|راضيه فراهاني|
نوسانات نرخ نفت در بازارهاي جهاني و تأثير آن بر اقتصاد کشورهاي صادرکننده ازجمله ايران باعث تغييرات بسياري در ساختار اقتصادي کشورها شده است. برخي کارشناسان اين حوزه معتقدند براي عبور از اين نوسانات راهکارهايي ازجمله تأسيس شرکت‌هاي دانش‌بنيان و استفاده از ظرفيت‌هاي مالي وجود دارد که در صورت حمايت مي‌توان به اين موضوعات به‌صورت بسيار دقيق رسيدگي و آهسته‌آهسته بودجه کشور را از نفت جدا کرد. دشمنان نظام جمهوري اسلامي در ماه‌هاي گذشته سعي داشته‌‌اند تا با اعمال سیاست فشار حداکثري،کشور را به زانو درآورند که يکي از اين اقدامات تحريم نفتي بود. آن‌ها تصور مي‌کردند مي‌توانند سياست‌هاي خود را بر کشورمان تحميل کنند اما شواهدگوياي آن است که مانند ديگر اقداماتشان عليه ايران با شکست روبه‌رو شده‌اند.

بسياري معتقد بودند که از اين تهديدها مي‌توان فرصتي براي پيشرفت کشور استفاده کرد اما چگونگي اين اقدام مورد سؤال بود. حضرت آيت‌الله خامنه‌اي، رهبر معظم انقلاب در همين رابطه فرمودند: «تحريم مي‌تواند فرصت باشد، چرا؟ زيرا تجربه نشان داده است کشور‌هايي که از منابع طبيعي- مثل نفت- برخوردار هستند، هر وقت درآمدهايشان از ناحيه اين منابع کاهش پيدا مي‌کند، اين‌ها به فکر اجراي اصلاحات اقتصادي مي‌افتند، انگيزه پيدا مي‌کنند، انگيزه اصلاحات پيدا مي‌کنند، انگيزه پيدا مي‌کنند که خودشان را از وابستگي نجات بدهند. پس فشارِ کاهش درآمد منابع طبيعي، اين حُسن بزرگ را نه‌فقط براي ما، [بلکه]براي همه کشور‌هاي مشابه ما دارد که آن‌ها را از وابستگي به اين منبع طبيعي، از اين تک‌محصولي بودن، از اين اقتصاد نفتي – که يکي از بزرگ‌ترين مشکلات اقتصاد ما اين است که نفتي است، وابسته به نفت است- نجات خواهد داد. الان در کشور، مطالعات وسيعي شروع شده است براي اينکه ما چگونه بتوانيم کشور را با درآمد‌هاي غيرنفتي اداره کنيم. پس نياز براي ما حرکت ايجاد مي‌کند، انگيزه ايجاد مي‌کند. هنگامي‌که دستمان از درآمد نفتي به‌طور کامل- يعني درآمد کاملِ نفتي- کوتاه شد، طبعاً راه‌هاي جايگزين را مي‌گرديم و پيدا مي‌کنيم، اين کاري است که شروع شده و به توفيق الهي به نتيجه خواهد رسيد، ملت ايران بعد‌ها ثمره آن را خواهد چشيد، نتيجه‌اش را خواهد ديد.»
شايد کمي ديگر اما بالاخره دولت تصميم گرفته تا بودجه کشور را جدا از نفت محاسبه کند. هفته گذشته محمدباقر نوبخت، رئيس سازمان برنامه‌وبودجه درباره تغيير در نظام بودجه‌ريزي و نحوه تخصيص‌ها گفت: «بودجه ۹۹ بر اساس واقعيت‌ها و با توجه به ظرفيت‌هاي مالياتي و … کشور با وابستگي کمتر به درآمد نفت بسته خواهد شد.» در همين راستا «رسالت» گفت‌وگوهايي با صاحب‌نظران داشته که در ادامه مي‌خوانيد.
