|حسن شجاعي|
در لابه لاي برنامه ها مختلفي که رسانه ملي طي سال هاي پس از انقلاب با رويکرد چالشي برگزار کرده، شايد بدون توقف يکي از معدودبرنامه هايي باشد که بي پرده از خط قرمزها عبور کرده و مهمانان آن هرآنچه دل تنگشان مي خواهد مي گويند.
آنچه در طول اين سال ها از رسانه ملي شاهد بوديم توليد و پخش برنامه هايي است که کمتر به موضوعات حساس و به قول معروف خط قرمزي پرداخته و مديران اين رسانه فراگير از حاشيه و دردسرهاي برنامه هاي اينچنيني فراري بوده و عطاي آن را به لقايش بخشيده اند. اما در دوره جديد مديريت شبکه سوم سيما به واسطه مديريت جوان و انقلابي و دغدغه مند اين فرصت فراهم شده تا با سال ها تأخير به موضوعاتي پرداخته شود که چند نسل سؤالات متعددي درباره آن داشته و خيلي ها هم به پاسخ خود نرسيدند.
يکي از مهمترين موضوعاتي که در اين سال ها از سوي رهبر فرزانه انقلاب بارها مورد تأکيد قرار گرفته و متاسفانه کمتر به آن توجه شده برگزاري کرسي هاي آزادانديشي است. ايشان طي بياناتي با اشاره به اينکه کرسي هاي آزاد انديشي مي تواند يک جريان سيال فکري، بسيار با ارزشي را در جامعه به راه بيندازد خاطر نشان فرمودند که آزادانديشى يعنى آزادانه فکر کردن و آزادانه تصميم گرفتن.بر اين اساس اين فرصت ارزشمند در بين جامعه به ويژه دانشگاهيان و نخبگان فراهم شد تا در فضايي دوستانه به بيان مباحث مهم جامعه پرداخته و آن را واکاوي کنند. موضوعي که پس از ۱۷ سال از مطرح شدن آن از سوي ايشان همچنان مهجور باقي مانده و در حد دستورالعمل و بيانيه و گاهي نشست هاي پراکنده باقي مانده است. اما اين‌بار شبکه سوم سيما با اولويت قراردادن اين مطالبه رهبري تلاش کرد تا با برنامه بدون توقف فضايي را ايجاد نمايد تا اين کرسي هاي آزادانديشي در قاب رسانه ملي نه فقط در مراکز علمي و دانشگاهي، بلکه در تک تک خانه هاي مردم برگزار شود و دغدغه ها و شبهات آنها مطرح تا آنها بتوانند انديشمندانه با موضوعات برخورد و قضاوت کنند. برنامه «بدون توقف» به تهيه‌کنندگي رضا غلامحسين نژاد و کارگرداني رحيم صادق پور، کاري از خانه توليدات جوان صدا و سيماست که روزهاي شنبه تا چهارشنبه ساعت ۲۰ از آنتن شبکه ۳ مهمان خانه‌هاست.
براي اينکه از چند و چون توليد برنامه بدون توقف آگاه شويم فرصتي دست داد تا از نزديک مهمان اين برنامه باشيم و با عوامل آن گفت و گوي نماييم تا شايد ما هم به وظيفه خود در رونق و توسعه کرسي هاي آزاد انديشي نقشي داشته باشيم.
ساعت ۱۰ صبح جمعه ۱۲ مهرماه، پاسداران، بعد از گلستان دهم، ……..، استوديو بدون توقف. اين پيامک خانم سوختانلو مدير محترمه روابط عمومي برنامه تلويزيوني بدون توقف است تا من راه را گم نکنم. وارد محوطه مي شوم و با تعداد زيادي از دخترها و پسرهاي جواني روبه‌رو مي شوم که براي ضبط برنامه به محل تصويربرداري آمده اند. خانم سوختانلو را پيدا مي کنم و او هم با روي گشاده من را به سمت محل تصويربرداري راهنمايي مي کند. سوله اي بزرگ که با چادر پوشانده شده و دکور بزرگ برنامه بدون توقف در داخل آن خودنمايي مي کند. از جنب و جوش عوامل برنامه مي توان فهميد که زمان زيادي به شروع ضبط برنامه نمانده و هرکسي بخشي از فرآيند توليد را هدايت مي کند. تعدادي از عوامل نور بالاي چهارپايه آخرين تنظيمات را انجام مي دهند، مديرصحنه با مهمانان گپ و گفت مي کند و نحوه نشستن و سوال پرسيدن را با آنها مرور مي کند. بچه هاي پرتلاش خدمات هم فضاي صحنه را از ابزار و لوازم اضافي خالي کرده و دستي به سر و روي دکور مي کشند تا جاي لکي باقي نماند.
