|گروه سیاسي|
در پي ترور ناجوانمردانه سردار سليماني، گام پنجم کاهش تعهدات برجامي برداشته شد و بر اساس اين تصميم، جمهوري اسلامي ايران در آخرین گام کاهش تعهدات خود، آخرين مورد کليدي دربندهاي ۲۶ و ۳۶ محدوديت‌هاي عملياتي خود در برجام، يعني «محدوديت در تعداد سانتريفيوژها»را لغو کرد. بدين ترتيب برنامه هسته‌اي جمهوري اسلامي ايران ديگر با هيچ محدوديتي در حوزه عملياتي (ظرفيت غني‌سازي، درصد غني‌سازي، ميزان مواد غني‌شده) و تحقيق و توسعه روبه‌رو نيست و برنامه هسته‌اي براساس نيازهاي کشوربه پیش خواهد رفت.
 اما برخي معتقدند برجام به خط پايان رسيده است. پس از عدم انجام تعهدات برجامي از سوي طرفين برجام و در سالگرد خروج آمريکا از اين تفاهم‌نامه، دولت تصميم به مقابله‌به‌مثل گرفت و در اين راستا ۱۸ ارديبهشت سال ۱۳۹۸ پس از بيانيه شوراي عالي امنيت ملي، رئيس‌جمهور خطاب به کشورهاي عضو برجام زمان برداشت گام اول را اعلام کرد.
گام اول کاهش تعهدات برجامي در ۱۸ ارديبهشت ۹۸ ، شامل افزايش ذخيره مواد غني‌شده از سطح ۳۰۰ کيلوگرم و افزايش ذخيره آب‌سنگين از ۱۳۰ تن و گام دوم در ۱۶ تير ۹۸ شامل افزايش خلوص غني‌سازي اورانيوم از سقف ۳/۶۷ بود.
گام سوم همچنين در ۱۸ شهريور ۹۸ شامل رفع محدوديت‌هاي مربوط به تحقيق و توسعه در زمينه انواع سانتريفيوژ‌هاي جديد و گام چهارم نيز که در ۱۸ آبان ماه ۹۸ برداشته شد شامل آغاز فرآيند گاز دهي در تأسيسات فردو بود.
«رسالت» براي بررسي ابعاد اقدام ايران براي کاهش تعهدات برجامي پس از شهادت سردار سپهبد حاج قاسم سليماني با صاحب‌نظران اين عرصه به گفت‌وگو پرداخت.
*گام پنجم کاهش تعهدات برجامي، خودکفايي در صنعت هسته‌اي را آسان مي‌کند
«رسالت» در ابتدا با فريدون عباسي، رئيس سابق سازمان انرژي اتمي جمهوري اسلامي ايران گفت‌وگو کرد.
رئيس سابق سازمان انرژي اتمي جمهوري اسلامي ايران به «رسالت» مي‌گويد: «تصميم گام پنجم براي رسيدن کشور به خودکفايي در صنعت هسته‌اي و توليد مواد هسته‌اي را آسان‌تر مي‌کند اما نمي‌تواند جايگزين مواد غني‌شده و آب‌سنگيني که از کشور خارج‌شده را بگيرد. دولت بدون اين‌که امتيازي از غربي‌ها گرفته باشد، اين مواد را از کشور خارج کرد. برجام باعث شد بخش تحقيق و توسعه علم و فناوري هسته‌اي کشور به فراموشي سپرده شود و حتي هيچ‌گونه کمک مالي به دانشگاه‌ها براي پروژه‌هاي تحقيقاتي نشد.»
وي افزود: «تصميماتي مانند برجام در بين نسل‌هاي جوان نااميدي به وجود آورده و ديگر تمايلي به انتخاب رشته‌هاي مهندسي هسته‌اي و پروژه‌هاي تحقيقاتي هسته‌اي ندارند. بنابراين به اين‌گونه تصميمات نمي‌توان گام گفت، بلکه فقط مي‌توان آن را تصميمي براي داخل ناميد. تفکر رئيس دستگاه اجرايي کشور و تيم همراه بايد تغيير کند و بتوان پيغامي به غربي‌ها داد تا کشور در حوزه هسته‌اي به سمت خودکفا شدن و اقتدار حرکت کند»
عباسي تصريح کرد:‌ «دستگاه ديپلماسي مي‌گويد گام کاهشي برداشته‌ايم اما بعدازآن براي برگرداندن اين گام‌ها مذاکره مي‌کند. رفتار ديپلماسي دولت مانند گاوي شيرده است و بسيار شير مي‌دهد اما با لگدي سطل شير را بر زمين مي‌ريزد و تمام‌کارها را خراب مي‌کند. يعني حرف را مي‌زند اما با التماس به سمت غربي‌ها آن را پس مي‌گيرد. اين اشکال در دستگاه اجرايي کشور به‌خصوص سکان‌دار آن وجود دارد.»