* عدم وابستگي بودجه به نفت؛ تبديل تهديد به فرصت‌
احمد توکلي، عضو مجمع تشخيص مصلحت نظام و نماينده سابق مجلس شوراي اسلامي با تأکيد بر اين‌که بايد تهديدها را به فرصت تبديل کرد به «رسالت» ‌گفت: «اهميت دادن به نفت، اقتصاد را ضربه‌پذير و نقش عوامل بيروني را در کشور بالا مي‌برد. همچنين اين موضوع باعث انتقال نوسانات سرمايه‌گذاري جهان به کشورمان مي‌شود که تأثيرات منفي را به دنبال خواهد داشت.»
وي ادامه داد: «در صورت حذف کامل نفت از اقتصاد ما مي‌توانيم اراده بيشتري براي تأمين منافع کشور داشته باشيم و در همين راستا به‌آساني سياست‌هاي خود را دنبال کنيم اما در غيراين‌صورت نفت براي ما تصميم‌گيري کرده و ما را به دنبال خود مي‌کشاند.»
اين نماينده سابق مجلس با تأکيد بر اينکه با حذف وابستگي بودجه به نفت مي‌توان در کشور اعمال سياست کرد، افزود: «هر دولتي توان بيشتري براي اعمال قدرت داشته باشد به اهدافش نيز نزديک‌تر مي‌شود. بنابراين بايد توجه داشت که عدم وابستگي بودجه به نفت نوعي تبديل تهديد به فرصت‌ است.»
* مديريت بهتر نفت در کشور
سيدجواد حسيني‌کيا، عضو هيئت‌رئيسه کميسيون صنايع و معادن مجلس نيز بابيان اين‌که عدم وابستگي بودجه به نفت فرصتي طلايي براي ما است، به «رسالت» گفت: با استفاده از اين فرصت مي‌توان بر اساس ماليات و عوارض فعاليت کرد همچنين هزينه‌ مازاد را کاهش داد.» نماينده مردم سنقر در مجلس نيز ادامه داد : «با کاهش وابستگي‌مان به نفت، ناخودآگاه مي‌توان وضعيت نفت در کشور را بهتر مديريت کرد.»
وي با اشاره به پيشنهاد دولت مبني بر بردن بودجه نفت در حوزه عمراني و اشتغال افزود: «اگر اين موضوع محقق شود اتفاق مبارکي است و فرمايش رهبر معظم انقلاب مبني بر اقتصاد مقاومتي محقق مي‌شود.»
* تحريم‌هاي نفتي باعث گشايش شد
مهدي مقدسي، عضو کميسيون صنايع و معادن مجلس بابيان اين‌که اقتصاد کشور هنوز وابسته به نفت است، به «رسالت» گفت: «با توجه به اين‌که دشمن تصور مي‌کند، نقطه‌ضعف ما نفت است، کشورمان را تحريم کرد؛ به همين جهت ما بايد زمينه اين‌گونه تصورات را از ذهنشان پاک کنيم.»
نماينده مردم اراک در مجلس افزود: «شعار اقتصاد بدون نفت ساليان سال مطرح شده است اما به دليل آنکه درآمدمان نفتي بود، به اين شعار زياد توجه نشد. با توجه به تنگناهايي که کشور قرار گرفت خوشبختانه از اوايل سال ۹۸ سعي شد تا صادرات غيرنفتي مدنظر قرار گيرد و به همين جهت مراودات با کشور همسايه صورت گرفته و راه‌هاي ديگري به‌جز درآمدهاي نفتي را در دستور کار قرار گرفت.»
وي ادامه داد: «تبديل تهديدهاي تحريمي به فرصت با منطق اقتصادي و خوبي همراه است؛ بنابراين فشارهاي وارد شده از سوي دشمن بر کشور باعث ايجاد گشايشي شد بنابراين تهديدها باتدبير به فرصت تبديل مي‌شوند و مي‌توان گفت که هنر ايرانيان را به جهان ثابت مي‌کند.»