‌|گروه اجتماعي- ماني عقيلي‌|
پرواز ۷۵۲ تهران-کي‌يف دقايقي پس از ترک فرودگاه امام خميني در جنوب تهران درحالي‌که آتش‌گرفته بود، سقوط کرد و تمامي ۱۷۶ سرنشين آن‌که اکثرا ايراني بودند، جان خود را از دست دادند و پس‌ازآن مقام‌هاي آمريکايي و در پي آن جاستين ترودو، نخست‌وزير کانادا اعلام کردند، شواهدي به‌دست آورده‌اند که از ساقط شدن هواپيماي اوکرايني  بر اثر موشک زمين به هوا حکايت دارد و ستاد کل نيروهاي مسلح ايران، پس از محرز شدن خطاي انساني، صادقانه و مسئولانه اعلام کرد، هواپيماي مسافربري اوکرايني « بر اثر بروز خطاي انساني و به‌صورت غير عمد» هدف پدافند ضدهوايي قرارگرفته و سرنگون‌شده است.
بعد از پذيرش جمهوري اسلامي ايران در هدف قرار گرفتن سهوي اين هواپيما، صاحب‌نظراني که پيش‌تر فرضيه اصابت موشک را رد کرده بودند، دوباره ويدئوها و تصاوير را بررسي کردند و از منظر ديگري به تحليل اين مسئله پرداختند، در همين حال برخي از کارشناسان صنعت حمل‌ونقل هوايي عنوان کردند، اشتباه ازآنجا آغازشده که همزمان با حمله موشکي سپاه به پايگاه‌هاي هوايي عراق، آسمان هوايي ايران از پروازهاي مسافربري تخليه نشده است. حال روزنامه «رسالت» در گفت‌وگو با دکتر ميثم محمدي امين، عضو هيئت‌علمي پژوهشگاه هوافضا، محمدامين آهنگري،کارشناس و روزنامه‌نگار هوافضا و محمدحسين جهان پناه از روزنامه‌نگاران علمي و هوانوردي به گفت‌وگو پرداخته تا دلايل رد فرضيه‌هاي پيشين، مبني بر عدم اصابت موشک را موشکافانه بررسي کند.
***
 * پيش‌تر از سوي صاحب‌نظران صنعت حمل‌ونقل هوايي عنوان شد؛«چنانچه به اين هواپيما موشک مي‌زدند همان بالا در آسمان پخش مي‌شد و قطعات آن در زمين کيلومترها از همديگر فاصله داشتند.» دیدگاه شما چیست؟
 دکتر ميثم محمدي اميني: اولا بايد تأکيد کنم، در دنيا اتفاقاتي ازاين‌دست رخ‌داده به‌ويژه در ايام جنگ سرد و مواقعي که هواپيمايي خارج از محدوده تعيين‌شده و بعضا در حد چند کيلومتر وارد محدوده يک کشور بيگانه شده، سامانه‌هاي پدافند بنا بر وظيفه، تهديدات اين‌چنيني را خنثي کرده‌اند. اما اين‌که برخي از صاحب‌نظران و اساتيد عنوان کرده‌اند که اگر موشک به هواپيما اصابت کند به‌طور کامل منهدم مي‌شود، بسته به‌اندازه موشک و هواپيما دارد. هواپيماهاي مسافربري از هواپيماهاي جنگنده بسيار بزرگ‌ترند و اگر موشک کوچکي اصابت کند، کل هواپيما منهدم و متلاشي نمي‌شود تا در يک ناحيه گسترده قطعات آن پيدا شود، پس نمي‌توان استدلال کرد که چون اين اتفاق نيفتاده، موشکي برخورد نکرده، موشک ممکن است به موتور و بال و دم هواپيما اصابت کند و يا اندازه‌اش کوچک باشد و آن‌قدر قدرت انفجاري نداشته باشد که يک هواپيما را به‌طور کامل در هوا منهدم کند. ضمن اين‌که بعضي موشک‌ها به‌طور مستقيم اصابت نکرده و کنار هدف منفجر مي‌شوند، پس به تعداد سامانه‌هاي پدافندي و هواپيماهاي موجود، سناريو وجود دارد و اين‌که برچه اساسي هواپيما به‌عنوان تهديد شناسايي و به سمت آن شليک‌شده، قابل‌بيان نيست، چون جزئيات مشخص نبوده و هر اظهارنظري غيردقيق و عجولانه است.
