جمهوري اسلامي ايران از آبان ماه امسال به جمع اعضاي اتحاديه اوراسيا مي ‌پيوندد و روابط تجاري ایران با کشورهاي اتحادیه اوراسيا برقرارمي‌ شود. کشورهاي قرقيزستان، قزاقستان، روسيه، بلاروس و ارمنستان اعضاي اين اتحاديه هستند و به جز ایران، چند کشور از جمله سنگاپور، مولداوي و ويتنام در مسير الحاق به آن هستند. اين پنج کشور داراي ۱۸۰ ميليون جمعيت هستند که به علاوه ۸۳ ميليون جمعيت ايران، مي تواند بازار مناسب منطقه اي را به وجود بياورد. توافق ايران با اين اتحاديه پنجم آبان امسال اجرايي و عملياتي مي ‌شود و ۵۰۲ قلم کالاي ايراني از شرايط خاص ترجيحي مي‌توانند استفاده کنند؛ به طوري‌که با تعرفه تقريبا صفر، ۵۰۲ قلم کالا به اين کشورها صادر مي شود. اين احتمال وجود دارد که اتصال اقتصادي به اين پنج کشور، مسير را براي افزایش صادرات و واردات هموار کند.
محمود شوري کارشناس و عضو سابق مرکز تحقيقات استراتژيک در گفت و گو با «رسالت» درباره عضويت ايران در اتحاديه اوراسيا بيان کرد: در اين توافقنامه که تجارت ترجيحي محسوب مي شود، ايران و اعضاي اتحاديه تعرفه بعضي از کالاها را کاهش و حذف مي کنند اما متاسفانه در اخبار، پيوستن ايران به اتحاديه اوراسيا مطرح شده که اصلا اين گونه نيست، بلکه ايران فقط موافقت نامه اي را در حوزه تجارت با اين اتحاديه امضا کرده است و در حوزه هاي ديگر شامل گردش آزاد کالا، سرمايه و نيروي کار ورود نمي کند. وي افزود: در اين توافق ترجيحي، تعرفه ۵۰۲ کالا کاهش پيدا کرده و يا به صفر رسيده است و تعرفه۳۰۰ قلم کالا توسط ايران براي اعضاي اتحاديه کاهش پيدا کرده است. اين کار مي تواند موجب ارتقاي سطح مبادلات تجاري ميان دو طرف شود و فرصت خوبي براي تجار ايراني است که از اين فرصت استفاده کنند و صادرات به اين پنج کشور داشته باشند. با توجه به اينکه صادرات به هر کدام از اين کشورها به مثابه صادرات به چهار کشور ديگر هم محسوب مي شود، تجار ايراني مي توانند با مجموعه بزرگي هم به لحاظ جمعيتي و جغرافيايي ارتباط داشته باشند. شوري درباره اعمال تحريم هاي آمريکا و ايجاد فرصتي که اين توافقنامه مي تواند براي ايران و اتحاديه اوراسيا داشته باشد، گفت: ما اخيرا توانسته ايم مبادلات بانکي خود را با روسيه از طريق پول ملي دو کشور انجام دهيم و مکانيسم ها و سامانه اي براي اين مبادله تعبيه شده که نمي تواند از تحريم هاي آمريکا متاثر شود. اکنون تجار ايراني در مبادلات تجاري با روسيه و کشورهاي عضو اتحاديه اوراسيا، مشکلات جدي ندارند و اين امکاني است که در اين شرايط بتوانيم سطح تجارت خود را افزايش دهيم. اين کارشناس سياسي در پاسخ به اين سوال که آيا ما مي توانيم از همه فرصت هاي به وجود آمده در اين توافقنامه استفاده کنيم و ظرفيت کالاهاي مشمول تعرفه را بالا ببريم، گفت: در امکان استفاده از همه فرصت ها و ظرفيت ها جاي ترديد وجود دارد. براي صادرات بايد کالا وجود داشته باشد اما متاسفانه همه ۵۰۲ کالاي مشمول تعرفه، امکان توليد و صادرات به اين اتحاديه را ندارند و تجار قدرتمندي هم نداريم که از اين فرصت بتوانند استفاده کنند. اين معضلي داخلي است که بسياري از کالاها ظرفيت صادراتي مناسب را ندارند. شوري بيان کرد: بسياري از کالاها کشاورزي هستند و ميزان توليد ما در داخل محدود و امکان صادرات کم است و يا بازار داخلي به آن محصولات نياز دارد اما شايد توافقنامه بتواند تحرکي براي بازارهاي داخلي ايجاد کند و ميزان صادرات ما را افزايش دهد. عضو سابق مرکز تحقيقات استراتژيک با اشاره به اينکه سنگاپور، مولداوي و ويتنام در الحاق به اتحاديه اوراسيا وضعيتي مانند ايران را دارا هستند، اظهار کرد: اين سه کشور قرار نيست به عضويت اتحاديه دربيايند. بنابراين احتمال برقراري ارتباط مستقيم ميان ايران با سنگاپور و يا ويتنام وجود ندارد. اين توافقنامه بر روابط اين کشورها تاثيرگذار نيست اما احتمال مي رود از طريق صادرات مجدد در اتحاديه اوراسيا، ارتباط با اين کشورها ايجاد گردد، که فرآيندي زمان بر است.وي با بيان اينکه سطح مبادلات تجاري ايران با اعضاي اوراسيا زياد نيست، افزود: به غير از روسيه، ارتباط ايران با قزاقستان بيشتر از سه کشور ديگر است و اکنون مبادلات مالي و بانکي از طريق بانک هاي روس و ايراني انجام مي شود و اين امکان به دليل انعقاد توافقنامه هاي متعدد بانکي با روسيه ايجاد شده است. شوري در پايان سخنانش با تشريح چشم انداز عضويت ايران در اتحاديه اوراسيا بيان کرد: اين اتحاديه تنها اتحاديه در سازمان منطقه اي است که هم داراي قدرت است و هم در جوار مرزهاي ايران قرار دارد. ايران نبايد هراسي در همکاري با چنين مجموعه هايي داشته باشد. شايد ما نتوانيم از اين فرصت استفاده کامل را ببريم اما به طور قطع اگر تجار و بازرگانان با اين فرصت آشنا شوند مي توانند تحرکي به وضعيت صادرات ايران بدهند.