*برجام مدت‌هاست مرده و بوي تعفن آن به همه رسيده است
رئيس سابق سازمان انرژي اتمي افزود: «دولت حتي جرئت ندارد پول‌هاي بلوکه‌شده کشور را پس بگيرد و به‌گونه‌اي صحبت مي‌کند که انگار از آن‌ها پول را گدايي مي‌کنند درحالي‌که اين پول‌هاي خود کشور است.»
وي تأکيد کرد: «برجام مدت‌هاست که مرده و بوي تعفن آن به همه رسيده است و يک استخوان پوسيده بيشتر نيست و دولتي‌ها بيهوده از برجام صحبت  مي‌کنند. دستگاه اجرايي به‌ويژه شخص روحاني تمام تخم‌مرغ‌هايش را در اين قرارداد شکست تاريخي که نصيب کشور کرده گذاشته است. اميدواريم که دوره اجرايي اين دولت هرچه سريع‌تر به پايان برسد و کشور از شر اين افراد راحت شود.»
عباسي گفت: «دولت يازدهم و دوازدهم نه‌تنها تمام دستاوردهاي کشور را از دست داد بلکه با ذلت پاي ميز مذاکره نشست و دشمن نيز دستشان را خوانده است و مي‌داند که اين‌ها دلبسته غرب و ضعيف هستند. اين‌ها مکتب غرب را مي‌پسندند نه اسلام انقلابي را و انقلابي گري 
را قبول ندارند و به همين دليل بين اقشار مرفه و غرب‌گرا محبوب هستند و اقشار ديگر را با مخوف نشان دادن انقلابي‌ها  فريب مي‌دهند.»
وي ابراز کرد: «اين افراد بين مردم فرافکني کردند و بر منتقدان خود برچسب دلواپس زدند و به مردم گفتند اين‌ها در پياده‌رو ديوار مي‌کشند و با اين شارلاتان بازي‌ها به قدرت رسيدند و تمام افکارشان مادي‌گرا است نه انقلابي. اين‌ها مکتب امام را نمي‌شناسند زيرا به مکتب غرب فکر مي‌کنند.»
رئيس سابق سازمان انرژي اتمي بيان کرد: «کشور ما رابطه‌اي با غرب ندارد و چندين سال است که تحريم هستيم و آن‌ها حتي ترور سردار سليماني را نيز تأييد کردند. دولتمردان براي برقراري ارتباط با انگليس و آمريکا بودند و پس‌ازاين‌که آمريکا ترور شهيد سليماني را تأييد کرد بازهم نمي‌خواهند باور کنند که اين‌ها دشمن هستند.» عباسي در پايان خاطرنشان کرد: «غرب و آمريکا مي‌خواهند ما کشوري وابسته باشيم اما اگر مي‌خواستيم وابسته باشيم چرا انقلاب کرديم؟ با وقاحت مي‌گويند انقلاب تمام‌شده است اما معتقد هستم دوران قلدري شما تمام‌شده است و مردم دست شمارا خوانده و فريب نخواهند خورد.»
*خون شهيد سليماني، اثباتي براي دل‌بستگان غربي و ارتباط با گرگ هاري مانند آمريکا
همچنين ابوالفضل حسن بيگي، عضو کميسيون امنيت ملي و سياست خارجي مجلس شوراي اسلامي درباره گام پنجم کاهش تعهدات برجامي به «رسالت» گفت: «امروز بر همه انسان‌ها و کساني که احساس مي‌کردند با گرگ هاري همچون آمريکا مي‌شود تعامل داشت ثابت شد که اين گرگ وحشي تمام جهان را براي خودش مي‌خواهد و بر ابزاري چون حقوق بشر و آزادي بيان و قلم مسلح مي‌شود تا فريبي براي ملت باشد وگرنه در عمل هيچ سنخيتي با آن ندارد.»
وي افزود: «جمهوري اسلامي در سال ۵۷ جواب تعامل با آمريکا را با «نه» خود داد و پس‌ازآن اقدامات خود را  بر پايه عدالت و قانون اساسي رقم زد زيرا يکي از اساسي‌ترين اصل‌هاي جمهوري اسلامي حفظ حرمت‌هاي قوانين بين‌المللي است.»حسن بيگي ادامه داد: «آمريکايي‌ها در چهار گام قبلي به‌خوبي دانستند که جمهوري اسلامي گام‌هاي پيش رو را بر مبناي قوانين بين‌المللي برمي‌دارد. اکنون اما شرايط با گذشته فرق کرده و با اين اقدام جنايت‌کارانه آمريکا و ترور سردار قاسم سليماني بي‌شک کوتاه‌ترين و کوچک‌ترين کنش مثبتي نخواهيم نداشت و درصدد انتقام خون سردارمان خواهيم بود.»