*محمدامين آهنگري: پيش‌فرض اين است که وقتي موشکي اصابت مي‌کند، هواپيما در هوا منفجرشده و به‌طور کامل قطعه‌قطعه مي‌شود و قطعات فاصله زيادي را طي مي‌کنند تا به زمين برسند و از يکديگر بسيار فاصله مي‌گيرند اما اساسا هواپيماي اوکرايني در هوا منفجرنشده و به زمين اصابت کرده و وقتي به زمين اصابت کند، قطعات آن‌قدر از هم فاصله نمي‌گيرند. 
*محمدحسين جهان پناه: ما داراي موشک‌هاي پدافند هوايي مختلفي هستيم که داراي اندازه‌هاي متفاوتي‌اند و سيستم‌هاي پدافند هوايي در ارتفاعات مختلف، شرايط مختلفي را در مواجهه با هواپيما به وجود مي‌آورند و اين‌که موشکي اصابت بکند و هواپيما به‌طورکلي منهدم شود، درست نيست، بستگي دارد به اين‌که موشکِ پدافند هواپيمايي به کدام قسمت هواپيما اصابت بکند، يا اصلا اصابت بکند يا نکند. تمام موشک‌هاي پدافند هوايي، فيوز مجاورتي دارند و اگر موشک به هواپيما برخورد هم نکند و فقط نزديک هواپيما بشود، سرجنگي را منهدم مي‌کند و ترکش‌هاي ناشي از انفجار موشک به هواپيما برخورد مي‌کند و همه اين شرايط بازهم مي‌توانست منتهي به اين اتفاق بشود و در شرايط محتمل‌تري منجر به انفجار هواپيما در آسمان نشود که اصطلاحا از آن تحت عنوان بقا پذيري هواپيما در آسمان ياد مي‌شود. 
* تردد هواپيماهاي غيرنظامي در شرايط جنگي، تا حدودي خطرناک است 
 *سردار حاجي‌زاده در نشست خبري مطرح کرد، «چندين بار تقاضا کرديم فضاي کشور از پروازها متوقف شود که اصطلاحا مي‌گويند فضا بايد «CLEAR» شود. اما بنا بر برخي ملاحظات صورت نمي‌گيرد و با وجود شرايط جنگي پروازها ادامه پيدا مي‌کند. چرا آن هماهنگي لازم صورت نگرفته،» آن‌هم در چنين شرايطي که برخي اذعان دارند، بايد پروازها مسدود مي‌شد.
 دکتر ميثم محمدي امين: بهتر بود، تمهيداتي انديشيده شود که حتي پروازهاي تجاري يکي دو روز متوقف شود، اما اگر قرار باشد در عمليات‌هاي نظامي، هماهنگي صورت بگيرد که ديگر آن حالت محرمانه خودش را از دست مي‌دهد و چنانچه اين کار را انجام مي‌دادند به‌طور کامل زمان‌بندي حمله ما افشا مي‌شد. البته کارشناس حوزه نظامي نيستم و نمي‌دانم در اين‌طور مواقع چطور عمليات را در زمان‌بندي خودش بدون اين‌که کشف بشود، انجام مي‌دهند و اين‌که پرواز هواپيماهاي غيرنظامي را به‌طور کامل لغو مي‌کنند يا خير، اما وقتي شرايط جنگي هست، تردد هواپيماهاي غيرنظامي مقداري خطرناک است و تشخيص اين امر با کساني است که درگير آن عمليات هستند تا به چه نحوي ايمني پروازهاي عبوري تأمين شود. همچنين خطايي که اتفاق افتاده، بايد بررسي شود تا بدانيم چگونه هواپيما با موشک اشتباه گرفته‌شده، بنابراين مادامي‌که بسياري از جزئيات مشخص نباشد، نمي‌توان به‌صورت دقيق اظهارنظر کرد، چون معمولا سامانه‌هاي پدافند، هواپيماهاي مسافري را به‌راحتي شناسايي مي‌کنند اما بازهم تا جزئيات را ندانيم، نمي‌توانيم قضاوتي مبني بر اين‌که بايد پروازها لغو مي‌شد و يا نمي‌شد، داشته باشيم و نمي‌دانيم اشتباه از کجا بوده و اين موارد نيازمند اطلاعات بيشتر از جزئيات اين عمليات است. 
