گراني هاي اخير اين بار دامان چادر را گرفته است؛ كالايي فرهنگي كه بسياري از بانوان ايراني خود را ملزم به استفاده از آن مي دانند و از نگاه كلان، حجاب برتر در كشور محسوب مي شود. اما اين برتري از تيغ گراني مصون نمانده و نوسانات نرخ ارز و سودجويي واسطه گران بر بالا رفتن قيمت آن تأثير داشته است، به طوري‌كه قواره چادر مشكي كه تا پيش از اين در حدود ۲۰۰ هزار تومان قيمت داشت، اكنون به بالاي ۶۰۰ هزار تومان رسيده است.
ايران پرمصرف ترين كشور در استفاده از پارچه چادر مشكي است اما كمترين ميزان توليد را در داخل دارد. جاي بسي تعجب دارد كه از ۱۰۰ درصد استفاده از چادر مشكي طي يكسال، تنها ۱۰ درصد آن در داخل توليد و مابقي وارد مي شود. بنابراين هر گونه نوسان در نرخ ارز بر قيمت اين كالاي فرهنگي تأثيرات زيادي خواهد داشت.
وجود سودجوياني كه در اين ميان به نفع خود عمل كرده و با استفاده از ارز ۴۲۰۰ توماني، مواد اوليه توليد چادر را وارد كرده و آن را به بهاي هنگفت در اختيار توليدكننده مي گذارند را نيز نبايد ناديده گرفت. پرسشي كه بايد به آن جواب داده شود اين است كه چرا بعد از گذشت چهل سال از پيروزي انقلاب اسلامي، هنوز توليد چادر مشكلي در كشور با چنين مسائل پيچيده اي روبه‌روست؟
حميد قبادي مدير سابق كارگروه مد و لباس كشور در گفت و گو با «رسالت» با اشاره به اينكه ايران بزرگترين مصرف كننده چادر مشكي در دنيا محسوب مي شود، گفت: «سالانه به طور ميانگين در كشور، يك صد ميليون متر مربع چادر مشكي استفاده مي شود كه نشان دهنده مهم بودن اين كالا است. چادر مشكي محصولي فرهنگي به حساب مي آيد و شامل كالاهاي پرمصرف در جامعه نيز محسوب مي شود.»
وي چادر را كالايي استراتژيك دانست و گفت: «پارچه چادر مشكي را مي توان در ساير محصولات استفاده كرد، بنابراين كالاي چندوجهي است، اما بعد از سال‌ها كه از انقلاب مي گذرد و تلاش هاي زيادي كه صورت گرفته، شاهد موفقيت هاي فوق العاده اي براي توليد اين محصول در كشور نيستيم .»
قبادي ادامه داد: «در قانون ساماندهي مطالبات كشور، بندي براي خودكفايي در توليد چادر مشكي قرار داده شده است، يعني قانونگذار نيز به توليد چادر در كشور اهميت داده، اما در سال هاي اخير توليد آن در كشور چشمگير نبوده است.»
اين كارشناس فرهنگي دلايل بالارفتن قيمت چادر را در داخل برشمرد و گفت: «وقتي امكان توليد در داخل كم باشد، نياز به واردات محصول ايجاد مي شود، به همين دليل ميزان زيادي از اين كالا از خارج كشور وارد مي گردد. ما با كمترين حجم توليد چادر مشكي در داخل مواجه هستيم و اين در حالي است كه منافع عده اي ايجاب مي كند به جاي توليد، به واردات روي آورند زيرا منافع گسترده اي براي اين افراد و گروه ها در پي دارد. منافع عده اي باعث مي شود در اين حوزه وابستگي استراتژيك داشته باشيم.»
قبادي با بيان اينكه بانواني كه داراي حجاب چادر هستند، در هر شرايطي خود را ملزم به استفاده از چادر مي دانند، افزود: «در هر شرايط نياز به استفاده از اين كالا به قوت خود باقي است و وابستگي به صادرات نيزهمچنان وجود دارد. در نتيجه بالارفتن قيمت ارز، قيمت چادر نيز افزايش پيدا كرد و سودجويان نيز از اين فرصت استفاده كرده و بر افزايش بيشتر قيمت ها تأثير گذاشتند.»
مدير سابق كارگروه مد و لباس كشور با اشاره به اينكه كارخانه «حجاب» در شهركرد وظيفه توليد چادر در داخل را به عهده دارد، گفت: «ما در زمينه توليد نخ مشكل نداريم اما براي طراحي و ساخت رنگ مشكل داريم. كشور بايد نگاه هدفمند در توليد چادر مشكي داشته باشد زيرا چادر نماد و هويت ديني ما محسوب مي شود و پاسخگوي اعتقادات ديني خانواده هاي ايراني است. بنابراين با توجه به اين نگاه و قانوني كه قانونگذار وضع كرده، وزارت صمت مي بايست به عنوان متولي اصلي، زمينه هاي سرمايه گذاري را افزايش دهد تا در سال‌هاي آتي بتوانيم شاهد افزايش بيشتر توليد چادر مشكي در كشور باشيم.»
وي عملكرد وزارت صمت را به عنوان متولي اصلي در صنعت چادر مشكي، ضعيف قلمداد كرد و افزود: «وزارت صمت در نظارت بر توليد و واردات چادر، كم كاري كرده و به اهميت استراتژيك اين كالا كمتر توجه داشته است. اين در حالي است كه چادر مشكي جزء كالاهاي مهم در كشور محسوب مي شود و بيشترين استفاده را در داخل از اين محصول داريم اما بيشترين واردات را نيز به كشور داشته ايم.»