در اين گير و دار چهره رضا غلامحسين نژاد تهيه کننده بدون توقف ديدني تر از بقيه است. استرس خاصي در چهره اش ديده مي شود که همه چيز بر وفق مراد باشد و کار سر نظم پيش برود. درگوشي چيزهايي را زمزمه مي کند و به تندي از سالن خارج مي شود. طبق برنامه قبلي قرار است گپ و گفتي با هم داشته باشيم، اما کارها در دقيقه ۹۰ کمي گره خورده و آقاي تهيه کننده به دنبال رفع و رجوع کارهاست. فرصت کوتاهي پيدا مي شود تا از بدون توقف با او صحبت کنم.
وي در ابتداي صحبت هايش با اشاره به لزوم و نياز رفع دغدغه مقام معظم رهبري در راه اندازي کرسي هاي آزادانديشي گفت: در واقع موضوع مهم در توليد برنامه بدون توقف ،توجه به بحث کرسي هاي آزادانديشي و شفافيت در گفت و گو و بيان نظرات مخالف و موافق است تا جوانان در مواجهه با مسئولان بتوانند پاسخ شبهات خود را دريافت کنند و اين فرهنگ در جامعه گسترش داده شود.
غلامحسين نژاد با تاکيد براينکه براساس ارزيابي هاي صورت گرفته در طول يک‌سال گذشته مباحث مهم و حياتي جامعه در اين برنامه مورد بحث و تبادل نظر قرار گرفته و بازتاب هاي خوبي را نيز به دنبال داشته است. از موضوعات اقتصادي تا بحث حجاب و گام دوم و نيز موضوع ولايت فقيه از جمله مواردي بود که با مطرح شدن در اين برنامه بازخورد خوبي داشت و جامعه پذيرفت که مي توان به موضوعات خط قرمزي پرداخت و در عين حال اتفاقي هم نيفتد.
تهيه کننده برنامه بدون توقف ادامه داد: اميدواريم اين مدل برنامه در ساير نهادها و ارگانها نيز شکل بگيرد و جامعه از ظرفيت مطالبه گري خود استفاده نمايد.خوشبختانه پس از توليد برنامه بدون توقف ترس مسئولين هم از پرداختن به موضوعات حساس ريخته و بهتر با آن روبه رو مي شوند.
وي رويکرد شبکه سوم سيما به توليد برنامه هاي گفت و گو محور را مثبت ارزيابي کرد و گفت: توليد اين نوع برنامه ها نماينده يک طرز فکر براي گفت و گوي شفاف و بي پرده است و به مردم به ويژه جوانان اجازه مي دهد با خاطري‌آسوده دغدغه ها ي‌خود را با مسئولين مطرح کرده و پاسخ شبهات خود را بگيرند.
اين تهيه کننده سيما درخصوص نحوه دعوت از مهمانان برنامه نيز گفت: در حلقه دوم مهمانان ما که حدود ۶۰ تا ۷۰ نفر هستند از طريق سامانه برنامه ثبت نام کرده و سپس دعوت مي شوند و ما هيچ گزينشي روي آنها نداريم و به نوعي نماينده واقعي جامعه هستند و در طول برنامه مي توانند با تخته هايي که دراختيار دارند سوالات خود را از کارشناسان برنامه پرسيده و پاسخ خود را بگيرند. ضمن اينکه مخاطب تلويزيوني هم از سوال و پرسش وي آگاه مي شود. حلقه اول کارشناسان ما هم به همين شکل هستند و به نوعي نماينده مردم محسوب مي شوند. خيلي به دنبال نخبگان و افراد خاص و چهره نبوديم تا در اين بخش هم خود مردم بتوانند موضوعات را با حضور مهمان برنامه واکاوي کنند.
غلامحسين نژاد چالش را همزاد برنامه بدون توقف مي داند و در پاسخ به اين پرسش که چگونه با اين چالش ها برخورد مي کنيد مي گويد: ما از روز اول خود را براي همه گونه چالشي آماده کرده ايم و عوامل برنامه از ظرفيت بالايي براي مواجهه با چالش ها برخوردارند و سعي مي کنيم منطقي به انتقادات پاسخ دهيم.