 محمدامين آهنگري: اين امر يکي از پروسه‌هاي معمول است که البته هر کشوري با کشور ديگري، پروسه‌هاي متفاوتي دارد اما در چنين شرايطي بايد پروازهاي تجاري متوقف شود چون شرايط جنگي بوده و يکي از دلايلي که خيلي تعجب کردم و ازنظر مديريتي هم احتمال اين اشتباه خيلي کم بوده، اين است که يک پروسه خيلي معمولي است. البته مسئولاني که در حوزه هواپيمايي کشوري هستند، بهتر مي‌توانند در اين حوزه اظهارنظر کرده و دقيقا بگويند رويه عملکرد در کشور ما به لحاظ قانوني به چه صورت است، تمام اين پروسه‌ها قانوني است، يعني صنعت هوايي يکي از آن صنايع خاصي هست که تمام فعاليت‌هايش داراي دستورالعمل است و نمي‌توان سليقه‌اي تصميم گرفت و مطمئن هستم که براي پروسه‌هاي اين‌چنيني دستورالعمل مشخصي وجود دارد. 
*محمدحسين جهان پناه: اولا اتفاقي که افتاده را اصطلاحا «مه جنگ» مي‌گويند، يعني يک يگان نظامي در شرايط جنگي به هر دليلي تحت استرس و فشار رواني و يا عدم‌تشخيص اهداف، هواپيماي اوکرايني را مورد هدف قرار مي‌دهد. ثانيا هنگام انجام عمليات نظامي به‌خصوص در شرايطي که ما انتظار داريم عمليات نظامي با واکنش روبه‌رو شود، بايد حريم هوايي را مسدود کنيم و اين مسئله در همه جاي دنيا صادق است و عبور و مرور هواپيماها از مسير و يا نزديکي فضايي که ممکن است، عمليات نظامي در آن اتفاق بيفتد، بايد ممنوع اعلام شود. 
* هميشه در عمليات‌هاي نظامي فرصت کم است
* سردار حاجي‌زاده عنوان کردند، اپراتور ۱۰ ثانيه فرصت داشته که تصميم بگيرد و مي‌توانسته بزند و هم مي‌توانسته نزند و متأسفانه در چنين شرايطي اين تصميم بد را مي‌گيرد، درگير شده و موشک شليک مي‌شود و هواپيما مورد اصابت قرارگرفته و بعد از طي مسيري در نقطه اصابت به زمين هم در آن نقطه است.
*دکتر ميثم محمدي امين: هميشه در عمليات‌هاي نظامي فرصت کم است و چنين حساسيت‌هايي وجود دارد و دستورالعمل‌هاي تدوين‌شده بر اساس همين الزامات است. 
*محمدامين آهنگري: موقعيت حساس بوده ولي ازنظر مديريتي، دستورالعمل‌هاي کاملا مشخصي وجود دارد. درست است که فرصت کم بوده و بايد سريع تصميم گرفته مي‌شد، اما دستورالعمل‌هاي نظامي و صنعت هوايي با توجه به همين شرايط طراحي‌شده است. 
