين‌طور است و بايد به‌منظور رفع مشکل مسکن ساخته و حمايت شود تا افراد صاحب‌خانه شخصي شوند.»وي بيان کرد که وقتي از خانه‌هاي ۴۰ متري در مرکز شهر حرف مي‌زنيم منظور خانه‌اي باقيمت بالا نيست و سعي مي‌کنيم قيمت به‌گونه‌اي باشد که افراد بتوانند خريداري کنند به‌عبارتي‌ديگر؛ ساخته شود، مشتري‌اش هم پيدا مي‌شود. لازمه فعلي اجرا و شروع است و سازندگي نبايد متوقف شود. اگر دولت هم در اين‌يک سال باقي‌مانده موفق به اتمام اين طرح نشود، دولت بعدي بايد ادامه‌دهنده اين طرح و همين‌طور مسکن ملي باشد.»
*بکاريد تا ديگران بخورند!
او در پايان ضمن تأکيد بر متوقف نکردن ساخت‌وسازها در شهر به سخنان خود خاتمه داد: «مجلس بايد مصوب کند، هر دولتي که مي‌آيد سالي يک‌ميليون خانه بسازد به اين شکل ديگر با ورود هر شخص و دولت جديد پروژه‌هاي ساختماني متوقف نمي‌شود. ما در فرهنگمان داشتيم، بکاريد تا ديگران بخورند بنابراين رها کردن پروژه‌ها به‌صورت نصفه و نيمه غلط است. مهم نيست پروژه‌ها در چه زماني ساخته مي‌شود، مهم بودجه‌اي است که وجود دارد و بايد صرف اين امور شود، بنابراين فراهم کردن زيرساخت‌ها و شروع کردن يک پروژه بسيار مهم‌تر از طرح آن است.»
*همت نکردند مشکلات را حل کنند، سياست غلط را پيش گرفتند 
«رسالت» براي بررسي بيشتر با افشين پروين پور، کارشناس حوزه مسکن به گفت‌وگو پرداخت. پروين پور در مورد ساخت خانه‌هاي ۲۵ متري معتقد است که طرح کوچک کردن منازل و ساختن خانه‌هاي ۲۵ تا ۴۵متري سياستي غلط با نگاهي منفعلانه است. استدلال کساني که اين طرح را مطرح مي‌کنند اين است که چون زمين گران است متراژ خانه‌ها را کم کنيم و خانه‌هاي کوچک‌تري بسازيم درصورتي‌که سياست درست آن است که اگر زمين گران است، باسياست درست، قيمت زمين را کاهش دهند زيرا مشکل بايد حل شود نه اين‌که صورت‌مسئله را پاک کنند.
*کاهش قيمت مسکن با ماليات بر خانه‌هاي خالي 
او گفت: «در شرايط فعلي ۲ ميليون و ۴۰۰ هزار خانه خالي در کشور وجود دارد که دولت مي‌تواند باسياست ماليات بر خانه‌هاي خالي، اين ميزان را وارد چرخه بازار کند و مشکل مسکن ۲ ميليون خانوار را حل کند بدون اين‌که نياز به‌صرف هزينه‌اي باشد. سياست ماليات بر خانه‌هاي خالي علاوه بر اين‌که مي‌تواند مشکل مسکن را تا حدودي بهبود بخشد، قيمت مسکن را هم کاهش مي‌دهد.»پروين پور تصريح کرد که مسکن يک کالاي فرهنگي است نه اقتصادي، هرچند که وجهه اقتصادي آن به دليل سياست‌هاي غلط دولت و شهرداري پررنگ‌ شده اما در اساس وجهه فرهنگي آن پررنگ‌تر است زيرا مسکن محل رشد و تعالي خانواده است و اهميت خانواده نبايد دست‌کم گرفته شود. مسکن ۲۵تا۴۰ متري نمي‌تواند مرکز بالندگي و توسعه فرزندان به شمار آيد.
*خانه ۲۵ متري زمينه‌ساز بروز ناهنجاري 
اين کارشناس مسکن معتقد است که در نهادهاي توليد مسکن هيچ مشکلي نداريم و به‌اندازه کافي زمين براي ساخت‌وساز، مصالح و نيروي متخصص در اختيارداريم. بنابراين ساختن اين‌گونه خانه‌ها در چنين شرايطي منطقي نيست آن‌هم زماني که مي‌دانيم باعث بروز ناهنجاري‌هاي اجتماعي و خانوادگي مي‌شود.وي در پايان ضمن تأکيد بر سياست‌هاي غلط دولت در سال‌هاي گذشته گفت که حدود ۶ سال صرف تخريب مسکن مهر شد و درنهايت وقتي ديدند چيزي در دست ندارند، کاري نکرده‌اند و همتي براي حل مشکلات پيش نگرفته‌اند و اکنون تصميم دارند در يک سال باقي‌مانده، طرحي با اين عنوان غلط را مطرح کنند.