*هيچ‌کس جرئت بيان تعامل با آمريکا را ندارد 
وي گفت: «تکليف برجام روشن‌شده و گام‌هاي کاهشي را به‌خوبي انجام داده‌ايم زيرا جمهوري اسلامي ايران هيچ‌گاه اجازه نمي‌دهد منافعش درگرو تصميمات ساير کشورها به‌ويژه آمريکا باشد.»
عضو کميسيون امنيت ملي و سياست خارجي مجلس اظهار کرد: «امروز يک حرکت ملي در دل مقاومت به وجود آمده و تمام کشورهاي عضو مقاومت، حق مقابله را به ايران مي‌دهند. بنابراين انتقام خون شهيد سليماني، سردار و محبوب دل‌ها به‌سختي گرفته خواهد شد.»
او ضمن بيان اين‌که خون ريخته شده سردار سليماني راهگشاي مقاومت است، ادامه داد: «معتقديم که خون شهيد سليماني آغاز نهضت مقاومت و پايان حضور آمريکايي‌ها در خاورميانه و غرب آسيا است. در آينده نيز سياست‌هاي خارجي بر اساس ادامه راه شهيد سردار سليماني است.»
وي با تأکيد براين‌که اين اقدام جنايتکارانه قاطعيت جمهوري براي گام پنجم را تشديد کرد، گفت: «هنگامي‌که آمريکايي‌ها با خباثت وقيحانه خود در فرودگاه بغداد مهمان اين کشور را مورد هدف قراردادند حق بطلان را بر همه مذاکرات و تعاملات ايجاد و قاطعيت جمهوري براي گام پنجم و همبستگي ملت را نيز بيش‌ازپيش کردند.»  
وي در پايان با اشاره به انتقامي سخت از بزدلان آمريکايي‌ تصريح کرد: «تحت فرمان مقام معظم رهبري هستيم و پس از پيش‌بيني‌هاي لازم شوراي عالي امنيتي ملي کشور اقدامات لازم را انجام مي‌دهيم زيرا امروز ديگر هيچ‌کس جرئت بيان تعامل با آمریکا را ندارد و۸۵ ميليون نفر از کوچک و بزرگ و پير و جوان اکنون عزادارند. بي‌شک ترامپ به‌عنوان پليدترين فرد در کشورهاي مقاومت اسلامي حک‌شده و اين لکه ننگ ديگر از پيشاني او پاک نمي‌شود.»
براي تحليل بيشتر اين موضوع با جعفر قنادباشي، کارشناس مسائل بين‌المللي گفت‌وگو کرديم.
*ما هستيم که تعيين مي‌کنيم چه اقدامي عليه آنان صورت گيرد 
جعفر قناد باشي، کارشناس مسائل بين‌المللي در گفت‌وگو با «رسالت» درباره اجراي گام‌هاي يک تا چهارم کاهش تعهدات هسته‌اي و رسمي شدن گام پنجم کاهش تعهدات هسته‌اي، بيان کرد: «آمريکايي‌ها در موقعيت ضعيفي قرار گرفتند زيرا ترامپ جرم بزرگي چون خروج از برجام را مرتکب شد. ترور سردار سپهبد قاسم سليماني جايگاه بدي را نزد افکار عمومي براي آمريکا رقم زد و حالا با يک اشتباه بزرگ که مي‌توان گفت بزرگ‌ترين اشتباه ترامپ بود، آسيب‌پذير و ضعيف‌تر از هميشه شدند و ديگر هيچ‌گونه تواني براي خروج از برجام را ندارند.» 
وي افزود:«اکنون قدرت ما نزد افکار عمومي داخلي و خارجي بيشتر از قبل شده است و ابتکار عمل در شرايط فعلي در دست ماست و اين ما هستيم که تعيين مي‌کنيم چه اقدامي عليه آن‌ها صورت گيرد.»
او درباره گام پنجم کاهش تعهدات هسته‌اي، خاطرنشان کرد: «گام پنجم را آغاز کرديم و آمريکايي‌ها بسيار آسيب‌پذيرتر شدند و در شرايط فعلي منتظر يک نشانه از طرف ايران براي عقب‌نشيني هستند اما چنين اقدامي باوجوداين اشتباه صورت نمي‌گيرد و به‌زودي با بررسي و پيش‌بيني‌هاي درست، اقدام و انتقام عليه آنان را تعيين خواهيم کرد.»