*محمدحسين جهان پناه: طبعا در فرآيند استاندارد شناسايي اهداف توسط پدافند، اين موضوع ديده‌شده است. ضمن اين‌که هواپيماي اوکرايني در حال اوج‌گيري بوده و از سمت پايتخت مي‌آمده نه از سمت مرز. از سوي ديگر، هرکدام از هواپيماهاي غيرنظامي، کد شناسايي دارند و اگر آن کد را دريافت مي‌کردند، به‌صورت اتوماتيک قابل‌شناسايي بود. ضمن اين‌که هواپيما در ارتفاع پايين، زير هشت هزار پا بوده، يعني زير ۲هزار و ۴۰۰ متري و زمان واکنش چه براي افسر پدافندي و چه براي خلبان کوتاه بوده و احتمالا افسر پدافندي چون نتوانسته با فرماندهانش تماس برقرار کند، آتش به اختيار عمل کرده است، از طرفي اين احتمال وجود دارد که موشک به هواپيمايي اصابت کند که هشت هزارپا ارتفاع دارد چون سيستم هوايي کوتاه بُرد است. 
* هر موشکي که به هر هواپيمايي اصابت کرد به‌طور کامل منفجر نمي‌شود
 *در تحليل‌هايي که پيش از مشخص شدن اصابت موشک مطرح شد، برخي گفتند،«هواپيمايي که به آن موشک برخورد کند بلافاصله در آسمان منفجر مي‌شود و اين‌گونه نيست که بخواهد به فرودگاه مبدأ برگردد.»
*دکتر ميثم محمدي امين: چنين موضوعي  بر اثر چه فکت علمي است، هواپيماي مسافربري چندين برابر يک هواپيماي جنگنده است و بستگي دارد به اين‌که موشک به کجاي هواپيما اصابت بکند و حتي اين‌که اصابت مستقيم بکند يا نکند و موشک کوچک و بزرگ باشد هم مهم است. ما هزار نوع موشک پدافندي داريم، مگر مي‌شود به‌طورکلي بگوييم هر موشکي که به هر هواپيمايي اصابت کرد بايد به‌طور کامل منفجر شود، حتي هواپيماهاي جنگنده‌اي داريم که اندازه کوچکي دارند اما موشک به‌جاي اين‌که به بدنه هواپيما بخورد به نوک بال اصابت مي‌کند، ضمن اين‌که اگر هدف‌گيري دقيقي انجام شود، به‌طور کامل منهدم مي‌شود، مثل ناو وينسنس که تعمدا هواپيماي مسافربري را با دو موشک مورد اصابت قرارداد و به‌طور کامل منهدم شد، بنابراين شرايط در موقعي که هدفي را دقيق با در نظر گرفتن ابعاد آن و همه مسائل منهدم مي‌کنيد با زماني که مي‌خواهيد به‌صورت اشتباه هواپيمايي را با موشک کروز که به‌اندازه يک موتور هواپيماست منهدم کنيد، متفاوت است، به هواپيماي اوکرايني، دو فروند موشک کوچک اصابت کرده و اين موشک‌ها نتوانسته‌اند هواپيماي به آن بزرگي را روي هوا منهدم کنند، البته بايد جعبه سياه بررسي شود، شايد خلبان فکر نمي‌کرده موشک بوده و تصور کرده موتور هواپيما آتش گرفته و يا يک اتفاقي در سيستم‌هاي هواپيما رخ‌داده و سعي کرده به سمت فرودگاه برگردد و به مناطق مسکوني برخورد نکند. به‌هرحال در سوانح هوايي بسياري از سناريوها مطرح مي‌شود و بايد بر اساس شواهد و فکت‌هاي علمي و عملياتي بررسي‌شده و ببينند ماجرا به چه صورت بوده، همان نحوه پخش شدن هواپيما خودش مي‌تواند کمک کند. فيلمي که من ديدم يک هواپيماي آتش‌گرفته کامل به زمين برخورد کرد و به هزار قطعه آتش تقسيم شد و عملا روي زمين انهدام کامل انجام شد، حدسم اين است که نوع برخورد موشک شليک‌شده، به‌گونه‌اي نبوده که مستقيم به هواپيما اصابت کند و کنار هواپيما منفجرشده و شايد از آن نوع موشک‌هايي نبوده که به‌طور مستقيم هواپيما را به‌طور کامل منهدم کند و آن‌قدر بزرگ نبوده و مي‌توانسته درنهايت يک موشک کروز را ساقط کند. اين‌که چون هواپيما به‌طور کامل منفجرنشده پس موشکي اصابت نکرده، قطعي نيست. حتي هواپيماهاي جنگنده ممکن است، موشکي از کنارشان