اين كارشناس فرهنگي با اشاره به كشورهاي صادركننده چادرمشكي به كشور، گفت: «كره، چين و تا حدودي ژاپن و اندونزي به ايران چادر مشكي صادر مي كنند در حالي‌كه بسياري از پارچه هاي چادري چيني، به نام كره اي و ژاپني به كشور وارد مي شوند.»
قبادي تصريح كرد: «مطابق بررسي مركز پژوهش هاي مجلس، فقط ۱۰ ميليون متر چادر مشكي در كشور در طول سال توليد مي شود در حالي‌كه مصرف كشور، ۱۰۰ ميليون متر است. سوال اينجاست كه تفاوت ۹۰ ميليون متري توليد چادر، چگونه بايد با توليد داخلي تأمين شود؟»
وي اضافه كرد: آيين نامه اجرايي قانون ساماندهي مد و لباس مصوب دولت است و به استناد آن، وزارت صمت موظف به تأمين نياز كشور به چادر مشكي است. در اين مسير وزارتخانه بايد از كارخانجات توليد چادر دعوت كند تا از ظرفيت هاي داخلي براي بالا بردن راندمان توليد استفاده كند.»
وضعيت توليد چادر مشكي به اعتراض بخشي از توليدكنندگان داخلي منجر شده است زيرا معتقدند وزارت صمت نتوانسته به عنوان متولي، نظارت صحيح و درستي بر اين صنعت داشته باشد، در نتيجه ارگان هاي ديگري مانند انجمن نساجي بايد ورود كنند تا دست واسطه گران و سودجويان را كوتاه كنند.
حميدرضا نيک طبع دبير صنعت کارگروه مد و لباس در گفت و گو با «رسالت» با اشاره به اينکه تجارت چادر مشکي در داخل داراي سود بالايي است، گفت: «تاجران زيادي در کشور به تجارت چادر مشکي علاقه‌مند هستند، زيرا سود بالايي در آن وجود دارد. نخي که براي توليد هر قواره چادر مشکي استفاده مي شود، کيلويي ۲۵ هزار تومان و مواد اوليه براي توليد چادر، ۱۸ هزار تومان قيمت دارد، اما مي بينيم اكنون چادر مشكي، قواره اي بالاي ۶۰۰ هزار تومان به فروش مي رسد.»
وي ادامه داد: «نفت و مواد پتروشيمي که مواد اوليه چادر مشکي را تشکيل مي دهد را به کره جنوبي صادر مي کنيم و پارچه چادر را با قيمت هاي چند برابر وارد مي کنيم. به همين علت سوداگران به دنبال دريافت سودهاي کلان، وارد بازار چادر شده اند. تجارت چادر، تجارت پرسود و بزرگي است که متولي ندارد. توليدکننده هاي چادرمشکي در کشور قرار دارند اما به دليل تسهيلاتي که کشورهاي ديگر در اختيار واردكنندگان قرارمي دهند، تمايل به واردات آن به كشور وجود دارد.»
دبير صنعت کارگروه مد و لباس با طرح اين سؤال كه چرا بر صنعت چادر مشكي نظارت اصولي صورت نمي گيرد، گفت: «توليد چادر فرآيندي آسان است كه نيازمند پشتيباني دولت مي باشد. انجمن نساجي كشور بايد متولي توليد چادر مشكي در كشور باشد اما اين مسئوليت را به عهده نمي گيرد. دولت بايد توليدكننده داخلي را براي توليد به وجد بياورد اما در اين زمينه اقدامي انجام نمي دهد.»
نيك طبع با اشاره به وجود رانت و استفاده هاي نامتعارف در اين صنعت بيان كرد: «انجمن نساجي كشور بايد قوانين اين صنعت را تعيين كند تا اين صنعت به دست واسطه گران نيفتد اما اين كالاي فرهنگي در دست سوء استفاده گران مي چرخد و بر آن نيز سلطه پيدا كرده اند.»
وي تصريح كرد: «در حدود ۱۰ ميليون متر در سال پارچه چادر مشكي در داخل توليد مي شود اما مورد مصرف ما در حدود ۷۰ تا ۹۰ ميليون متر در سال است كه اين مابه التفاوت به كشور وارد مي شود. متاسفانه بعد از۴۰ سال كه از پيروزي انقلاب مي گذرد، هنوز مواد اوليه توسط دولتمردان تأمين نمي شود.»
افزايش قيمت چادر از آن جايي که مستقيما با پوشش برتر تعداد زيادي از افراد جامعه در ارتباط است و يکي از محصولات حجاب و عفاف تلقي مي‌شود، تبعات نامناسبي به دنبال خود مي آورد. كشوري كه عنوان اسلامي را يدك مي كشد، نمي تواند نسبت به توليد و عرضه حجاب برتر روند فعلي را اتخاذ كند تا براي حفظ آن، هزينه هاي گزافي پرداخت شود. به طور قطع مي توان با استفاده از ظرفيت هاي توليد در كشور، ميزان واردات چادر مشكي را از ۹۰ درصد به مراتب كمتر كرد تا چنين بازار مكاره اي را براي چادر مشكي شاهد نباشيم.