درگيري کاري و نزديک شدن به لحظه ضبط برنامه اجازه نمي دهد تا با غلامحسين نژاد بيش از اين گپ بزنيم. به عنوان حرف آخر مي گويد: اميدوارم رسانه ها و تمامي علاقه مندان به فعال شدن کرسي هاي آزادانديشي کمک کنند تا فرهنگ گفت و گوي شفاف در جامعه جابيفتد تا به کمک آن ارتباط بدنه جامعه با جاکميت تقويت شده و آسيب هاي اجتماعي و فرهنگي به حداقل کاهش پيدا کند.
پس از خداحافظي با رضا غلامحسين نژاد اينبار نوبت سردبير برنامه است که وظيفه توليد محتواي برنامه و خط و ربط آن را برعهده دارد. ابراهيم جلاليان که سال ها خاک تحريريه را به عنوان خبرنگار خورده، اينبار در قامت سردبير يک برنامه پرمخاطب تلويزيوني تلاش دارد تا آنچه از موضوع و محتوا برروي آنتن مي رود مخاطب را اقناع کند و پيام برنامه به درستي از سوي کارشناسان و مهمان برنامه منتقل شود.
جلاليان در ابتدا با اشاره به اينکه بدون توقفف بدون توقف کار خود را پي گرفته و انجام مي دهد خاطرنشان کرد: در فصل گذشته به مناسبت ۴۰ سالگي انقلاب، پاسخگويي نهادهايي ماننده قوه قضائيه، مجلس شوراي اسلامي شوراي نگهبان و نيز افرادسرشناسي مانند حجت الاسلام اژه اي، دکتر قاليباف،دکتر پزشکيان، دکتر خرازي، دکتر جواد لاريجاني، حجت الاسلام قمي و تعدادي ديگر از مسئولان را داشتيم که با استقبال بسيار خوبي همراه بود. در اين فصل نيز به مناسبت بيانيه گام دوم وارد موضوعات چالشي شده ايم تا ضمن رعايت اخلاق، بدون خط قرمز به اين مسائل بپردازيم و شبهات جوانان را پاسخ دهيم.
وي سپس در پاسخ به اين سوال که نحوه انتخاب موضوعات برنامه چگونه است گفت: برنامه بدون توقف، اتاق فکر و جلسات هم انديشي دارد و در اين نشست ها کارشناساني از حوزه علوم ارتباطات، دانشگاهيان، حقوقدانان و فضاي مجازي حضور دارند و هر دوهفته يکبار در مورد موضوعات برنامه تبادل نظر مي کنند. ضمن اينکه از آمارهاي مراکز افکارسنجي هم براي پرداختن به موضوعات روز استفاده مي کنيم. نکته قابل توجه در اين حوزه اين است که در اين برنامه لزوما به موضوعات پرتکرار جامعه پرداخته نمي شود و شايد موضوعي کم تکرار اما با اهميت باشد که به آن توجه خواهد شد.
جلاليان توجه رسانه هاي داخلي و خارجي به برنامه بدون توقف را از دلايل ديده شدن آن مي داند و مي افزايد: اينکه رسانه ها ما را نقد مي کنند نشان از ديده شدن برنامه ماست و از رسانه هاي داخلي انتظار داريم با انتقال نقطه نظرات مردم ما را در ساخت برنامه هاي بهتر ياري کنند. ما درحال حاضر طلايه دار بحث آزاد انديشي در رسانه ملي هستيم و اعتقاد داريم تا فضاي آزاد براي بيان نظرات مردم و رفع شبهات جوانان فراهم نشود مشکلات ادامه خواهد داشت. اگر کرسي هاي آزادانديشي براساس آنچه در محتواي بيانات مقام معظم رهبري وجود دارد در سطح جامعه تبيين شود بسياري از اختلاف نظرها رفع شده و جامعه به سمت وحدت و همگرايي پيش خواهد رفت. در همين موقع تلفن جلاليان زنگ مي خورد و مهمان برنامه از پشت خط به دنبال آدرس محل تصويربرداري است و همين مسئله باعث مي شود گپ و گفت ما با سردبير بدون توقف خاتمه يابد.
به عنوان آخرين نفري که مي تواند ما را بيش از همه با چالش هاي بدون توقف آشنا کند، مهدي خانعلي زاده مجري و کارشناس برنامه است که در وسط گود وظيفه هدايت و سامان دادن به بحث هاي چالشي و گاها اعتراضي کارشناسان را برعهده دارد. از او دعوت مي کنم تا فرصتي را براي گفت و گوي کوتاهي در اختيار ما بگذارد. خانعلي زاده که حسابي از بحث هاي حاضران در برنامه که با موضوع تعدد زوجات و ازدواج موقت صورت گرفت عرقش درآمده با خوشرويي پاسخ سوالات ما را مي دهد.