عبور کرده و فقط بال و دمشان را از بين ببرد و بعد خلبان بامهارت خودش هواپيما را روي زمين بنشاند. احتمال دارد هواپيماي اوکرايني به سمت فرودگاه برنمي‌گشته و داشته هواپيما را به يک نقطه غيرمسکوني هدايت مي‌کرده، بنابراين در آن لحظه حساس، امکان دارد خلبان تصميمات زيادي بگيرد و حتي اين احتمال وجود دارد که ترکش‌هاي موشک، خلبان را از بين برده و هواپيما خلباني نداشته و به‌طور تصادفي منحرف‌شده، لذا تا جعبه سياه هواپيما بازخواني نشود، نمي‌توان به‌طور دقيق اين مسئله را آناليز کرد. اما سه سناريو به اعتقاد من وجود دارد: ۱-خلبان برگشته به سمت فرودگاه ۲- اين‌که خلبان کنترلي روي هواپيما نداشته و شايد خودش هم مورد اصابت ترکش‌هاي موشک قرارگرفته ۳- خلبان سعي کرده روي نقاط مسکوني نيفتد و درجايي که کمتر تلفات دارد، سقوط کند. به‌طورکلي از روي شواهد مي‌شود، حدس‌هايي زد اما بايد جعبه سياه بازخواني شود و گفت‌وگوي خلبان در لحظات آخر با کمک‌خلبان و برج مراقبت بررسي شود، اين‌که مي‌گويند ارتباط خلبان با برج ارتباط قطع‌شده، مي‌تواند به‌اين‌علت باشد که خلبان در همان لحظات اول از بين رفته و يا سامانه‌هاي مخابراتي هواپيما مورد اصابت موشک قرارگرفته و ديگر ارتباط برج به‌طور کامل قطع‌شده است. 
* تصور کرديم موشکي اصابت نکرده، چون بايد بلافاصله در آسمان منفجر مي‌شد
*محمدامين آهنگري: ما تصور کرديم موشکي اصابت نکرده، چون اگر اصابت کرده بود، بلافاصله در آسمان منفجر مي‌شد و نه‌تنها مسائل فني بلکه مسائل و پروسه‌هاي بوروکراتيکي که در حوزه پدافند و صنعت حمل‌ونقل هوايي وجود دارد، بسيار سنگين و دقيق است و احتمال اين‌که چنين مسئله‌اي اتفاق بيفتد و سامانه‌هاي پدافندي نتوانند اين هواپيما را به‌درستي تشخيص بدهند و تفاوتي بگذارند و موشکي اصابت بکند، چه ازنظر مديريتي و چه ازنظر علمي وجود ندارد و حتي اين احتمال را نمي‌داديم که موشکي اصابت بکند و هواپيما به‌طور کامل در هوا منفجر نشود، از طرفي اعلام‌شده بود، مسئله پدافندي نبوده و کارشناسان متفق‌القول به اين نتيجه رسيده بودند که  بر اثر اصابت موشک سقوط نکرده اما بعد اعلام شد  بر اثر اصابت موشک بوده و تعجب کرديم، با خودمان گفتيم چطور ممکن است. درهرحال موشک‌هاي خاصي هستند که به‌طور کامل به هواپيما برخورد نمي‌کنند بلکه با ايجاد يک ترکش، خسارت ايجاد مي‌کنند اما باک هواپيمايي که مي‌خواهد بلند شود و به مقصد طولاني پرواز کند، پر از سوخت است و کوچک‌ترين برخورد و حادثه‌اي مي‌تواند هواپيما را منهدم کند. اين‌که يک موشک چه در نزديکي هواپيما باشد و چه به هواپيما اصابت کرده باشد، با آن حجم عظيم سوخت که داخل باک‌هاي هواپيماست، فقط خسارتي ايجاد بکند و هواپيما را در هوا متلاشي نکند، اين مسئله‌اي است که کارشناسان احتمال آن را نمي‌دادند. البته اين‌که موشک از چه زاويه‌اي برخورد کرده و کجا منفجرشده، تأثير دارد اما احتمالاتي که ما مي‌توانيم در سطح مهندسي بررسي کنيم، در حد همين احتمالات است چون به‌طور کامل بر مباحث علمي اشراف نداريم ولي در حد اطلاعات علمي و مهندسي خود، احتمال اين‌که موشکي به هواپيمايي برخورد بکند که براي کار نظامي ساخته نشده و پر از سوخت است و در هوا منفجر نشود، ازنظر فني و مهندسي بسيار پايين است اما اين اتفاق افتاده و همه مهندسان و کارشناسان برجسته شوکه شده‌اند و اين از عجايب مهندسي است. 
*محمدحسين جهان پناه: اين‌گونه نيست که وقتي موشکي به هواپيما اصابت بکند، در آسمان منفجر شود، وقتي پدافند هوايي عمل مي‌کند، ما چيزي به نام فيوز مجاورتي داريم و بستگي دارد که موشک به کجاي هواپيما اصابت کند و يا اصلا در مجاورت هواپيما باشد. همه اين عوامل شرايط سانحه را تغيير مي‌دهد و از همان ابتدا نبايد به‌يک‌باره بدون ديدن مدارک و شواهد، قضاوت مي‌کرديم و به دنبال تئوري‌هاي جايگزين مي‌گشتيم. 
**اگر خلبان مهارت بيشتري داشت، مي‌توانست هواپيما را حتي در زمان اصابت موشک هم بر روي زمين بنشاند؟ 
*دکتر ميثم محمدي امين: هواپيما روي آسمان آتش‌گرفته و انجام هيچ کاري ممکن نبوده است. شايد خلبان تلاش کرده به يک نحوي هواپيما را فرود بياورد البته خلبان نمي‌داند، ابعاد خسارت چيست و حجم آتش چقدر است لذا همه اين مباحث، صرفا حدس و گمان است. 
*محمدامين آهنگري: به‌هيچ‌وجه ممکن نيست که خلباني بامهارت بتواند در چنين شرايطي هواپيما را بر زمين بنشاند. 
*محمدحسين جهان پناه: اين مسئله ممکن نيست. 
**«اگر قرار بود موشکي به هواپيمايي برخورد کند بايد قسمت جلوي آن يعني چاشني منفجر مي‌شد نه اين‌که سالم بماند،» اين فرضيه ديگري بود که طي روزهاي گذشته مطرح شد که البته از روي تصوير اين فرضيه عنوان شد. 
*دکتر ميثم محمدي امين: تصوير را نديده‌ام و نمي‌توانم اظهارنظر کنم که آيا واقعا اين تصوير مربوط به اين سانحه بوده يا ساختگي است. احتمال دارد خيلي از تصاويري که به اين سقوط منتسب مي‌شود، مربوط به سقوط هواپيماي اوکرايني نباشد. ضمن اين‌که در حوادث اين‌چنيني همه نوع احتمالاتي وجود دارد و شايد دو موشک بوده و يکي عمل کرده و ديگري عمل‌نکرده است و تا اطلاعات دقيق مطرح نشود، نمي‌توان در اين رابطه اظهارنظر کرد. 
*محمدامين آهنگري: زاويه برخورد به اين بستگي دارد که ازنظر موقعيت مکاني، نسبت موشک با هواپيما و سامانه موشکي چگونه بوده، لذا اين‌گونه نيست که حتما به دماغه برخورد بکند، موقعيت هواپيما و موشک در موقع شليک اهميت دارد. 