وي در ابتدا خودش را مجري نمي داند و در بدون توقف از ابتدا به عنوان سردبير کارش را شروع کرده و به دليل مشغله کاري از برنامه جدا شده است، اما به دليل اينکه برنامه گفت و گو محور بوده تيم اجرايي برنامه به اين نتيجه مي رسند تا از او دوباره در قامت مجري دعوت به همکاري کنند.
خانعلي زاده درمورد بدون توقف مي گويد: خوشبختانه موضوعات برنامه اکثر چالشي و داغ هستند و برخي مهمانان ما از همان ابتدا از نحوه اجرا و موضوعاتي که مطرح مي شود شوکه مي شوند. خدارا شکر اين اتفاق با حمايت هاي مديريت شبکه سوم سيما به دست آمد و تا اين لحظه هم اتفاق خاصي از بابت پرداختن به موضوعات خط قرمزي در برنامه رخ نداده است و استقبال هم فراوان بوده است.
وي در پاسخ به اين سوال که چگونه نظرات مختلف مهمانان و کارشناسان برنامه را هدايت مي کند مي گويد: من قبل از برنامه در مورد موضوعي که قرار است در برنامه به آن پرداخته شود مطالعه مي کنم و با اطلاع کافي وارد مباحث مي شوم. ضمن اينکه براي خودم فرض کرده ام که به عنوان مخالف نظرات مهمانان، بحث را چالشي تر کرده تا جذاب تر از کار درآيد و به شبهات پاسخ داده شود.
خانعلي زاده يکي از اشکالات برنامه را عدم جمع‌بندي مباحث مطرح شده در برنامه مي داند و مي افزايد: اينکه در برنامه ما سوالي مطرح مي شود اما در نهايت جواب قانع کننده داده نمي شود موضوعي است که از سوي کارشناسان به عنوان يک نقطه ابهام در مورد برنامه ما مطرح مي شود. فکر مي کنم بايد براي اين موضوع تدبيري بينديشيم که حتما بحث جمع شده و پاسخ ابهامات داده شود و صرف مطرح کردن آن نباشد ، حال اينکه طرف قانع شود يا نه موضوع ديگري است.
اين کارشناس رسانه در ادامه به لزوم توجه به کرسي هاي آزادانديشي در رسانه ملي اشاره کرد و گفت: فکر مي کنم پيش از اين ما توهم وجود خط قرمز در رسانه ملي را داشتيم که خوشبختانه بدون توقف اين توهم را برطرف کرد. اين خط قرمزها باعث شده بود تا ما در تلويزيون کرسي هاي آزادانديشي را تعطيل کنيم و به آن نپردازيم. موضوعي که رهبر معظم انقلاب ۲۰ سال پيش مي ديدند و مسئولان نديدند باعث شد تا فتنه ۷۸ بوجود بيايد و اگر همان زمان به موضوعي مانند ولايت فقيه پاسخ داده شده بود شاهد فتنه ۸۸ نبوديم. به عقيده من هرچه توجه به کرسي هاي آزادانديشي را عقب بيندازيم ضرر عملياتي و ميداني ما بيشتر خواهد شد.
ساعت حدود يک و نيم بعد از ظهر است و مهمانان و عوامل برنامه براي استراحت و صرف ناهار استوديو ضبط را ترک مي کنند و پروژکتورهاي سالن يکي يکي خاموش مي شوند. اينکه از نزديک‌ترين فاصله ممکن در يکي از چالشي ترين کرسي هاي آزادانديشي کشور حضور داشتم حس خوبي بود . با خودم فکر مي کنم گفتن و شنيدن خيلي ا زحرف ها نه تنها خط قرمز نيست حتي خط هم نيست که بخواهيم به خاطر آن خود را به ترس و ايهام بيفکنيم و سال ها ملتي را در شبه و در معرض سوالات گوناگون قرار دهيم. ياد اين سخن از رهبري مي افتم که فرمودند: « آزادانديشي در جامعه‌ ما يک شعار مظلوم است، تا گفته مي‌شود آزادانديشي، عده‌اي فوري خيال مي‌کنند که بناست همه‌‌ بنيان‌هاي اصيل در هم شکسته شود و آن‌ها چون به آن بنيان‌ها دلبسته‌اند، مي‌ترسند.»