*محمدحسين جهان پناه: آن تصويري که دست‌به‌دست مي‌چرخيد، چاشني موشک نبود بلکه حسگر موشک بود، ضمن اين‌که سرجنگي موشک وسط است و آن نوک موشک، حسگر است و لزوما منفجر نمي‌شود و در آن مواد منفجره وجود ندارد. 
** کدام هواپيما را مي‌توانيد نام ببريد که با موشک مورد هدف قرارگرفته و خلبان آن سعي کرده به فرودگاه مبدأ برگردد؟
*دکتر ميثم محمدي امين: اين‌که هواپيمايي را تعمدا به دليل اين‌که متعلق به دشمن است، مورد هدف قرار بدهيد، احتمالش خيلي ضعيف است که آن هواپيما بتواند به فرودگاه مبدأ برگردد، اکثر سوانحي که در دنيا اتفاق افتاده، اين‌گونه بوده که يک گروهي، هواپيمايي را تعمدا براي ساقط کردن با موشک‌هاي قدرتمند هدف قرار داده‌اند و در حال حاضر هم نمي‌خواهم تأکيد کنم که خلبان هواپيماي اوکرايني سعي کرده، هواپيما را فرود بياورد، پيش‌تر سه سناريو مطرح کردم و هم نوع احتمالي وجود دارد، شايد خلبان اولين نفري بوده که جانش را ازدست‌داده و يا اين‌که خلبان متوجه شده کار تمام است، بنابراين هواپيما را به‌نوعي هدايت کرده که بر روي شهرک يا واحد مسکوني فرود نيايد. به‌هرحال تاکنون نشنيده‌ام هواپيمايي با موشک مورد هدف قرارگرفته باشد و بعد بتواند فرود بيايد، آن‌کس که تعمدا به هواپيما شليک مي‌کند، به‌گونه‌اي عمل خواهد کرد که هواپيما به‌طور کامل منهدم و ساقط شود، البته در ماجراي هواپيماي اوکرايني عمدي در کار نبوده بلکه يک اشتباه و خطاي انساني بوده و کارشناس تشخيص نداده که اين هواپيما مسافربري است.
*محمدامين آهنگري: اين مسئله در هواپيماهاي نظامي خيلي معمول است و چنين اتفاقي مي‌افتد ولي در هواپيماهاي غيرنظامي بسيار نادر است که موشکي اصابت کرده باشد و هواپيما تا حدي قابل‌کنترل باشد. اگر هواپيما در مراحل انتهايي پرواز بود و اين اتفاق مي‌افتاد، سوخت زيادي در هواپيما وجود نداشت و ما مي‌توانستيم اين مسئله را توجيه کنيم که هواپيما سوخت زيادي نداشته و موشک قدرتمند نبوده و از هم متلاشي نشده اما مسئله اين است که هواپيماي اوکرايني در فاز برخاست و پر از سوخت بوده است و بااين‌وجود در هوا، منفجرنشده است. از طرفي رئيس سازمان هواپيمايي مطرح کردند، مگر مي‌شود موشک به هواپيمايي شليک کند که هشت هزار پا ارتفاع دارد، درحالي‌که اين مسئله امکان‌پذير است و ازنظر فني، پدافندهاي مختلفي در ارتفاعات مختلف، سامانه‌هاي مخصوص به خودشان را دارند که هدف دشمن را از بين مي‌برند. 
*محمدحسين جهان پناه: اين اتفاق براي هواپيماهاي نظامي ممکن است رخ بدهد و نمونه‌هاي فراواني وجود دارد، حتي در زمان جنگ ايران و عراق. اما براي هواپيماي مسافربري خيلي سخت است که هدف موشک قرار بگيرد و بعد برگردد. ما در ادبيات نظامي، اصطلاحي داريم به نام «بقاي رزمي» يعني ماندگاري هواپيما در آسمان متخاصم و هواپيماهاي نظامي به‌گونه‌اي ساخته مي‌شوند که در بدترين شرايط حتي اگر هدف موشک قرار گرفتند تا حد ممکن در آسمان بمانند و به مبدأ برگردند اما طبيعتا هواپيماهاي غيرنظامي براي اين شرايط طراحي نمي‌شوند.